Tímarit lögfræðinga - 01.01.1962, Blaðsíða 27

endur geti kjörið alþingismenn með tilliti til afstöðu
þeirra til framkomins stjórnlagafrumvarps, og þar með
óbeint látið í ljós vilja sinn varðandi fyrirhugaða þátt-
töku íslands i þeirri alþjóðastofnun, sem um er að ræða.
Það er þó svo, að í kosningunum er ekki beint greitt at-
kvæði um stjórnarskrárbreytinguna og því siður um að-
ild íslands að hlutaðeigandi alþjóðastofnun. 1 alþingis-
kosningum eru oftast nær jafnframt framkomnu stjórnar-
skrárfrumvarpi mörg önnur mál á dagskrá. Það kunna
því ýmis önnur sjónarmið að ráða þingmannakjöri held-
ur en afstaða frambjóðenda til stjórnarskrárfrumvarps.
Reynslan sýnir, að þar ráða flokksleg sjónarmið mestu.
Þingrofi og alþingiskosningum verður því alls ekki jafn-
að til þjóðaratkvæðagreiðslu um tiltekið mál. Alþingis-
kosningar eru því engan veginn óbrigðult ráð til að kanna
afstöðu manna til einstaks máls. Það tekur auk þess
alltaf talsverðan tíma að koma stjórnarskrárbreytingu í
kring. Ég held þess vegna, að rétt væri að opna greið-
færari en jafnframt öruggari leið heldur en alþingiskosn-
ingar eru til þess að kanna vilja kjósenda varðandi þátt-
töku í tiltekinni alþjóðastofnun, enda þyrfti þá um leið
að tryggja, að vilji meiri hluta kjósenda réði endan-
lega úrslitum um það mál. Sú leið, sem hér liggur bein-
ast við, er þjóðaratkvæði um það, hvort leitað skuli eftir
aðild að alþjóðastofnun. Þjóðaratkvæði er mildu örugg-
ara úrræði til að ganga úr skugga um afstöðu manna
til þeirrar ákveðnu spurningar heldur en almennar al-
þingiskosningar. Aðalreglan ætti að mínum dómi að
vera sú, að Island gæti ekki gerzt aðili að valdamiklum
alþjóðastofnunum, eins og t. d. Efnahagsbandalaginu, án
undangenginnar þjóðaratkvæðagreiðslu, er sýndi að meiri
hluti — jafnvel aukinn meiri hluti — kjósenda vildi slíga
það spor og fallast á það valdaafsal til alþjóðastofn-
unar, er þar af leiddi. Þá reglu ætti að festa í stjórnar-
skránni.
Loks má á það benda, að Danir — og reyndar aðrar
Tímarit lögfræðinga
25