Tímarit lögfræðinga - 01.01.1962, Page 41

konungi syni hans land og þegna og ævinlegan skait,
með slikri skipan, sem menn voru orðnir ásáttir og mál-
dagabréf þar um vottar, eins og segir í sjálfum eiðnum.
Er þó ljóst, að ekki einungis þessum tveim konungum,
Hákoni og Magnúsi syni hans er heitin hollusta, heldur
einnig þeirra örfum, samanber það, er segir í siðustu
málsgrein sjálfs sáttmálans. Með þessum ákvæðum er
konungur Noregs gerður að konungi Islands og vafa-
laust ætlazt til, að konungdómurinn gangi í erfðir eftir
sömu reglum og í Noregi.
Akvæðin um vald konungs eru eigi að fullu ljós. Kon-
ungur tekur að sér að friða landið, en honum ber að
gera það með þeim hætti, að landsmenn nái islenzkum
lögum. Um hæð skattgjaldsins er berum orðum samið
og verður því þess vegna ekki breytt nema með sam-
komulagi beggja aðila. En sama máli gegnir um lög-
gjöfina, að henni má ekki breyta, nema samkvæmt regl-
um íslenzkrar stjórnskipunar. En deila má um, eins og
fljótlega kom á daginn, hver þáttur konungs skyldi vera
í löggjafarstarfi. Islendingar héldu i upphafi og lengi vel
fast við, að þar vrði atbeini Alþingis til að koma og þátt-
ur konungs væri svipaður og goðanna áður. Vist hefði
veri æskilegt, að hér hefði verið skýrar á kveðið, en hitt
er ótvírætt, að Islendingar hyggjast ekki samkvæmt þess-
um sáttmáia innlimast Noregi eða gerast hluti hans, held-
ur einungis að skuldbinda sig til hollustu við Noregskon-
unga. I sáttmálanum finnst ekki stafur fyrir þvi, að
þeir verði undirgefnir öðrum Norðmönnum eða öðrum
norskum stjórnvöldum.
Mestu máli skiptir þó, að í niðurlagi sáttmálans er
herum orðum sagt:
„Slculum vér og vorir arfar halda allan trúnað við
yður, meðan þér og yðrir arfar halda við oss þessa sátt-
argjörð, en lausir, ef hún rýfst, að beztu manna yfir-
sýn.“
Það er ekki lag't undir mat konungs eins, hvort hann
Tímarit lögfnvðinga
39