Tímarit lögfræðinga - 20.11.1993, Side 63

Formaður beinir þeirri spurningu til hinna erlendu gesta, hvaða aukastörf
séu talin samrímast dómstörfum og hver ekki annarsstaðar á Norðurlöndum.
Hove Fritze kvður danska dómara ekki mega sitja í stjómum fyrirtækja.
Guðrún Erlendsdóttir hæstaréttardómari kveður algengt að dómarar séu
skipaðir í nefndir til undirbúnings löggjöf, og fámenni borið við. Hún biður
fundarmenn að segja álit sitt á réttmæti þessara hátta.
Steingrímur Gautur Kristjánsson héraðsdómari í Reykjavík kveður það hafa
verið gagnrýnt að dómarar sætu í slíkum nefndum, róttækar hugmyndir hafi
fyrrum komið fram á Alþingi, frá Vilmundi Gylfasyni, en við fráfall hans hafi
hugmyndir hans fallið í þagnargildi; því fari fjarri að sú regla sé í gildi hér
að óheimilt sé að dómarar vinni að undirbúningi löggjafar; við sænska
dómstóla starfi sérstakar deildir þar sem unnið sé að slíkum störfum; í
svissnesku stjómarskránni sé hinsvegar girt fyrir að dómarar í Hæstarétti
sambandsins hafi önnur störf með höndum en dómstörf við dóminn; að útiloka
reynslu dómara frá undirbúningi löggjafar væri fjarri allri skynsemi, ekki sé
síður mikilvægt að hæfileikar og þekking dómara nýtist í löggjafarundir-
búningi en það sem embættismenn og framámenn í atvinnulífi leggi til
löggjafarmála.
Formaður kveður stutt síðan menn hafi ekki þurft að láta af dómaraembætti
þegar þeir tóku sæti á Alþingi.
Olav Laake kveður algengt í Noregi, að dómarar séu formenn í nefndum
sem vinna að löggjafarundirbúningi. Hins vegar séu skýrar óskráðar reglur
um að dómarar taki ekki þátt í rekstri lögmannsstofa og ekki í atvinnurekstri.
Á Evrópuþingi dómara í mars 1990 hafi komið fram skýrar reglur um þetta,
allt sem geti haft áhrif á hlutleysi dómara sé þar útilokað; þegar hann hafi
orðið dómari, hafi hann selt lögmannsstofu sína, enginn hafði sagt honum að
gera það, en honum fannst hann þurfa þess eigi að síður.
Hrafn Bragason nefnir að lengi hafi tíðkast að hæstaréttardómarar sinntu
ráðgefandi störfum á sviði réttarfars fyrir dómsmálaráðuneytið.
Guðrún Erlendsdóttir kveður þörf á að skoða þessi mál í nýju ljósi
aðskilnaðarlaga; héraðsdómarar séu nú að uppgötva sjálfstæði sitt, öðru máli
hafi verið að gegna þegar sýslumenn gegndu umboðsstörfum jafnframt
dómstörfum og ekki hægt að halda dómstörfunum aðgreindum; þessi nánu
tengsl valdþáttanna hafi gert það að verkum að ekki var hægt að gera sérstakar
kröfur til þeirra sem þó gegndu eingöngu dómarastörfum; um Hæstarétt hafi
mótast óskráðar reglur, þannig hafi lögmenn sem skipaðir hafi verið í dóminn
undantekningarlaust lagt af lögmannsstörf; stundum séu menn sóttir til setu í
einstökum málum í aðra dómstóla og í lagadeild, en þar gegni menn
umfangsmiklum aukastörfum; í dómstólalögum þyrfti m.a. að mæla fyrir um
að dómstólamir færu sjálfir með tiltekin stjórnunarstörf sem dómsmálaráðu-
neytið hafi annast. Guðrún lýsir stuðningi við þá hugmynd að sérstök nefnd
leysi úr álitaefnum um hvort tiltekin störf samrímist dómstörfum í ákveðnum
tilvikum; æskilegt væri að dómstjórar og hæstaréttardómarar sætu í slíkri
61