Tímarit lögfræðinga - 01.12.1976, Blaðsíða 16

er þó háð kröfu af hendi þess, sem misgert var við, ella yrði máli vísað
frá dómi, sbr. 1. mgr. 23. gr. 1. nr. 74/1974.
Hinni venjulegu skilyrðislausu opinberu ákæru í refsimálum, sbr.
24. gr. alm. hgl., sæta aðeins brot gegn 233. og 233. gr. a.
VII. Brot gegn bréfleynd.
1) Skv. 66. gr. stjórnarskrárinnar má ekki kyrrsetja bréf og önnur
skjöl og rannsaka þau nema eftir dómsúrskurði eða eftir sérstakri
lagaheimild, sbr. ákvæði um póstleynd í 6. gr. póstlaga nr. 31/1940
og um undanþágur frá henni í nauðsynjatilvikum. Ákvæði 44. gr. 1.
nr. 74/1974 heimilar með nánar tilteknum skilyrðum bréfaskoðun
vegna rannsóknar opinberra mála, sbr. Hrd. XLIV, bls. 1013.
Almennt refsiákvæði um brot gegn bréfleynd er í 228. gr. alm. hgl.
Sérákvæði er í 137. gr. alm. hgl. (brot í opinberu starfi).
2) I hgl. 1869 var ákvæði um brot gegn bréfleynd í 224. gr., þ.e. í
21. kap. um ærumeiðingar. I ákvæðinu sagði þetta eitt:
Sömu hegningu skal sá sæta, sem heimildarlaust hnýsist í bréf annars manns.
3) Andlag brots eftir 228. gr. er nú mun víðtækara en var eftir
eldri lögum: bréf, skjöl, dagbækur eða önnur slík gögn, sem hafa að
geyma upplýsingar um einkamál annars manns. Síðasti liðurinn skipt-
ir mestu máli, því að hinir fyrri eru nefndir í dæmaskyni. Andlagið
getur því verið hvers konar gögn með upplýsingum um einkamál ann-
arra. I 3. mgr. er auk þess talað um hirzlur (skúffa, taska, bréfa-
mappa). Það er því dálítið villandi að kenna brotið við bréfleynd. Ekki
er andlag bundið við gögn með leturtáknum. Ljósmyndir, teikningar
og hljóðritanir geta talizt andlag brots. Hins vegar tekur ákvæðið
ekki beinlínis til hlerunar símtala eða annaira samtala. I dönskum
dómi, U 1940, bls. 156, var ákvæðinu beitt með lögjöfnun um hlerun
símtala með leynilegum tilfæringum við símakerfið. Lögjöfnun þessi
er umdeilanleg, sbr. Straffelovrádets betænkning nr. 601/1971, bls.
27. Hurwitz telur lögjöfnun hæpna, ef hlustun á sér stað með þeim
hætti, að gerandi kemst af hendingu inn á ranga línu og hlustar á sam-
tal eða liggur á hleri í sameiginlegu símakerfi (sveitasíma), sbr. Speciel
del, bls. 298. Um skýringu á hugtakinu einkamál er vísað til IX. kafla
varðandi sambærilegt hugtak í 229. gr.
4) Verknaður eftir 1. mgr. 228. gr. er fólginn í því að hnýsast heirn
ildarlaust í áðurnefnd einkagögn. Sama máli gegnir um hirzlur í 3.
mgr. Samþykki, neyðarréttur eða óbeðinn erindrekstur mundu leysa
154