Tímarit lögfræðinga - 01.02.1998, Blaðsíða 64

arra, því að þjóðin sem slík hefur engar þær heimildir, sem almennt felast í
eignarrétti. Hins vegar felst í þessu orðalagi ákveðin markmiðsyfirlýsing, þ.e.
að nýta beri fiskistofnana við landið til hagsbóta fyrir þjóðarheildina, auk þess
sem segja má, að í yfirlýsingunni felist nokkur árétting hinnar fomu reglu um
rétt manna til veiða í hafalmenningum innan þeirra marka, sem lög segja til um
hverju sinni.
Þótt veiðiheimildir séu réttindi, sem njóta margvíslegrar vemdar laga og
stjómarskrár, stendur það því ekki í vegi, að löggjafinn geti gert ýmsar breyt-
ingar á gildandi fyrirkomulagi fiskveiðistjómunar. Leiðir það bæði af al-
mennum valdheimildum löggjafans til að kveða á um breytt skipulag atvinnu-
og efnahagsmála, og þeim fyrirvara, sem fram kemur í 1. gr. fiskveiðistjómun-
arlaganna, að úthlutun veiðiheimilda myndi ekki eignarrétt eða óafturkallanlegt
forræði einstakra aðila yfir veiðiheimildum.
Dómstólar hafa nú þegar vikið að því í úrlausnum sínum, að rétthafamir hafi
að lögum ekki tryggingu fyrir því, að þeir geti síðar notað veiðiheimildimar sér
til tekjuöflunar, þótt réttindin séu þeim verðmæt nú um sinn.
Telja verður, að löggjafinn geti a.m.k. gert eftirtaldar breytingar á núverandi
fiskveiðistjómunarkerfi:
Löggjafinn getur afnumið núverandi stjómkerfi fiskveiða og gefið veiðar
frjálsar, án þess að slíkt leiði til bótaskyldu af hálfu ríkisins gagnvart handhöf-
um veiðileyfa.
Með sama hætti getur löggjafinn afnumið núverandi kerfi og tekið upp annað
kerfi, án þess að slíkt leiði til bótaskyldu, enda eigi núverandi rétthafar þá að-
gang að nýju kerfi og njóti þar jafnræðis á við aðra.
Loks verður að telja, að löggjafinn hafi rúmar heimildir til þess að breyta eða
lagfæra núverandi kerfi, enda sé við slíkar breytingar gætt jafnræðis og mál-
efnalegra sjónarmiða að öðm leyti.
Ekki er hægt að útiloka, að breytingar á núverandi fiskveiðistjómunarkerfi
bitni svo hart á einstökum aðilum, sem em handhafar veiðiheimilda í núverandi
kerfi, að bótaskyldu geti varðað samkvæmt eignamámsákvæði stjómarskrár-
innar.
Skrá yfir tilvitnaða dóma:
Lyfrd. IX 809
Lyfrd. X 20, 601, 60
H 1937 322
H 1964 573
H 1964 960
H 1981 181
H 1981 1584
H 1988 1532
H 1996 2518
H 1996 2956
H 1996 3002
58