Tímarit lögfræðinga - 01.11.1993, Blaðsíða 27

slíkri ráðgjöf. I reynd getur enginn lögmaður leyft sér að þjóna viðskiptamönn-
um sínum með þeim hætti að segja þeim að hringja síðar eftir áliti sem gefið verði
að undangengnum víðtækum rannsóknum á réttarsviðinu. Þarfir viðskipta-
mannanna eru aðrar.
Við sakarmatið er grundvallaratriði að lögmaðurinn hafi ekki gefið í skyn að
ráðgjöf hans væri annað og meira en hún var. Veiti lögmaður afdráttarlausa
ráðgjöf um flókið álitaefni, án þess að gera grein fyrir þeim vafa sem í málinu er,
kynni hann að kalla yfir sig bótaábyrgð. Gefi hann auk þess í skyn að
niðurstaðan sé fengin á grundvelli sérstakrar sérfræðiþekkingar eða vandaðs
undirbúnings og hvorugt reynist vera fyrir hendi, aukast líkur á ábyrgð.
Sem raunhæft dæmi um vandasama lögfræðilega ráðgjöf sem íslenskir lög-
menn þekkja frá síðustu árum má nefna að haustið 1991 komu íslensku
vátryggingafélögin sér saman um samræmdar verklagsreglur við mat og uppgjör
á fjártjónum vegna líkamstjóna, sem bætt voru á grundvelli ábyrgðartrygginga.
Verklagsreglurnar leiddu til þess að bætur til einstaklings, sem varð fyrir
líkamstjóni, sem metið var sem 15% örorka eða minna, lækkuðu töluvert frá því
sem áður hafði verið. Verklagsreglurnar voru settar án þess að skilmálar
ábyrgðartrygginganna hefðu breyst og án þess að ný löggjöf eða dómar hefðu
gefið tilefni til breytinganna. Með vátryggingarsamningum höfðu félögin tekið
að sér greiðslu tjónbóta til þriðja manns vegna skaðabóta skv. íslenskum
réttarreglum. Talsmenn vátryggingafélaganna réttlættu verklagsreglurnar með
því að fyrri uppgjörsreglur hefðu leitt til þess að í mörgum tilvikum hefðu verið
greiddar verulegar bætur, án þess að raunverulegt eða umtalsvert fjártjón hefði
orðið hjá tjónþolanum.
Vegna þessarar breyttu afstöðu vátryggingafélaganna stóðu lögmenn frammi
fyrir því að veita umbjóðendum sínum ráðgjöf um hvort ganga ætti til uppgjörs á
grundvelli verklagsreglnanna eða höfða mál til innheimtu bóta samkvæmt
hefðbundnum uppgjörsaðferðum. Af hálfu vátryggingafélaganna var ekki
gefinn kostur á neinni millilausn eða uppgjöri með fyrirvara um frekari bætur.
Fyrri kosturinn leiddi til uppgjörs án tafar, en sá síðari var ráðgjöf um að reyna
að sækja hærri bætur í málaferlum sem kynnu að taka nokkur ár.
Það er sagt að betri sé einn fugl í hendi en tveir í skógi. Þessi almennu sannindi
eru í fullu gildi og margir tjónþolar sem hlustað höfðu á ráðgjöf lögmanna sinna
vildu fremur ganga til samkomulags á grundvelli hinna nýju verklagsreglna
heldur en að leggja út í tímafrek og e.t.v. kostnaðarsöm málaferli.
Við þessar aðstæður var það án vafa nauðsynlegt fyrir lögmenn að tryggja
sönnun þess að þeir hefðu gert skjólstæðingum sínum fulla grein fyrir því að þeir
ættu rétt á hærri bótum samkvæmt því sem þeir teldu gildandi rétt, áður en þeir
gengu til uppgjörs á grundvelli verklagsreglnanna.
í erindi sem Viðar Már Matthíasson, hæstaréttarlögmaður, hélt á félagsfundi í
163