Hlín - 01.01.1921, Síða 44

42
Hlln
Kaos, allan gltindroðann, sem aftur og aflur ríkti á 15.,
16,—17. og 18. öld. Mannagreyin voru menn og þoldu
ekki náttúrunnar harðneskju í þá daga. Ofan á einokun
og óstjórn bættust hafísar, hallæri, landfarsóttir, Stóra
bóla og svo Móðuharðindi og margt sem hjálpaðist að.
Ekkert undarlegt þó galdrar væru reyndir og djöflatrú
vaknaði. Mesta furða að ékki skyldi slokna á skarinu og
alt verða í eyði og tóm og myrkur yfir djúpinu að eilífu.
Söguna þá veit jeg hvergi betur sagða, en í ritum
próf. Porv. Thoroddsen og nú seinast í nyútkomnu hefti
af Lýsingu íslands. T. d. er sorgleg sagan af lausafólk-
inu og flökkurunum, sem flosnuðu upp í fiskiverunum.
Fyrir gróðafíkn, vandræði og forvitni, flyktust menn sam-
an úr friðsömu sveitalífinu í fiskiverin, þegar fiskisagan
fiaug um landið. En svo kom fiskleysið og þá flosnaði
upp hver fjölskyldan af annari og fór á flakk. Og allar
sveitir yfirflæmdust af flökkukindum, beiningámönnum
og allskonar úrkynjuðum vesalingum, en þjófnaður og
óknyttir fóru í vöxt og gengu sem faraldur um landið, og
margskonar óregla drottnaði.
Sem betur fór lifði stöðugt á arninum upp til sveita —
»í blómguðu dalanna skauti« — þar ríkti stöðugt röð
og regla á betri bæjunum. Islensk rótgróin menning dafn-
aði þar. Og hún má aldrei týnast. Hennar aðaldygðir
eru iðjusemi, reglusemi og nœgjusemi.
VI.
Eitt af því glæsilegasta sem jeg hef sjeð í útlöndum,
er lífið um borð á vel búnum vígdrekum stórveldanna.
Alt er fágað og fínt, völundarsmíði hvar sem á er litið;
alstaðar gott skipulag, yfirmenn og undirgefnir, hlýðni
og háttprýði,'; en ótal iðnar starfandi hendur halda öllu í
góðu horfi og gyltum sniðum.
Einnig er það tilkomumikil sjón að horfa á heræfing-
ar vel þjálfaðra herdeilda. Púsundir manna, vel búnar að