Tímarit lögfræðinga - 01.12.1989, Side 38

sýsluúrskurðir, þ.e. úrskurðir kveðnir upp af stjómsýsluhöfum. Sáttir
taka bæði til dómsátta og stjórnsýslusátta.28
í fyrstu lotu er það lögieglustjóri, sem metur, hvort skilyrði fjár-
náms séu fyrir hendi. Ef hann álítur, að innheimtan mundi hafa í för
með sér tilfinnanlega röskun á högum sökunauts eða manna, sem hann
framfærir, kemur ekki til fjárnámsgerðar. Sú ákvörðun lögreglustjóra
er endanleg. Verður sökunautur þá að afplána sektina í varðhaldi eða
fangelsi. Gera verður greinarmun eftir því, hvort röskun bitnar á söku-
naut einum eða jafnframt á mönnum, sem hann framfærir (fjölskyldu).
Fyrir sökunaut sjálfan gæti fjárnám verið öllu bagalegra en afplán-
un sektarinnar, t.d. ef hann missti íbúðarhús sitt fyrir vikið, atvinnu-
fyrirtæki, starfsstöð eða vinnutæki. Lögreglustjóri ætti þó væntan-
lega að fara eftir ósk sökunauts um fjárnám, ef hann kýs fremur að
láta slíkar eignir af hendi en að taka út vararefsingu. Þurfi hins vegar
að taka tillit til fjölskyldu sökunauts eða annarra, sem hann framfær-
ir, gegnir öðru máli. Innheimtan á ekki að bitna á þeim sem refsing,
og mundi lögreglustjóri þá meta ki'ingumstæður sjálfstætt, án tillits
til óska sökunauts.29
Ef lögreglustjóri aftur á móti krefst fjárnáms, ber mat á högum
sökunauts undir dómsvaldið, sbr. 3. mgr. i.f. 52. gr. hgl. Fógetarétt-
ur fjallar um kröfu lögreglustjóra og leggur sjálfstætt mat á aðstæð-
ur sökunauts með hliðsjón af skilyrðum 3. mgr. 52. gr. Mótmæli söku-
nautur framgangi fjárnáms af þeim sökum, að innheimtan mundi
valda of mikilli röskun á högum hans, úrskurðar fógeti um þau mót-
mæli. Úrskurði fógeta má áfrýja til Hæstaréttar, sbr. 3. tl. 1. mgr.
21. gr. 1. nr. 75/1973.
Ef meira en eitt ár líður frá því, er fjárnám gat farið fram, og söku-
nautur á heimili á Islandi, svo að kunnugt sé, er skylt að senda hon-
um greiðsluáskorun. Má þá fjárnám ekki fara fram, fyrr en liðnar
eru 3 vikur frá þessari áskorun, sbr. 9. gr. 1. nr. 19/1887.
Sé fjárnám gert í eignum sökunauts, getur fjárnámsgerðin orðið
grundvöllur nauðungaruppboðs eftir venjulegum reglum, sbr. 1. gr.
1. nr. 57/1949.
c) Gjaldþrotaskipti. Fyrr á árum var almennt talið, að innheimtu-
maður fésekta gæti ekki krafist gjaldþrotaskipta á búi sökunauts, þeg-
28 Þór Vilhjálmsson: Um aðfarargerðir. 2. útg. 1977, bls. 41—42. f ritinu eru notuð hug-
tökin yfirvaldsúrskurðir og yfirvaldssáttir, sbr. 1. gr. 1. nr. 19/1887 og 1. gr. 1. nr.
90/1989.
29 I'órður Eyjólfsson: Fésektir. Tímarit lögfr. 1963, bls. 58—59 og Alþt. 1939, A-deild,
bls. 364-365.
244