Dvöl - 01.07.1938, Síða 44

202
D V Ö L
til þess ,að bíða þar, ef til vill,
æfilangt tjón á sálu sinni í ein-
hverju þröngu flokskerfi.
Og ef að hinu andlega frelsi og
sjálfstæði æskunnar er af nokkr-
um misboðið, þá er það af þeim,
stjórnmálastefnum, sem slíkar.
sálnaveiðar stunda.
Jafnvel í lýðræðislöndunum eru
þessar dauðasyndir drýgðar.
Æskan er óbeinlínis alin upp, og
hvött til að flýja frá sínu innra,
persónulega lífi, frá sjálfsuppeld-
inu, en taka sér í þess stað þægi-
lega stöðu í röðum einhvers
flokksins, eða skioðanakerfisins, þar
sem einn eða fáir hugsa fyrir
alla.
Tuttugasta öldin hefir verið
nefnd öld frelsisins, en það á hún
ekki skilið að heita, ef hið innra
sjáifstæði og frelsi leinstaklings-
ins er vanmetið, og við það engin
rækt lögð.
Pað getur verið, að þeir, sem
kennslu og uppeldi hafa að æfi-
starfi, séu svartsýnni á þessi mál
en aðrir, en það er heldur ekki
sársaukalaust að sjá unga fólkið,
sem með opnum hug og leitandi
Ieggur af stað út í lífið, verða að
bráð einhverju einsýnu og þröngu
skoðanakerfi, sem "telur sig búa
yfir öllum sannleikanum.
Við, sem byggjum hin svoköll-
uðu lýðræðislönd, skulum ekki
vera alltof bjartsýnir á ástandið
hjá okkur í þessum efnum. Finn-
um við ekki einmitt hér skýring-
una á því, hvcrnig á því stendur,
að svo margt ungt fólk hneigist
til fylgis við öfga og einræðis-
stefnur nútímans. Það er flótti frá
veruleikanum. Pað eru andleg
sljóleika- og þreytumerki þeirrar
æsku, sem hefir alizt upp í þjóð-
féilagi þar, sem til hennar
er hrópað úr öllum áttum:
Fylg þú mér, þá verður þú hólp-'
inn. Og í stað þess að leggja út
í þá áhættu og baráttu, sem því
fylgir, að láta sína eigin drauma
og þrár rætast, þá er nú gripið
fegins hendi við þessum boðskap,
um mýjan himin og nýja jörð, þar
sem miklu meira er lofað af rétt-
indum en skyldum. Pað er flótt-
inn frá sjálfum sér, og sínum eig-
in persónuleika, sem oft endar í
blindri trú á óskeikulleik einhvers
skoðanakerfisins. Og það er síð-
ast en ekki sízt flóttinn frá efan?
um, sem hver heilbrigð, sannleiks-
elskandi og leitandi æskumanns-
sál þjáist af. En slíkur flótti er
samskonar Iækning við óþægind-
um efans, eins og að taka sjálfan
sig af lífi, til að komast hjá þján-
ingum líkamans. Það er dauða-
dómur yfir hinu innra, sjálfstæða
lífi.
Björnstjerne Björnson minnist, í
sögunni „Árnia, á fconu eina, sem
lagði af stað að heiman til þess
að leita sólarljóssins, af því að
hún hafði gleymt að setja glugga
á sitt eigið hús. Sú fcona bjó aldrei
við sólskin í lífinu. Þannig fer
einnig fyrir þeim æskumanni, sem
selur einhverju skoðanakerfinu eða