Tímarit lögfræðinga - 01.11.1993, Blaðsíða 29

9 ÁBYRGÐ LÖGMANNS VEGNA SETU í STJÓRN HLUTAFÉLAGS
í 132. gr. laga um hlutafélög segir að stjórnarmenn séu skyldir til þess að bæta
félaginu tjón sem þeir valda því í störfum sínum hvort sem er af ásetningi eða
gáleysi. Heimilt er að færa niður bætur með tilliti til sakar og efnahags tjónvalds.
Sama gildir þegar hluthafi eða aðrir verða fyrir tjóni vegna brota á hlutafélaga-
lögunum eða samþykktum félagsins. Af íslenskum dómum má ráða að ekki er
almennt beitt ströngu sakarmati við túlkun á þessu ákvæði hlutafélagalaganna,
sjá t.d. HRD 1991 bls. 1973.
Álitaefni er hvort lögmaður, sem sæti á í stjórn hlutafélags, ber ábyrgð eftir
öðru og strangara sakarmati en gildir um aðra stjórnarmenn, vegna sérþekking-
ar sinnar. Engar úrlausnir dómstóla liggja fyrir á íslandi um þetta efni. Danskir
fræðimenn hafa talið að svo geti verið þegar metin er sök lögmanns samkvæmt
sambærilegu ákvæði dönsku hlutafélagalaganna. Sjá A. Vinding Kruse, tilvitn-
að rit bls. 107-115 og Niels Fisch-Thomsen í Advokaten 1981, bls. 289.
10 TJÓNIÐ SJÁLFT
Stundum er auðvelt að sýna fram á tjón og tjónsfjárhæð. Lögmaður gefur t.d.
eftir hluta óumdeildrar og tryggrar kröfu, án heimildar frá umbjóðanda sínum,
til þess að ná fram málalokum strax. í þessu tilviki nemur tjónið eftirgjöfinni, ef
samningurinn er bindandi fyrir umbjóðandann. Sama gildir ef lögmaður ráð-
stafar eign umbjóðanda síns, án þess að fyrir komi fullt endurgjald.
í HRD 1983 bls. 1867 voru atvik þau, að lögmaður tjáði skjólstæðingi sínum,
að unnt myndi vera að selja íbúð hans fyrir kr. 150 þús. Mánuði síðar seldi
lögmaðurinn íbúðina fyrir kr. 120 þús. í dómi segir, að skjólstæðingurinn hafi
mátt ætla, er hann veitti lögmanninum heimild til þess að selja íbúðina, að
söluverð yrði miðað við kr. 150 þús. Lögmaðurinn var ekki talinn hafa mátt gera
ráð fyrir, að honum væri heimilt að selja íbúðina á því verði, sem raun varð á, án
samþykkis skjólstæðingsins. Þar sem eigi var sannað, að skjólstæðingurinn hefði
gefið slíkt samþykki og leitt var í ljós með mati, að eðlilegt söluverð íbúðarinnar
hefði verið hærra en raunverulegt söluverð, þá var lögmaðurinn dæmdur til þess
að greiða skjólstæðingi sínum bætur að fjárhæð kr. 20 þús. Við ákvörðun
bótanna var haft í huga, að vegna greiðsluörðugleika skjólstæðingsins og
þröngra tímamarka var lítið svigrúm til þess að ná hámarkssöluverði.
Miklu oftar er erfitt að sýna fram á tjónið og stundum er það í reynd
ómögulegt. Þótt lögmaður hafi gert allt vitlaust, sem hægt var að gera vitlaust,
undir rekstri dómsmáls og skjólstæðingur hans hafi tapað málinu, þá er ekki þar
með sagt að skjólstæðingurinn hafi beðið nokkurt tjón. Slíkt er háð mati á því
hver niðurstaða málsins hefði orðið ef lögmaðurinn hefði staðið að málinu með
forsvaranlegum hætti.
165