Tímarit lögfræðinga - 01.02.1998, Qupperneq 80

Millidómstólar almennu dómstólanna eru sex í Svíþjóð og er áfrýjunarfrestur
þrjár vikur frá dómi undirréttar. I einstaka tilviki fer millidómstóllinn með
fyrsta dómstigið og má sem dæmi nefna ef höfða þarf skaðabótamál á hendur
dómurum undirréttanna vegna vanrækslu eða brots r opinberu starf. Einnig fer
millidómstóll með fyrsta dómstigið, þar sem lög kveða beinlínis á um það, en
það er í algjörum undantekningartilvikum.
Afrýjun til hæstaréttar sætir miklum takmörkunum og má því fullyrða að
millidómstóllinn fari með efsta dómstigið í flestum málum. Hæstiréttur gefur
áfrýjunarleyfi líkt og Hovrátten en þó því aðeins að ljóst þyki að mál sé þess
eðlis að dómur gæti orðið fordæmisskapandi á réttarsviðum þar sem óvissa
hefur ríkt. A sama hátt verður áfrýjunarleyfi ekki gefið út liggi slíkur dómur
fyrir í sambærilegu máli.
Af ofangreindu er ljóst að nokkuð þarf til að máli verði skotið til æðra dóm-
stóls til endurskoðunar, en ástæður þess má m.a. rekja til þess að Svíar telja að
meginþunginn eigi að hvfla á fyrsta dómstiginu. Þar fari t.d. fyrsta sönnunarfærsla
fram og sönnunarfærsla sé þess eðlis að best sé að meta hana á fyrsta dómstigi.
Önnur rök sem hnígi að sömu niðurstöðu séu þau að gæta verði þess að öll mál
fái réttláta málsmeðferð, en ekki einungis þau mál sem skotið er til æðra dóms.
Einnig er bent á að dómstigin hafi mismunandi hlutverk og þau verði að helga sig
þeim hlutverkum. Þannig eigi millidómstigið einungis að vera leiðbeinandi og
gæta þess að mistök hafi ekki verið gerð á lægra dómstigi og æðsta dómstigið eigi
einungis að helga sig þeim málum sem orðið geti fordæmisskapandi.
2.2 Almennir stjórnsýsludómstólar
Almennu stjómsýsludómstólamir (förvaltningsdomstolar) eru Lánsrátt,
Kammarrátt og Regeringsrátt. Lánsrátt er lægsta dómstigið, Kammarrátt er
millidómstig og Regeringsrátten er æðsta dómstigið. Meginverkefni almennu
stjómsýsludómstólanna er að leysa úr ágreiningi milli einstaklinga og samfé-
lagsstofnana, svo sem ríkis, sveitarfélaga og kirkju. Almennu stjómsýsludóm-
stólamir leysa því úr margs konar ólflcum ágreiningsefnum, þar á meðal ágrein-
ingi vegna ökuleyfissviptinga, skattamálum, málum vegna þvingunarúrræða
gagnvart bömum, neyðarvistun geðsjúkra og vímuefnaneytenda, svo fátt eitt sé
talið. I Svíþjóð eru almennir stjómsýsludómstólar 24 og þar starfa um 200 lög-
fræðingar. Skjóta má úrlausnum þeirra til millidómstóls en þeir eru fjórir tals-
ins. Hið sama gildir um áfrýjun til millidómstóls á stjómsýslustigi og um al-
mennu dómstólana. Þannig gefur Kammarrátten ekki út áfrýjunarleyfi nema því
aðeins að ástæða sé til að ætla að niðurstöðu undirréttar verði breytt, eða ef
mikilvægt er frá almennu sjónarmiði að málinu sé skotið til æðra dómstigs, til
dæmis í málum sem orðið geta fordæmisskapandi, eða ef fyrir hendi em að öðm
leyti sérstakar ástæður sem réttlætt geti að áfrýjunarleyfi verði gefið út. Vem-
legar takmarkanir em á áfrýjun til efsta dómstigsins, Regeringsrátten, og er
áfrýjunarleyfi aðeins gefið út í undantekningartilvikum. I flestum málaflokkum
er áfrýjunarfrestur þrjár vikur.
74