Tímarit lögfræðinga - 01.06.1966, Side 18

ingar er krafizt, eða þar sem venjuleg dómstólameðferð
væri of kostnaðarsöm eða viðamikil. Má þar nefna mál,
sem spretta af kröfum um lifeyri eða greiðslur frá al-
mannatryggingum, mat á húsaleigu o. s. frv. Flestir eru
dómstólar þessir skipaðir löglærðum dómstjóra og leik-
mönnum, sem eru sérfróðir á því sviði, sem um er fjallað.
Meðferð mála fyrir þessum dómstólum er óformlegri og
þvi hraðari og ódýrari en málsmeðferð fyrir reglulegum
dómstólum, en þó eru þeir nú eins mikilvægur þáttur
réttarfarsins eins og hinir síðastnefndu.
B. Dómstólar, sem hafa lögsögu í refsimálum. (Sjá
yfirlitsmynd B).
Flest einkamál dæma í reynd dómarar, sem hafa dóms-
störf að atvinnu, að undanteknum þeim málum, sem falla
undir hina takmörkuðu lögsögu héraðsdómstólanna i
Lundúnum. Refsimál eru hins vegar dæmd, þar sem
brot var framið og langflest þeirra dæma ólöglærðir dóm-
arar — Justices of the Peace (Friðdómarar). Embælti
þeirra á rætur sínar að rekja til 12. aldar.
í London og nokkrum viðameiri umdæmum, eru refsi-
mál mjög i höndum launaðra sýslunarmanna (Stipendiary
Magistrates). Eru þeir skipaðir úr hópi málflytjenda (bar-
risters) eða lögmanna (solicitors), sem eiga að baki 7
ára reynslu í starfi hið minnsta. Auk þeirra starfa og
ólöglærðir sýslunarmenn. Annars staðar eru ólöglærðir
friðdómarar í hverju héraði og fjölmennari kaupstöðum.
Þeir njóta ekki fastra launa. Sumir þeirra, svo sem bæjar-
stjórar i kaupstöðum og forsetar bæjarstjórnanna eru
dómarar samkvæmt stöðu sinni (ex officio), en flesta
hinna 25000 ólöglærðu dómara skipar kanslari (Lord
Chancellor) samkvæmt tillögum ráðgefandi nefnda á
hverjum stað. Þessir dómarar þinga iðulega víðs vegar
í umdæmum sínum til þess að dæma minni háttar brot.
Er málsmeðferðin einföld og ekki tíðkast þar kviðdómar.
En allt frá 14. öld hafa friðdómarar háð ársfjórðungs-
80
Tímarit löqfræöinga