Tímarit lögfræðinga - 01.04.1994, Síða 29

IV. MEÐFERÐ JÁTNINGARMÁLA FYRIR DÓMI
Frá því ákæra er gefin út þar til máli er úthlutað til dómara í Héraðsdómi
Reykjavrkur líða að jafnaði 1 til 3 dagar. Ber dómara þá þegar að hefja könnun
á því hvort þeir ágallar séu á málatilbúnaði að máli skuli vísað frá dómi af
sjálfsdáðum. Telji dómari mál tækt til dómsmeðferðar gefur hann svo fljótt
sem verða má og eigi síðar en þremur vikum eftir að hann fær ákæru í hendur
út fyrirkall, sbr. 1. mgr. 120. gr. laga nr. 19/1991 eins og henni var breytt
með lögum nr. 38/1993.
Þau atriði, sem ráða því, hvenær mál er þingfest, eru eftirfarandi:
Dómari verður að hafa samráð við ákæranda um stað og stund þinghalds.
Þama þarf að samræma tíma dómara og ákæranda og geta áður ákveðin
þinghöld og niðurskipan í dómsali sett strik í reikninginn. Þá þarf að reikna
með því, að boðunardeild lögreglustjóraembættisins nái að birta fyrirkall og
ákæru með hæfilegum fyrirvara og hefur verið talað um sem lágmark eina
viku til þeirra hluta. Þama er um afturför að ræða frá því sem tíðkaðist í
sakadómi Reykjavíkur. Þar var boðunardeild á vegum dómsins starfandi og
var algengt að dómari afhenti boðunardeildinni lista sama dag og máli var
úthlutað. Var boðunardeildinni ætlað að hafa símasamband við menn og boða
þá til þings jafnvel daginn eftir.
Þegar allra ofangreindra atriða hefur verið gætt, sýnir reynslan að mál eru
þingfest einni til tveimur vikum frá úthlutun. Frá þessu geta þó verið
undantekningar, sérstaklega ef ákærði situr í gæsluvarðhaldi, en samkvæmt 2.
ml. 1. mgr. 122. gr. laga nr. 19/1991 má þingfesta mál þótt fyrirkall hafi ekki
verið gefið út, ef ákærði sækir þing.
Oft er unnt að ljúka játningarmáli á þingfestingardegi, en það er þó ekki
algilt. Stundum óskar ákærði eftir því að honum verði skipaður verjandi, enda
þótt hann hafi játað þá háttsemi sem honum er gefin að sök. Yfirleitt berst
dómara ekki vitneskja um þessa ósk ákærða fyrr en fyrirkall hefur borist frá
lögreglustjóra, áritað um birtingu. Þegar þannig stendur á, hafa sumir dómarar
þann hátt á að senda verjandanum umsvifalaust skipunarbréf á myndsendi og
er þá oft skammur tími til stefnu fyrir verjandann að kynna sér málið, 1 til
3 dagar. Reynslan sýnir að sjaldnast er hægt að ljúka málum á þingfest-
ingardegi þegar þannig stendur á og er máli þá frestað til málflutnings um
lagaatriði og ákvörðun viðurlaga, sbr. lokamálslið 125. gr. Þarf þá að samræma
tíma dómara, ákæranda og verjanda og getur þetta reynst allsnúið og mál
tafist nokkuð af þeim sökum. Þá ber nokkuð á því, að mál, sem við fyrstu
skoðun sýnast einföld játningarmál, taka aðra stefnu þegar ákærði hefur fengið
verjanda sér til fulltingis. Vilja sakbomingar þá ekkert kannast við játningu
sína hjá lögreglu og reynist málið því tafsamara en útlit var fyrir í fyrstu.
23