Tímarit lögfræðinga - 01.11.1993, Blaðsíða 13

Hrafn Bragson
er hœstaréttardómari
Hrafn Bragason:
TAKMARKANIR
MÁLSKOTSHEIMILDA
i.
Meðal allra Norðurlandaþjóðanna er nú um það rætt hvort og hvernig
takmarka megi málskotsheimildir, þótt með misjöfnum hætti sé eftirþvíhvernig
dómstólakerfi hverrar þjóðar er skipað. Alls staðar kallar aukinn málafjöldi á
meiri fjármuni til dómstólanna á sama tíma og samdráttur í efnahagslífi þeirra
krefst meiri sparnaðar á öllum sviðum. Réttarfarsnefndir landanna leita leiða til
að leysa þennan gordíonshnút. Spurningin er hvort takmarka megi á einhvern
hátt vinnu við þann fjölda dómsúrlausna sem aðilar vilja fá endurskoðaðar á
öðru dómstigi.
II.
Þegar þeirri spurningu er svarað verður að hafa í huga allt dómstólakerfið.
Gera verður grein fyrir hvaða hlutverki það á að gegna og hver skilyrði það
verður að uppfylla og þá sérstaklega hvers vegna endurskoðun dómsúrlausna er
heimiluð.
I 6. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu segir að þegn aðildarríkis skuli eiga
þess kost að fá mál um réttindi sín og skyldur og mál um meinta refsiábyrgð sína
prófuð innan hæfilegs tíma fyrir óháðum, óhlutdrægum dómstóli sem stofnaður
hefur verið lögum samkvæmt. í mannréttindayfirlýsingu og mannréttindasátt-
málum Sameinuðu þjóðanna er að finna lík ákvæði. í raun erekki verið að mæla
fyrir um annað en það sem sjálfsagt hefur verið talið í vestrænum lýðræðisríkjum
og fyrirskipað er í stjórnarskrám þeirra ríkja á einhvern hátt. Ríkin hafa
skuldbundið sig til að virða réttaröryggið og í 6. gr. Mannréttindasáttmála
Evrópu sjáum við m.a. hvað í því felst. Hér er verið að mæla fyrir um rétt
þegnanna til að leggja mál sín fyrir óhlutdræga dómstóla sem stofnaðir hafa
verið með lögum og ríkin eiga að sjá til þess að málsmeðferðin fari fram innan
hæfilegs tíma.
149