Tímarit lögfræðinga - 01.01.1956, Blaðsíða 14

vallarreglum en hin neðri, þ. e. þar áttu sæti konung-
kjörnir þingmenn og síðar eiginlegir landskjörnir þing-
menn, en nú þegar allir þingmenn efri deildar eru þangað
kosnir af sameinuðu þingi úr hópi þingmanna í heild. En
samt gctur enn staðið þannig á, að meirihluti í þinginu í
heild nregi ekki til meirihluta í báðum deildum. Viðbúið
var t. d. að þannig færi 1934, svo að stjórn Hermanns
Jónassonar lent í örðugieikum af þessum sökum, þó að
því yrði afstýrt með harðfylgi.
Varð skjótt ágreiningur um„ hvort skera ætti úr um
traust eða vantraust á stjórn í deildum eða sameinuðu
þingi. Kom þetta fram þegar 1907, er traustsyfirlýsing á
Ilannes Hafstein var samþykkt í sameinuðu þingi, en
stjórnarandstaðan kom í veg fyrir, að fundurinn yrði
formlega löglegur, þótt þar væri meiri hluti þings. Hann-
es Iíafstein taldi þessa yfirlýsingu sér raunar fullnægj-
andi. En þegar hann sjálfur neitaði að víkja nema fyrir
vantrausti 1909 var það flutt í báðum deildum og öruggt
um fylgi þess þar, þótt ekki þætti taka því að afgreiða til-
löguna nema í neðri deild. Svipað var farið að 1911 um
vantraustið á Björn Jónsson. Vantraust á Kristján Jóns-
son var hins vegai1 flutt einungis í neðri deild og afgreitt
með þeirri ályktun um úrslitavald þjóðkjörinna þing-
manna í þessum efnum, er áður greinir.
Síðan er það all-lcngi nokkuð á reiki, hvort vantrausts-
tillögur eru fluttar í sameinuðu þingi eða í neðri deild.
Einkanlega var reynt að fella ríkisstjórn Jóns Magnús-
sonar 1921 með ýmiskonar tillögu-flutningi í neðri deild.
Jón hélt því fram, að á þeim þingum, sem vantraust
hafi verið borið fram, hafi verið byggt á því, að það væri
yfirlýstur vilji þingsins alls eða meiri hluta þess, sem ætti
að ráða úrslitum, en ekki eins og að þessu sinni aðeins
meiri hluti annarar deildarinnar. Þessi umsögn Jóns Magn-
ússonar er að vísu ekki í samræmi við meðferðina á van-
traustinu gegn Kristjáni Jónssyni 1911, en er að öðru
leyti rétt að meginstefnu. Sjálfur fylgdi Jón kenningu
8