Dvöl - 01.09.1937, Síða 20

282
D V Ö L
ur þáttur í samkvæmum ungra
manna og meyja. Hann hefir einn-
ig þann kost að vera sú skemmtun
sem flestir eða allir geta tekið þátt
í. En samt er það svo, að hóf er
bezt í hverjum hlut. Og það lýsir
ekki sérstaklega háu stigi mann-
þroska og menningar, þegar dans-
inum er skipað algjört öndvegi á
samkomum og hann látinn sitja
svo í fyrirrúmi, sem hið eina nauð-
synlega, að ekkert annað kemst
að. Sú samkomumenning er
trauðla haldgóð, þar sem dansinn,
og dansinn einn, er bæði uppistað-
an og ívafið.
En það er fleira en þetta, sem
einkennir hjá oss laugardagskvöld-
in og sunnudagana. Mér er sagt,
að flest velsæmisbrot og ölæðisaf-
glöp séu einmitt framin á þessum
tíma — í frístundum þjóðarinnar.
Þá er drykkjuskapur meiri og al-
mennari en aðra daga vikunnar,
og þá er aðsóknin að kaffihúsum
og knæpum kaupstaðanna mest.
Er þetta annars ekki ærið um-
hugsunarefni hverjum hugsandi
manni, ef það er rétt, sem ég hefi
verið að sýna hér fram á, að
sunnudagarnir séu af mörgum
óhyggilega og illa notaðir, og sú
misnotkun sé að fara í vöxt?
Sunnudagarnir eru frístundir
þjóðarinnar, og þeir ættu því að
geta verið hennar björtustu ham-
ingjudagar, og fært oss mestan
menningarlegan vinning, ef rétt
væri á þeim haldið af oss sjálfum
og þeir réttilega notaðir. Finnst
mönnum ekkert athugavert og nið-
urlægjandi við það, ef sunnudag-
arnir, þeir dagar, þegar þjóðin er
frjáls og sinn eiginn húsbóndi, ef
þeir takast langtum ver en virku
dagarnir? Ef letin og ómennskan,
nautnasýkin, og jafnvel afbrot og
glæpir einkenna þá daga framar
öðrum dögum vikunnar?
Ef notkun sunnudagsins, eins og
hún er nú, er réttur mælikvarði á
manndóm, siðfágun og þroska
þessarar þjóðar, og þá sérstaklega
hinnar yngri kynslóðar, sem á að
erfa landið, þá ber sá mælikvarði
ekki nútímamenningunni að öllu
leyti glæsilegt vitni. En ég er að
vona, að þessi mælikvarði sé ekki
allskostar réttur. Ég er að vona,
að æska landsins mundi í raun og
veru vilja nota sunnudaginn á
annan og hollari hátt, ef henni
væri bent á leiðirnar til þess, og
rækilegar til þess hvött og til þess
hjálpað af mætustu mönnum þjóð-
arinnar.
Ég tel til dæmis ekki vafa á því,
að í hverjum einasta íslenzkum
kaupstað og kauptúni og í hverri
sveit landsins, séu fleiri og færri
unglingar og jafnvel fulltíða fólk,
sem gjarna vill afla sér ýmiskon-
ar fræðslu og menningar, en hefir
hvorki efni eða tækifæri til þess
að sækja alþýðuskóla- eða gagn-
fræðaskóla, ekki sízt ef fara þarf
til þess í fjarlæg héruð. En allt
þetta fólk á sunnudagana sína
sjálft að miklu eða öllu leyti. Það
hefir á hverjum einasta vetri ekki