Tímarit lögfræðinga - 01.10.1983, Blaðsíða 25

ráðið við þau verkefni sem það er kallað til að sinna samkvæmt sinni
eigin hugmynd, sem er fyrst og fremst þjóðleg og stéttarlég eining,
eining dönskumælandi og þýzkumælandi þegna konungsins (á íslenzku
er auðvitað ekki minnzt) og eining milli stétta. Þetta verður aðeins
gert með stjórnarskrá, þar sem skýrt er tekið fram hvert er hlutverk
einstakra þátta valdstjórnarinnar og hvernig þeir skuli starfa saman.
Þetta þýðir að einveldið hlýtur að þróast til að verða stjórnarskrárbund-
ið einveldi. En það þýðir fyrst og fremst að einvaldurinn afsalar sér
framkvæmdavaldi í hendur ríkisstjórnar sem tekur á sig ábyrgð á beit-
ingu valdsins , og löggj afarvaldi í hendur þjóðkjörins þings. Þjóðhöfð-
inginn getur þannig aflétt ýmsum takmörkunum á borgaralegu frelsi,
svo sem ritskoðun og leyft þjóðarviljanum að streyma fram í frjálsum
umræðum, en helgað sig hinu eiginlega takmarki ríkisins sem er að
sameina þjóðina, svo að hún megi leysa mál sín í eindrægni. Hinir skap-
andi kraftar þjóðarinnar vakna og frjálsir stjórnarhættir festast í sessi.
Kjarnastétt þjóðfélagsins er miðstéttin, segir Monrad. En með orð-
inu „miðstétt“ á hann við þá sem stjórna, embættismenn ríkisins og
menntamenn, því að þannig skilgreinir Hegel orðið í § 297 Philosophie
tles Rechts. I miðstéttinni er vitund ríkisins, segir þar, og því skiptir það
höfuðmáli fyrir ríkið að þessi stétt öðlist sem bezta menntun. I þess-
ari miðstétt kemur skynsemi þjóðarinnar (,,Folkefornuften“) í ljós,
segir Monrad. Það er þessi stétt sem á að hafa rétt til atkvæða um mál
þjóðarinnar. Hún er sú sem á að njóta kosningaréttar og kjörgengis.
Kosningalög ber því að semja þannig að þessi stétt, og engin önnur, kjósi
fulltrúa á þing og nái kosningu á það. Sérstaklega ber þess að gæta að
ekki komi til afskipta bænda (sjálfseignarbænda og leiguliða) af stjórn-
málum, þar sem þeir eru á því menningarstigi að þeir eru ekki fulltrúar
fyrir hina pólitísku upplýsingu þjóðarinnar. Þessi hrái menntunar-
snauði almúgi („den raa uoplyste Masse“) eyðir ævikröftum sínum í
baráttu fyrir lífsnauðsynjum og andi hans fær ekki næði til að sinna
málefnum föðurlandsins, — segir Monrad. Þetta er svipað og Aristóteles
sagði um þræla, vinnumenn og verkamenn. 1 augum Monrads er almúg-
inn mögulegur umbreytinga- og byltingakraftur, og ber því að koma
í veg fyrir að hann fari að senda menn unnvörpum á þing. Þjóðfrelsi
var, í augum hinna svokölluðu þjóðfrelsismanna, fyrst og fremst at-
vinnufrelsi og pólitískt frelsi fyrir þá sem höfðu efni á menntun og
frama. Ef almúginn átti að fá aðstöðu til að beita sér í pólitík, myndi
hann fljótlega taka ráðin af þeim sem betur vita („dominere aldeles“).
Af þessum forsendum leiddi svo hugmyndir Monrads um löggjafarsam-
kunduna. 1 ríkinu átti að vera ein slík samkunda, en ekki aðskilin stétta-
79