Dvöl - 01.07.1938, Síða 14

172
DVÖL
Reykvíking nýs tíma. Hann var
þess alsannfærður að fjarlægðin
frá öðrum löndum var okkar
mesta mein. Hann vissi að lausn-
arorðið fyrir kotungsþjóðina var:
„opið land“. Opið land fyrir fjár-
magni sterkra, framandi þjóða.
Opið land fyrir glæsilegri menn-
ingu þeirra, máli og lýð. Þessum
spámanni nýs tíma fannst samt
bæjarbúar undarlega tregir í
hjarta að trúa þessum sannleika
— fyr en hetjan Balbo kom í
skýjum himinsins með fríðuföru-
neyti, þá sá hann að allur bærinn
myndi skilja. Hann sá það á því
hve allir litu „forkláruðum“ aug-
um til himins og raddir þeirra
fengu annarlega mýkt og gleði
þeirra varð taumlaus. Enda var
þletta í fyrsta sinn, segir höf., sem
heimsviðburður gerðist norður á
íslandi!
Útlendingur, sem gistir landið
og vill kynnast sjálfstæðri, ís-
lenzkri menningu sér venjulega
brátt að bæirnir bjóða honum
ekki annað en lélega skopmynd
þess, er hann þekkir heima. Hann
hristir því furðu fljótt duft þeirra
af fótum sér og heldurupp í sveit.
III.
En — má spyrja — er ekki eins
ástatt með sveitirnar, grær þar
og vex nokkur raunveruleg þjóð-
menning framar?
Yfirleitt munu menn sammála
um að fyr meir hafi blómgast
í sveitum landsins mjög sérstæð,
sterk alþýðumenning. En margan
uggir að með nýjum siðum, sem
teknir hafa verið upp einnig
í sveit, hafi tekizt að burtbrjála
mörgu því bezta og sérkennileg-
asta úr lífi og menningu. Öllum
er vitanlegt, að nýr tími hefir flætt
með álíka ofsaþunga yfir byggðir
þessa lands eins og vor sem gleym-
ir að koma fyrr en í júní. Og
margt það, sem gott var og gildi
hafði skolazt burt. Burstabæir
flýja burt fyrir húsum úr kaup-
stað, sem mcnn eru látnir byggja
ýmist of stór eða of lítil. Rokk-
suðið hverfur inn í þögn aldanna,
ríman situr fös't í hálsi og hross-
hárssnældan leikur lausum hala
á þjóðminjasafni.
En þrátt fyrir gjörbreytingar á
mörgum sviðum, munu þó und-
arlega náin menningarleg tengsl
milli íslenzka nútímabóndans, sem
hlustar á viðburði dagsins í út-
varpi, og afa hans, sem löng
lcvöld kvað Andrarímur fyrir fólk
sitt, við bjarma lítillar kolu.
Sá andi, sem hvílir að baki
fornri sveitamenning, hefir aldrei
stokkið á bnott, né orðið að nátt-
trölli við elding nýs dags. Slíkum
furðulegum Fönixkrafti virðist
hann gæddur, að úr eldi ógur-
legustu umbrota hefir hann mátt
til að stíga á nýjum, frjálsum
vængjum og skapa nýtt líf.
Pó að bóndinn taki nýjan sið,
þá á íslenzk náttúra áfram sál
lians, hann er barn hennar og
hún vígir hann til órjúfanlegs, æ-