Tímarit lögfræðinga - 01.12.1976, Blaðsíða 42

ui'taka rök Ilrafns fyrii’ kostum þess að hafa þennan hátt á. Þó skal
sérstaklega nefnt, að með þessum hætti er líklegra, að allir dómarar
finni fyrir sameiginlegri ábyrgð á dómstólnum og að meiri líkur eru á
því, að hugmyndir hvers einstaks embættisdómara um stjórnun dóm-
stóla fái notið sín. Auk þess minni ég á, að hér er lagt til, að sama regla
verði tekin upp og nú gildir við Hæstarétt. Er mér ekki kunnugt um, að
þessi skipan mála hafi reynst illa í Hæstarétti nema síður sé.
5. Ég er ekki ýkja hrifinn af 42. gr. frumvarpsins um það, að nýjum
málsástæðum og gögnum megi koma að nokkurn veginn eftirlitslaust
í áfrýjunarmálum í lögréttu. Þessi regla er talsvert rýmri en sam-
svarandi regla í hæstaréttarlögum. Ég tel einmitt, að jafnvel Hæsti-
réttur hafi verið of frjálslyndur í því að taka á móti nýjum gögn-
um og ástæðum í áfrýjunarmálum. Þetta tel ég leiða til þess, að aðil-
ar og umboðsmenn þeirra hugsi alls ekki nægjanlega um gagnaöfl-
un og málsreifum á frumstigi, vegna þess að þeir treysta á, að úr
þeirri vanrækslu megi bæta í Hæstarétti. Margir munu mér sam-
mála um, að einmitt þetta atriði valdi oft erfiðleikum í rekstri dóms-
mála og að fremur ætti að herða skyldur lögmanna og aðila í þessu
efni en að draga úr þeim.
I greinargerð með frumvarpi til lögréttulaga er þessi regla að vísu
rökstudd með því, að hlutverk lögréttu sé almennt líkara 1. dómstigi
en hlutverk Hæstaréttar nú. Ef þessari skoðun er gefið undir fótinn,
óttast ég, að málsmeðferð á fyrsta dómstigi verði ekki nema sýndar-
mennska, og að aðalvinnan lendi síðan á lögréttu, þegar málum er
áfrýjað þangað. 1 heild ætti þvert á móti að gera strangar kröfur til
aðila um að vanda málatilbúnað sinn þegar á frumstigi máls. Síðan
ætti í aðalatriðum að láta aðila bera hallann af því, ef síðar kemur í
ljós, að málatilbúnaðui' á frumstigi gat verið annar og fullkomnari
og vanrækslu er um að kenna. Þessi regla er að vísu hörð í garð
aðila og gæti leitt til þess, að dómar yrðu oftar efnislega rangir. Hún
er hins vegar miklu fljótvirkari heldur en það kerfi, sem við nú bú-
um við í framkvæmd. Skjótari málsmeðferð er líka þáttur af rétt-
læti eins og fyrr var getið. Af svipuðum toga eru spunnar athuga-
semdir mínar varðandi áfrýjunarfresti til lögréttu samkvæmt 28. gr.
frumvarpsins. Þar er í aðalatriðum lagt til, að áfrýjunarfrestir séu
þeir sömu og nú tíðkast. Ég tel, að áfrýjunarfrestir hér á landi í al-
mennum einkamálum í framkvæmd (þ.e. 3 + 6 mán.) séu of langir.
Ég hef ekki komið auga á rök, sem mæli með svo löngum áfrýjunar-
frestum nú á dögum.
180