Tímarit lögfræðinga - 01.12.1976, Blaðsíða 17

geranda undan refsingu. Verknaðarlýsing þessa ákvæðis er nokkuð
frábrugðin danska ákvæðinu („bryde et brev“), en samkvæmt því þarf
ásetningur ekki að ná til þess að kynna sér efni gagnanna. Bæði full-
framning og saknæmi takmarkast við, að bréf sé rifið upp eða inn-
sigli rofið. Sögnin að hnýsast í 228. gr. verður aftur á móti skýrð
þannig, að gerandi þurfi að hafa kynnt sér efni bréfa eða annarra
einkagagna. Þessi skilningur styðst einnig við orð greinargerðar.
Ekki nægir, að menn kynni sér heimildarlaust efni einkagagna, held-
ur er líka áskilið, að gerandi hafi komizt yfir gögnin með brögðum,
opnað bréf, farið í Iæsta hirzlu eða beitt annarri áþekkri aðferð. í
greinargerð eru notuð orðin: „með tilteknum hætti, sem telst sérstak-
lega vítaverður." 1 ákvæðinu eru taldar upp nokkrar slíkar vítaverðar
aðferðir, sem einna algengastar mega teljast. Þar fyrir utan verða
dómstólar að meta háttsemina hverju sinni og hvort aðferðin sé áþekk
þeim, sem nefndar eru (rúm lögskýring).
Ekki verður áskilið, að bréf eða önnur gögn séu lokuð, þegar ger-
andi kemst yfir þau, enda beri þau með sér að hafa verið send lokuð
eða innsigluð eða eigi samkvæmt eðli sínu að fara leynt, t.d. ýmis skjöl
og dagbækur. Þó að viðtakandi bréfs hafi þegar lesið það, breytir það
engu um ábyrgð geranda. Hins vegar er hæpið, að það varði geranda
refsiábyrgð eftir þessu ákvæði, þótt hann lesi bréf, sem liggur opið á
glámbekk á stórum vinnustað. Annað kann þó að gilda um ókunnugan
mann, sem kemst inn á vinnustaðinn með brögðum eða annarri áþekkri
aðferð (húsbrot að næturlagi) og hnýsist í einkagögn starfsmanns.
Gæta verður að því, að brot gegn 228. gr. er brot gegn friðhelgi einka-
lífs. Það háttalág manns að láta einkabréf liggja þannig á glámbekk, að
vinnufélagar hans geti lesið það um leið og þeir ganga fram hjá skrif-
borði hans, má eftir atvikum skýra sem þegjandi samþykki hans til, að
hver sem er kynni sér efni bréfsins, sbr. Straffelovrádets betænkning
nr. 601/1971, bls. 26—27.
1 2. mgr. 228. gr. er lögð refsing við því að ónýta eða skjóta undan
umræddum einkagögnum án þess að um sé að ræða röskun sönnunar-
gagna, sbr. 2. mgr. 112. gr. og 162. gr. Með þessum athöfnum er eig-
andi eða annar réttur umráðamaður sviptur gögnunum um lengri eða
skemmri tíma, ef um undanskot er að ræða, en ella fyrir fullt og allt.
Ekki skiptir þá máli, hvernig sökunautur hefur komizt yfir gögnin,
en að sjálfsögðu verður eyðilegging eða undanskot að vera óheimilt, sbr.
greinargerð.
5) Fremjandi brots skv. 1. mgr. 228. gr. getur einungis sá verið, sem
sjálfur hnýsist í einkagögn eða á hlutdeild í þeim verknaði, t.d. með
155