Tímarit lögfræðinga - 01.01.1956, Blaðsíða 19

hafði aldrei haft meiri hluta á þingi heldur var beint
mynduð sem minnihlutastjórn. Þeir ráðherrar, sem áður
höfðu meiri hluta en létu af völdum eftir samþykkt van-
trauststillögu, voru Hannes Hafstein 1909 og Björn Jóns-
son 1911. Hin raunverulega ástæða til þess, að Hannes lét
af völdum, var ósigur hans í kosningunum 1908 og mundi
nú þykja eðlilegt, að stjórn segði þegar af sér eftir slík
kosningaúrslit, en Hannes kaus að bíða vantrausts. Hann
hafði aftur á móti sjálfur hinn háttinn á, eftir að kosning-
arnar 1914 höfðu gengið á móti honum og lá afsögn hans
þá fyrir, þegar Alþingi kom saman til fundar.
Björn Jónsson var þar á móti lentur í minni hluta í
sínum eigin floklci, en neitaði þó að víkja nema fyrir van-
trausti. Má og segja, að ekki reyndi fyllilega á andstöð-
una gegn honum, nema svo væri farið að, enda mun at-
kvæðagreiðslan í þinginu hafa reynzt honum hagstæðari
en áður, því að meiri hluti flokksmanna hans í neðri deild
greiddi atkvæði á móti vantraustinu, þó að það væri sam-
þykkt þar með yfirgnæfandi meiri hluta, þegar hinir fyrri
stjórnar-andstæðingar bættust við þá, sem nú snerust á
móti ráððherra.
Eins og fyrr segir eru þessar tvær fyrstu vantrauststil-
lögur hinar einu, sem hafa náð samþykki þangað til 1950.
Má þó segja, að litlu hafi munað, að tillaga, sem neðri
deild samþykkti gegn Hannesi Hafstein 1913 með 13 at-
kvæðum gegn 11 nálgist mjög vantraust, þar sem „deild-
in telur framistöðu ráðherra í lotterímálinu mjög að-
finnsluverða; en tekur þó fyrir næsta mál á dagskrá í því
trausti, að slíkt komi ekki fyrir aftur“. Ráðherra lýsti því
þó þegar yfir, að hann mundi ekki taka tillöguna sem van-
traustsyfirlýsingu og því ekki segja af sér, þótt hún yrði
samþykkt. Greinilegri tillaga í þá átt var ekki flutt á
þinginu, svo að augljóst er, að ekki var ótvírætt fylgi til
þess að fella ráðherrann. Svipuðu máli gegnir um sam-
þykkt neðri deildar gegn stjórn Jóns Þorlákssonar 1927,
sem fyrr getur.
13