Tímarit lögfræðinga - 01.06.1966, Page 40

reglur, sem lýst er hér á eftir, vcita honum talsvert svig-
rúm. En kenningunni um bindandi fordæmi hefur einnig
verið beitt við lögskýringu, þannig að hafi löggjöf einu
sinni verið skýrð á tiltekinn hátt, þá beri dómstólum, er
síðar fjalla um sams konar mál, að beita sömu skýringu,
nema þeim sé þannig skipað í dómstólakerfið, að þeir
geti þokað fordæminu til hliðar.
Þrjár eru aðalreglur um skýringu laga, sem sé:
1. Bókstafsreglan. (The Litteral Rule). 1 henni felst,
að skýrt og vafalaust orðalag beri að skýra samkvæmt
venjulegri og bókstaflegri merkingu án tillits til afleið-
inganna, sem af kunna að hljótast. Með þessu móti einu
sé unnt að öðlast fulla vissu, i stað þess að leggja illa
skilgreint vald í hendur dómaranna, er þá geti seilzt vítt
til fanga í leit að ætluðum tilgangi laganna. Enginn vafi
er á því, að þessi regla muni oft leysa vandamál, sem dóm-
stóll á við að etja. Ýmis álcvæði laga geta hins vegar verið
fleiri en einnar merkingar, og verður þá að beita annarri
reglu. Örðugleikarnir felast í því, að dómarar eru stund-
um ekki á eitt sáttir um það, hvort um tvíræða merkingu
er að ræða eða ekki, þannig að í áfrýjunardómstóli getur
það borið við, að dómarar beiti ólíkum skýringarreglum.
Dæmi um þetta er í máli Liversidge gegn Andersi>n
(1942) A. C. (Appeal Cases) 206. Meðan stóð á styrjöld-
inni 1939—1945 veittu lög innanríkisráðherranum vald
til að hefta för sérhvers manns án dómsrannsóknar, sem
hann hefði „réttmæta ástæðu til að ætla“, að væri af fjand-
samlegu þjóðerni eða í tengslum við fjandsamleg samtök.
Sir John Anderson, sem þá var innanríkisráðherra, hefti
för Liversidge og taldi hann hafa sambönd við fjandmenn-
ina. Liversidge krafðist viðurkenningar á því, að höft á
ferðafrelsi sínu væru ólögleg, svo og skaðabóta fyrir
fangelsun að ósekju. Anderson neitaði að veita upplýs-
ingar um ástæður sínar fyrir að hefta för Liversidge og
lagði einungis fram fyrirskipunina um gæzluna á honum.
102
Tímarit lögfræðinga