Tímarit lögfræðinga - 01.12.1976, Page 13

arinnar sjálfrar, einstakra starfsmanna eða annarra, er komast yfir
gögn í heimildarleysi. Svipað gæti átt við um lækna og aðra, sem í
starfi sínu skrá margs kyns upplýsingar um viðskiptavini sína.
3) Þessari þróun mála var lítill gaumur gefinn fram á miðja þessa
öld, en síðustu 20 árin hefur hver ráðstefnan rekið aðra um þessi mál.
Ef litið er til Norðurlandanna, má nefna lögfræðingamótið í Reykjavík
1960, en þar var dr. Gunnar Thoroddsen frummælandi um friðhelgi
einkalífs. Enn var þetta efni á dagskrá lögfræðingamótsins í Stokk-
hólmi 1966. Þar var aðaláherzlan lögð á persónuvernd gagnvart fjöl-
miðlum og tæknibúnaði nútímans. Alþjóðalögfræðinganefndin hélt svo
ráðstefnu í Stokkhólmi 1967. f niðurstöðum hennar var talið, að lög-
gjafinn þyrfti að láta sig eftirtalin atriði skipta:
a) Hljóðupptöku, ljósmyndun og kvikmyndun á laun af manni
í einkahíbýlum sínum eða öðrum áþekkum stað eða að
öðru leyti af manni við óþægilegar eða viðkvæmar aðstæður.
b) Hlustun(hlerun) einkasímtala annarra af ásetningi og án
heimildar hlutaðeigandi.
c) Notkun rafeindaútbúnaðar eða annars útbúnaðar, t.d. falinna
hljóðnema, til að hlera símtöl eða önnur samtöl.
d) Notkun upplýsinga, ljósmynda eða segulbandsupptöku, sem
aflað er með ólöglegum hætti.
e) Notkun á nafni, persónu eða mynd annars manns án sam-
þykkis hans.
f) Opinber birting ummæla eða sjónarmiða, sem ranglega eru
eignuð manni, eða opinber birting á ummælum hans, sjónar-
miðum, nafni eða mynd í samhengi, er gefur af honum ranga
mynd.
Mörg þessara atriða eru komin í lög hjá nágrannaþjóðum okkar, sbr.
t.d. dönsku hgl., sem breytt var með 1. nr. 89/1972. Þar má einkum
nefna 263. gr. 3. lið, 264. gr. a og 264. gr. d.
IV. Skerðing á friðhelgi einkalífs í þarfir opinberrar rannsóknar.
1) Skv. 47. gr. 1. nr. 74/1974, um meðferð opinberra mála, getur dóm-
ari, þegar öryggi ríkisins krefst þess eða um mikilsverð sakamál er að
ræða, úrskurðað hlustanir í síma, sem sökunautur hefur eða ætla má
hann nota. Til símahlustunar þarf því ætíð dómsúrskurð. Skilyrði hlust-
unar er annaðhvort, að öryggi ríkisins krefjist þess eða að mikilsvert
sakamál sé. Hvort tveggja er matsatriði. Að sjálfsögðu er gert ráð
fyrir, að dómsúrskurður um þessar aðgerðir verði kveðinn upp og fram-
kvæmdur án vitundar aðila. Hefur hann því ekki kæruheimild. En að-
151