Tímarit lögfræðinga - 01.04.1994, Qupperneq 45

Meðferð þessara mála má flýta verulega með því að senda þau beint til
ákæruvalds án milligöngu rannsóknarlögreglu, því málin liggja ljós fyrir, þau
eru upplýst og sakborningur hefur játað og frekari rannsókn er óþörf. Að
breyta þessu kostar ekkert og er fyrst og fremst spuming um breytt vinnubrögð
hjá lögreglu í fullu samráði og samvinnu við ákæruvaldið.
I beinu framhaldi af þessu hlýtur að koma til álita að fela lögreglustjórum,
þ.m.t. rannsóknarlögreglustjóra ríkisins, aukið ákæruvald sem tæki til þessara
játningarmála, sem liggja Ijós fyrir, og frá upphafi er ljóst að ekki þarf annað
að gera en að taka ákvörðun um saksókn, ákvarða viðurlög eða kveða upp
dóm. Lögreglustjórarnir eru með brotamennina við hendina heima í héraði,
ef svo má að orði komast, og einfaldast að þeir haldi áfram með málið fyrir
dóm líkt og nú er háttað með umferðarlagabrotin o.fl. sem lögreglustjóramir
afgreiða samkvæmt heimild í 28. gr. laga 19, 1991 um meðferð opinberra
mála.
IV.
Hraðari meðferð játningarmála felur ekki í sér að lögregla, ákæruvald og
dómarar flýti sér í þeim skilningi að hespa málum af á einhverjum mettíma
eingöngu tímans vegna, eða að einhver fjörkippur færist í meðferð máls við
það eitt að játning komi fram á einhverju stigi málsins Átt er við annars konar
meðferð málanna og eins og staðan er í dag er það fyrst og fremst hjá
rannsóknarvaldinu sem svo er kallað, þ.e. lögreglu og ákæruvaldi.
Hér hljótum við að vera að tala um, að mál sem frá upphafi uppfylla ákveðin
skilyrði, fái sérstaka meðferð. Markmiðið er þá að sjálfsögðu að málin fái
hraða meðferð og verði lokið, enda eru þau þannig vaxin að þau krefjast ekki
frekari rannsóknar. Það eru ekki bara þessi játningarmál sem fengju hraðari
meðferð, því það að játningarmálin fari í sérstakan farveg mun hafa í för með
sér að önnur mál renni einnig hraðar í gegn, því að hin verða þá ekki að
þvælast fyrir, þau fara aðra leið.
Það mætti líkja þessu við umferðina. I gamla fyrirkomulaginu er um að
ræða þröngan malarveg þar sem ekkert svigrúm er til framúraksturs og þar
fara um bæði stór og smá ökutæki, hraðskreið eða hægfara. Allir eru á leið
á sama stað, enda er um einstefnu að ræða, og allir komast á leiðarenda að
lokum. Á leiðinni þurfa þunglamalegri ökutækin að nema staðar nokkrum
sinnum og á meðan komast hin léttari ekki áfram og þannig myndast biðröð.
Nýja fyrirkomulagið er þá eins og akreinaskiptur vegur með varanlegu slitlagi
þar sem léttari og hraðskreiðari ökutækin kæmust tafarlaust alla leið á leiðar-
enda eftir vinstri akreininni óháð umferðinni eftir hægri akreininni.
Einfaldast er að stilla þessu þannig upp; í upphafi uppfyllir málið öll skilyrði
til að fá þessa sérstöku meðferð, það fær hana hjá lögreglu og handhafa
ákæruvalds, hvort sem það verður lögreglustjóri eða rrkissaksóknari, málið fer
fyrir dóm þar sem ákærði játar skýlaust alla þá háttsemi sem honum er gefin
að sök og málið er dómtekið samkvæmt 125. gr. án frekari meðferðar fyrir
39