Tímarit lögfræðinga - 01.12.1976, Blaðsíða 10

urleit innbyrðis. Ákvæðum 228.—230. gr. er einkum ætlað að tryggja
frið um svokölluð einkamál manna, þannig að þau verði ekki á allra
vitorði. Þessum ákvæðum tengjast önnur ákvæði hegningarlaga og sér-
laga um þagnarskyldu, sbr. 115., 136. og 187. gr. alm. hgl. og t.d. lækna-
lög nr. 80/1969, 10. gr. 1 231. gr. um húsbrot er m.a. heimili manna
veitt vernd. Ákvæði 232. gr. leggur refsingu við ýmiss konar ofsókn-
um og 233. gr. við tilteknum hótunum. Loks er svo nýtt ákvæði í 233.
gr. a., er mælir fyrir um refsingu fyrir opinbera árás á hóp manna í
mismununarskyni, sbr. 1. nr. 96/1973. 1 ritgerð þessari verður aðeins
fjallað um brot gegn 228., 229. og 231. gr.
4) Ekki er ætíð ljóst, hver sé munur á brotum gegn friðhelgi einka-
lífs og brotum gegn almannafriði, sbr. XIII. kafla alm. hgl. Sum brot,
sem áður þóttu dæmigerð um röskun á almannafriði, t.d. guðlast skv.
125. gr. alm. hgl., hafa nú að miklu leyti glatað þessu einkenni sínu.
Ekki verður þó sagt, að 125. gr. verndi eingöngu friðhelgi einkalífs,
þar sem verndin lýtur ekki fyrst og fremst að trúarskoðunum og trúar-
iðkunum einstaklinga, heldur að trúarkenningum og guðsdýrkun lög-
legra trúarbragðafélaga hér á landi, þar á meðal þjóðkirkjunnar, sbr.
einnig 3. mgr. 122. gr. alm. hgl.
II. Grundvallarreglur laga um persónuvernd (þagnarvernd einkalífs).
Þar sem refsiákvæði til verndar friðhelgi einkalífs þrýtur, hafa
dómstólar hér á landi talið heimilt að beita því, sem kallað er grund-
vallarreglur laga um persónuvernd eða þagnarvernd einkalífs (the
í 228. gr. alm. hgl. eru ákvæði um brot gegn
bréfleynd, í 229. gr. um opinbera frásögn af
einkamálum annarra og í 231. gr. um húsbrot.
Fáir dómar hafa gengið í Hæstarétti um þessi
efni, en athygli manna hefur á síðustu árum
beinst að þeim í vaxandi mæli — og að svip-
uðum efnum varðandi vernd einkalífs. Stafar
þetta af auknum umsvifum í skýrslugerð og
breyttum viðhorfum blaðamanna til þess, hvað
sé viðeigandi að birta á prenti og í útvarpi og
sjónvarpi, svo og af nýjum útbúnaði til að afla
upplýsinga án vitundar eða vilja þeirra, sem
þær varða. í grein þeirri, sem hér birtist, ræðir
Jónatan Þórmundsson prófessor, um ný viðhorf
varðandi brot gegn friðhelgi einkalífs og skýrir
síðan 228., 229. og 231. gr. alm. hgl.
148