Tímarit lögfræðinga - 01.02.1998, Page 20

í kvennasamningnum er ekki ákvæði um óbeina mismunun og skilgreining
1. gr. tekur ekki til þeirra tilvika ef mið er tekið af þeini skilgreiningu sem lögð
er til innan Evrópusambandsins.10 Samkvæmt henni nægir að hlutlaust viðmið,
regla eða framkvæmd komi verr hlutfallslega við annað kynið. Hugtakið mis-
munun eins og það er skilgreint í kvennasamningnum byggir á að konur séu úti-
lokaðar eða beittar takmörkunum vegna kynferðis síns. Hins vegar má færa
fyrir því rök að ákvæði 3. gr. samningsins sem fjallar um þá skyldu stjómvalda
að tryggja fulla þróun og framfarir svo að konur geti í reynd notið mannréttinda,
taki til óbeinnar mismununar. Dæmi um óbeina mismunun er þegar t.d. skilyrði
fyrir starfi eða námssamningi leiðir til þess að konur geta almennt ekki uppfyllt
það. Þannig leiðir krafan um að umsækjendur um starf skuli vera 175 cm eða
hærri til þess að mun færri konur en karlar uppfylla það skilyrði og er því óbein
mismunun gagnvart konum.
4.2 Ákvæði samningsins
í 6. til 16. gr. samningsins eru hin efnislegu réttindi tilgreind sem aðilar að
samningnum ábyrgjast að tryggja konum með öllum tiltækum ráðum. Ákvæði
er um vændi og verslun með konur, sbr. 6. gr. I 7. gr. kvennasamningsins er
fjallað um þá skyldu aðildarríkjanna að gera allar viðeigandi ráðstafanir til þess
að afnema mismunun gagnvart konum á stjómmálavettvangi og ábyrgjast sér-
staklega að tryggja konum jafnan rétt á við karla til þess m.a. að kjósa í öllum
kosningum og vera kjörgengar til allra starfa og taka þátt í mótun og fram-
kvæmd opinberrar stjómarstefnu. Rætt hefur verið um nauðsyn breytinga á
íslenskri kosningalöggjöf og kjördæmaskipan, ekki síst vegna misvægis at-
kvæða eftir kjördæmum. Mikilvægt er að hugað verði sérstaklega að stöðu
kvenna og raunverulegum möguleika á að tryggja sem jafnastan hlut kynjanna
á þingi, komi til þess að breytingar verði gerðar á núgildandi kerfi. Skoða þarf
kosningakerfi annarra þjóða og meta áhrif þess út frá markmiði sem sett er í 7.
gr. kvennasamningsins. Greinin tiltekur ekki aðeins stjómmálaþátttöku, heldur
einnig framkvæmd opinberrar stjómarstefnu. I jafnréttislögum er ákvæði um að
tryggja skuli sem jafnastan hlut kvenna og karla í opinberum nefndum og ráð-
um en þar fer mikilvæg stefnumótun fram. Ákvæði íslenskra laga er hins vegar
mjög ómarkvisst og hefur því miður ekki skilað sama árangri og samsvarandi
ákvæði í löggjöf hinna Norðurlandaþjóðanna.
Sérstakt ákvæði er um rétt kvenna til að koma fram fyrir hönd ríkisstjóma
sinna á alþjóðavettvangi og til að taka þátt í alþjóðastarfi. í 9. gr. samningsins
er fjallað um ríkisborgararétt og þann rétt kvenna og bama þeirra til að öðlast,
breyta eða að halda þjóðemi sínu óháð ríkisborgararétti eiginmanns. Áður en
kom til fullgildingar Islands á kvennasamningnum var lögum um íslenskan
ríkisborgararétt breytt og bömum fæddum í hjúskap foreldra tryggður ríkis-
10 Sjá andstæða skoðun í grein Wadstein, Margareta: FN-konventionen om avskaffande av all
slags diskriminering av kvinnor. Raoul Wallenberg Institute, report no. 7.
14