Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.02.1998, Blaðsíða 82

Tímarit lögfræðinga - 01.02.1998, Blaðsíða 82
Leikmannadómendur eru mismargir eftir þvr hvort þeir starfa í tengslum við almennu dómstólana eða almennu stjórnsýsludómstólana. I málum sem heyra undir almennu stjórnsýsludómstólana sitja venjulega þrír leikmanndómendur og einn embættisdómari. I millidómstiginu sitja tveir leikmannadómendur og þrír embættisdómarar. Aftur á móti sitja einvörðungu þrír embættisdómarar og enginn leikmannadómandi r einfaldari málum á einkaréttarsviðinu sem rekin eru fyrir almennu dómstólunum, en í refsimálum sem rekin eru þar sitja ýmist þrír eða fimm leikmannadómendur og einn embættisdómari. I þeim tilvikum þar sem leikmannadómendur eru fleiri embættisdómurum geta þeir borið embættisdómarann ofurliði, séu þeir bæði sammála um forsend- ur og niðurstöðu. Hlutverk leikmannadómenda er að miðla almennri þekkingu og reynslu til dómsins og er ætlað að fyrirbyggja tortryggni hjá almenningi um hlutdrægni dómsins, enda endurspegli þeir viðhorf hans. Þeim er ætlað að dæma eftir lög- unum og þeir bera sömu ábyrgð á úrlausnum dómsins og reglulegir dómendur. Þeim ber og skylda til að halda í heiðri þagnarskyldu reglulegra dómara, gæta reglna um vanhæfi og áður en þeir taka við starfi sínu sem leikmannadómendur ber þeim að sverja svokallaðan dómaraeið. Þeir eru ekki lögfræðimenntaðir og koma úr flestum stéttum þjóðfélagsins. Við heimsóknir mínar á sænska dóm- stóla kom þetta fyrirkomulag mér mest á óvart. Mér kom undarlega fyrir sjónir að forstjórinn, sjómaðurinn, eða ljósmóðirin í næsta húsi gætu brugðið sér í líki dómarans og borið sömu skyldur og sömu ábyrgð á úrlausn einstakra mála og embættisdómarinn. Þótt opinberir starfsmenn teljist vanhæfir til að gerast leik- mannadómendur sökum augljósrar hættu á hagsmunaárekstrum, er engu að síður ljóst að þeir sem skipa þessar stöður þurfa oft að fjalla um málefni sem snerta þá sjálfa á beinan eða óbeinan hátt. Fyrirkomulag þetta hefur sætt aukinni gagnrýni á undanfömum ámm, en það á sér þó enn sterka formælendur, sem segja að réttlæti verði aðeins skilgreint með aðstoð leikmanna og að tiltrú al- mennings á réttarskipaninni verði meiri fái leikmannadómendur að taka þátt í handhöfn dómsvaldsins. Gagnrýnendur þessarar skipanar hafa hins vegar sagt að réttlætinu geti eða ætti fremur að vera unnt að framfylgja á vísindalegri hátt, án leikmannadómenda og að leikmannadómendur skorti lögfræðilega getu til að skera úr ágreiningsefnum. Þá halda þeir því enn fremur fram að sé tiltrú manna á lögum og réttarskipan áfátt, verði lögum einungis breytt af löggjaf- anum, en ekki í dómstólunum. Enn fremur hafa þeir bent á með réttu, að hætta sé á að leikmannadómendur fylgi pólitískri sannfæringu sinni, þar sem þeir séu valdir pólitískt og hafa þessar raddir fengið byr undir báða vængi í Svíþjóð. Má sem dæmi nefna að nýlega féll dómur í Uppsala Lánsrátt í máli ákæruvaldsins gegn konu sem staðin hafði verið að búðarhnupli. Hún situr í bæjarstjóm Upp- sala og allir hinir pólitískt völdu leikmannadómendur vildu sýkna hana, en embættisdómarinn taldi að það bæri að sakfella hana, þar sem honum þótti ljóst að sök hefði verið sönnuð. Embættisdómarinn var borinn ofurliði og konan var sýknuð. Málinu hefur verið áfrýjað til Hovrátten. Þá hefur þetta fyrirkomulag 76
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.