Tímarit lögfræðinga - 20.11.1993, Qupperneq 66

hitt er að líta að fulltrúastörf við dómstóla hafa reynst góður undir-
búningur fyrir önnur dómarastörf og fulltrúastöður hafa þótt eðlilegar við
það sambland dóms- og stjórnsýslustaifa, sem tíðkast hafa við embætti
sýslumanna. Fulltrúastöður tíðkast við dómstóla á Norðurlöndum og
jafnframt löggildingar til ákveðinna dómstarfa. Ekki hefur reynt á sérstaka
„ábyrgð“ dómara á fulltrúum sínum og þykir rétt að þar um gildi
almennar reglur. Því er lagt til í 2. mgr. að dómstjóri ákveði starfssvið
fulltrúa og undir umsjón hvaða héraðsdómara hann starfi hverju sinni.
Er með þessu orðalagi haft í huga að meiri áhersla verði lögð á
starfsþjálfun dómarafulltrúa en nú er víðast reyndin. Þar á meðal fái
fulltrúar þjálfun jafnt við úrlausn einkamála sem opinberra mála sem
liöfðuð eru fyrir héraðsdómstólunum.
Flestir dómarar við héraðsdómstólana hafa áður starfað sem dómara-
fulltrúar. Þeir eru nú aðeins 12. Tölfrœðilega séð nægir sá fjöldi ekki til
að manna 43 héraðsdómarastöður í framtíðinni.
Athygli vekur að skv. 2. gr. laga 91/1991 geta héraðsdómarar ekki kvatt
fulltrúa til setu í fjölskipuðum dómi. Fulltrúi sem fengið hefur máli
úthlutað getur hins vegar kvatt héraðsdómara til setu í dómi. Þessu þyrfti
að breyta.
Dómarafulltrúar ættu að gegna undirbúningsstörfum hjá ríkissaksóknara
og sýslumönnum. Þá ætti seta ífjölskipuðum dómi að vera þáttur íþjálfun
þeirra. Mætti þá láta þá semja drög að dómi og lýsa áliti sínu fyrstir
samkvæmt þeirri reglu sem víða tíðkast að yngsti dómarinn láti sitt álit
í Ijós á undan hinum eldri og reyndari. Að undirbúningstíma loknum ætti
að gefa fulltrúum kost á sérstakri skipun ogfela þeim að dœma munnlega
flutt einkamál.
Staða fulltrúa í dómstólakerfinu er í aðalatriðum þessi:
1 Reykjavik sjá fulltrúar alfarið um gœsluvarðhaldsúrskurði og kærumál
frá sýslumanni (fógetamál). Annarsstaðar eru dæmi þess að fulltrúi fari
með öll sakamál en héraðsdómarin dæmi einkamál og að dómarafulltrúa
sé lithlutað málum til jafns við dómara.
Því má veltafyrir sér hvort þetta samrímist ákvæðum 6. gr. mannréttinda-
sáttmála Evrópu.
Ingveldur Einarsdóttir fulltrúi við Héraðsdóm Reykjavíkur minnir á að
dómarafulltrúar séu ekki skipaðir lengur, heldur löggiltir til að fara með
ákveðin dómstörf, sbr. 6. gr. aðskilnaðarlaga, dómstjóri feli þeim verkefni,
um ábyrgð sé ekki fjallað í 6. gr.
Formaður bendir á, að samkvæmt greininni sé fjallað um „hluta dómsvalds“,
en ekki nánar fjallað um hvað það þýði.
Fundarstjóri kveður lög gera ráð fyrir að fulltrúi starfi undir umsjón dómara
eftir því sem dómstjóri tilvísar, þetta ákvæði sé dauður bókstafur, í raun starfi
fulltrúar í nánustu sambandi við dómstjóra. Hann telur reglur um fulltrúa ekki
64