Tímarit lögfræðinga - 01.12.1976, Blaðsíða 18

hvatningum. Þótt maður, sem ekki er viðriðinn frumbrotið, veiti slíkum
gögnum viðtöku eða afli upplýsinga úr þeim á annan hátt og láti þær
berast út, er það ekki brot gegn þessu ákvæði, en getur verið brot gegn
229. gr., ef birting upplýsinga er opinber. Hafi þriðji maður fengið
gögnin í hendur, getur það varðað hann sjálfstæðri ábyrgð eftir 2. mgr.
228. gr. að ónýta þau eða skjóta þeim undan.
6) Eigendur einkagagna geta verið hvort sem er, einstaklingar, fé-
lög eða stofnanir, sbr. greinargerð. Ekki skiptir heldur máli, þótt sá sé
látinn, sem gögnin varða eða bréf hefur verið sent til. Rétt til að höfða
mál hafa þá tilteknir nánir vandamenn, sbr. 8. mgr. 25. gr. alm. hgl.
7) Ásetningur er saknæmisskilyrði. Mistök eða misskilningur geta
útilokað ásetning, t.d. ef maður hefur óvart opnað bréf og lesið eða
kynnt sér önnur gögn í þeirri trú, að hann hefði heimild til þess. Sama
máli gegnir, ef hann gerir það í þeirri trú, að réttlætingarástæður eins
og samþykki eða óbeðinn erindrekstur séu fyrir hendi. Ef gerandi aft-
ur á móti heldur bréfi fyrir réttum viðtakanda, eftir að honum eru
orðin ljós mistökin, verður hann brotlégur skv. 2. mgr. 228. gr. (dolus
subsequens). Vafasamt er, að 228. gr. eigi við um misnotkun upplýs-
inga, eftir að einkagögn hafa af vangá verið skoðuð og síðan afhent
réttum viðtakanda (umráðamanni), sbr. þó Stephan Hurwitz, Speciel
del, bls. 299. Opinber birting þeirra kann að varða við 229. gr.
8) Concursus. Sérákvæðið um bréfleynd í 137. gr. alm. hgl. tæmir
sök gagnvart almenna ákvæðinu í 228. gr. að því leyti sem efnissvið
greinanna fellur saman. Efni hinnar síðargreindu er talsvert víðtæk-
ara. Beita má 229. gr. jafnframt, ef fremjandi brots gegn 228. gr. skýr-
ir opinberlega frá einkamálefnum annars manns úr gögnum, sem hann
hefur verið að hnýsast í. Ákvæði 228. gr. gæti tæmt sök gagnvart 231
gr., ef ásetningur er til þess frá upphafi að ryðjast inn í einkahí-
býli til að hnýsast í skjöl eða önnur einkagögn. Vakni ásetningur til
að hnýsast í skjölin fyrst eftir að húsbrot hefur átt sér stað, er fræði-
lega rétt að beita saman 228. og 231. gr. Ef bréf eða önnur einkagögn
hafa fjárgildi, getur óheimil taka þeirra varðað við 244. gr. eina.
VIII. Húsbrot (röskun á húsfriði).
1) 1 231. gr. er ákvæði, sem m.a. er ætlað að styrkja friðhelgi heim-
ilisins, sbr. 66. gr. stjórnarskrárinnar. Brot gegn ákvæðinu er oft kall-
að húsbrot, en það heiti kemur ekki fram í ákvæðinu sjálfu og er
reyndar of þröngt eins og það er nú orðað. I 223. gr. hgl. 1869 var
hins vegar beinlínis vikið að friðhelgi heimilisins. Brotið var fólgið í
því að raska þeirri friðhelgi með því að ryðjast heimildarlaust inn í
156