Dvöl - 01.07.1938, Blaðsíða 45

D V Ö L
203
flokknum skilyrðislaust sitt and-
lega sjálfstæði. Sá 'maður finn-
ur aldrei sannleikann, sólin mun
aldrei ná að skína í heiði yfir
veg hans. Hann gleymdi einu mik-
ilsverðu atriði. Hann gleymdi að
leifa sannleikians í sinni eigin sál,
gleymdi að hlusta á sinn eigin
hjartslátt.
Fyrir 30 árum síðan barst merki-
leg félagshreyfing hingað til Iands,
sem markaði djúpt spor í menn-
ingarsögu íslendinga á mörgum
sviðum. Petta voru ungmennafé-
lögin, sem áttu í upphafi, og hafa
alltaf átt, símar dýpstu rætur í
dreifbýli sveitanna.
En hverskonar menn vorii svo
þessir fyrstu ungmennafélagar?
Þ,að voru langflestir af þeim
sveitapiltar, sem höfðu fengið að
lifa sínu sjálfstæða æskulífi í kyrrð
og friði sveitalífsins, með öllum
hinum mörgu draumum og þrám
þess tímabils.
Boðskapur ungmennafélaganna
og innri ylur kom nú eins og sól-,
skin og dögg yfir líf þessara ungu
manna, svo að akrarnir stóðu nr
hvítir til uppskeru. Þeir fundu
þarna farveg veruleikans fyrir
æskuhugsjónir sínar.
Margir þessir menn koniu eins
og Jóhannes skýrari út úr eyði-
mörkinni, fullmótaðir menn með
sjálfstæðar skoðanir. Þeir höfðu
á sinn hátt glímt við drottinn, eins
og Jakob forðum. Þeir höfðu á
einverustundum glfmt við þau úr-
Iausnarefni, sem mætir hverjum
ungum manni, og tekið sína sjálf-
stæðu afstöðu til þeirra. Það voru
menn, sem áttu rætur og vissu
hvað þeir vildu.
Æfintýrapólitík nútímans hefði
naumast getað freistað þessara
manna, eða kveikt nokkurn slík-
an eld innra með þeim, sem ung-
mennafélögin gerðu. En þó að
hér séu nefndir hinir fyrstu ung-
mennafél'agar má svipað segja um
þá æskumenn yfirljeitt, sem þá
voru að alast upp hér í sveitum
fandsins.
Boðskapur ungmennafélaganna
var ekki alþjóðlegur, en hann var
þjóðlegur. Þessvegna féll hann í
góðan jarðveg hjá þessum ungu
mönnum, sem allir voru, fyrst og
fremst, synir átthaga sinna. Þeir
höfðu gengið gegnum þann þýð-
ingarmikla bekk í skóla lífsins,
sem kennir að átthaga-ástin verði
að vera undirstaða víðfeðmari
samúðar og ástar á löndum og
þjóðum.
Og manni kernur ósjálfrátt í
hug það, sem Roussau sagði fyr-
ir nær því 200 árum: „Ég treysti
ekki á þá alheimsborgara, sem í
ræðu og riti þykjast vera að upp-
fylla þær skyldur, sem þeir eru
ekki menn til að uppfylla í sínum
heimahögum. Slíkir menn elskaút-
lendinginn til þess, að vera lausir
við að liugsa um náunga sinn“.
— En svo kemur heimsstyrjöld-
in og grípur á mjög alvarlegan
hátt inn í þessa heilbrigðu þró-
un, sem átti sér stað innan ung-