Tímarit lögfræðinga - 01.10.1983, Page 39

við gerum ráð fyrir að verðbólgan hafi verið stöðug 50% á ári tíma-
bilið frá desember 1979 til desember 1982 og að málverkið sé á sama
raunverði þá, nemur kaupverðið í desember 1982 kr. 33.750.-. Og þetta
kaupverð lofar kaupandinn, eins og áður sagði, að greiða 1. janúar 1983.
Hann vanefnir. Nú er seljandinn hins vegar ekkert á þeim buxunum að
láta hann komast upp með neitt múður. Hann fer því fljótlega til lög-
manns síns og biður hann fyrir málið. Hann stefnir, málið er skriflega
flutt og dæmt 4. júní 1983 (sama dag og í fyrra tilfellinu). Kaupandinn
er auðvitað dæmdur til að greiða skuldina kr. 33.750,- með dráttarvöxt-
um frá 1. janúar 1983 og málskostnað. Ef málskostnaðurinn er aðeins
reiknaður af höfuðstólnum nemur hann nú kr. 5.173,- að kostnaði sleppt-
um. Málskostnaðurinn er m.ö.o. nær helmingi hærri í tilvikinu, þar sem
vanskilin hafa aðeins staðið í 1/2 ár heldur en er í tilvikinu, þar sem van-
skilin stóðu í 3i/4 ár. Og þessi mismunur stafar ekki nema að hluta af
því að seljandinn í fyrra dæminu fái dæmda kröfu sem er lægri að raun-
gildi. Hann fær verðrýrnun kröfu sinnar að allnokkrum hluta bættan
með dráttarvöxtunum. Að vísu er líklegt, að hann fái ekki alla verð-
rýrnunina bætta með þeim hætti, þar sem dráttarvextir hafa engan
veginn náð því marki að bæta mönnum verðrýrnun krafna vegna verð-
bólgu. En verulegan hluta fær hann bættan. Engin rök eru til annars en
að bæta þessurn „verðbótavöxtum" við höfuðstólinn, áður en málskostn-
aðurinn er reiknaður. Ef það er ekki gert verða dómar um málskostnað
tilviljunarkenndari í verðbólgunni en vera þarf.
ÚTLAGÐUR KOSTNAÐUR
Það er ljóst, að málsaðila, sem á að fá málskostnað sinn borinn uppi
af gagnaðila sínum, kann að skipta það miklu, hvernig dómarinn fer
með útlagðan kostnað, sem greiddur hefur verið fyrir dómsuppsögu.
Dæmi má taka af þóknun til matsmanna, sem oft getur numið veruleg-
um fjárhæðum og er oftast greidd alllöngu fyrir dómtöku máls. Ef dóm-
ari tekur þennan kostnað aðeins til greina með óbreyttri krónutölu, hef-
ur það þær afleiðingar, að í stöðugu verðlagi fær málsaðilinn allan kostn-
aðinn bættan, en í verðbólgunni aðeins hluta hans og því minni hluta
sem verðbólgan er meiri. Af eðli máls leiðir, að dómara ber að skerða
dómsvald verðbólgunnar svo sem hans er kostur og dæma frekar sjálf-
ur. Sýnist dómara a.m.k. bera að bæta almennum dráttarvöxtum við
kostnaðinn fyrir tímabilið frá því er hann var greiddur þar til dómur
gengur. Verður ekki séð, að nein lagafyrirmæli standi í vegi fyrir svo
eðlilegri niðurstöðu.
93