Dvöl - 01.07.1938, Blaðsíða 47

D V ö L
205
grundvöllur allrar menntunar og
menningar.
Af bóklegum námsgreinum eiga
þeir að ieggja höfuðáherzluna á
móðurmál og íslenzkar bókmennt-
ir að fornu >og nýju. Eitt erlent
mál, reikning, og síðast en eklci
sízt á sögu þjóðarinnar. Fyrst
rækilega átthagasögu, síðar sögu
allrar þjóðarinnar.
Æskan verður að kynnast sögu
feðranna og mæðranna, hinni
hörðu lífsbaráttu þeirra og fá-
dæma þreki og fórnarlund, ann-
ars kann hún ekki að meta neitt
af gæðum nútímans.
Myndi ekki frelsisbarátta Jóns
Sigurðssonar iog æfistarf, séð í
réttu ljósi, vísa mörgum ungling-
um veginn framhjá blindskerjum
flokkstrúar og þröngra sérhags-
muna ?
Maður, sem þiggur aldrei neitt
embætti, til þess að vera sem allra
óháðastur í baráttunni fyrir sinni
stærstu lffshugsjón, frelsi þjóðar
sinnar, á hér að vera hin stóra
fyrirmynd í öllu félagslegu upp-
eldi.
Nokkrar blaðsíður í sögunni og
2—3 kennslustundir um slíkan
mann eru harla lítils virði. Slík-
um afburðamönnum og audans
mönnum sögunnar verður æskan
að kynnast meir en aðeins að vita
fæðingar- og dánar-ár þeirra.
En hún á einnig að fá að kynn-
ast hinum nafnlausu hetjum, sem
í gegnum óteljandi hörmungar og
erfiðleika héldu uppi menningu
þessarar þjóðar. ólu henni upp
syni og dætur, og börðust þegj-
andi æfilöngu stríði við eld og ís
og fátækt, en svikust þó aldrei
af verðinum, gerðu litlar eða eng-
ar kröfur til annara, en heimtuðu
mikið af sjálfum sér.
Lað er að vísu engin dyggð að
gera aldrei neinar kröfur, en það
er líka ömurlegt að mæta slíku
menningarástandi, þar sem allt er
heimtað af öðrum, en ekkert af
sjálfum sér.
Sagan á að tengja æskuna við
átthaga sína og fortíð, og þar hafa
héraðsskólarnir stórt hlutverk að
vinna. En auk /þessa eiga' þeir
að vera vinnuskólar, þar semungu
fólki er kennt að meta vinnuna
réttilega, ekki af því að hún er
,Vara, sem hægt er að selja, held-
ur miklu frekar af hinu, að hún er
leið að allskonar stórum og fögr-
um takmörkum, hún er það sem
veitir lífinu gildi. Þeir eiga að
vera miðstöð þjóðlegs iðnaðar og
þjóðlegra fræða, og með fjölþættu
íþróttalífi eiga þeir að vera afl-
gjafi heilbrigði og hreysti.
Og að síðustu eiga þeir að vera
þjóðlegar stofnanir með djúpar
rætur hver í sínu héraði, fortíð
þess og sögu, þjóðlegar og and-
iegar stofnanir, þar sem hin, nær
því, þúsund ára gamla kristna
menning þessarar þjóðar á að vera
einn höfuð hornsteinninn.
Það væri illa farið, ef þeir los-
uðu um þær rætur, sem tengja
sveitaæskuna við átthaga sína. Þeir