Dvöl - 01.01.1946, Blaðsíða 76

74
D VÖt
liggur utan við lífsstarf höfundarins. Það
er byggt á tómstundavinnu hans.
Þeir, sem lítið hafa við ritstörf fengizt
eiga erfitt með að gera sér grein fyrir
því, hvílík vinna liggur í riti sem þessu.
Fjölmargar sundurleitar og tvístraðar
heimildir eru kannaðar og bornar sam-
an. Þó má alltaf búast við því, að sum-
um þyki einstaka sögur ekki rétt sagðar
og kunni þær öðruvísi. Er tíðum ógjörn-
ingur að vita hvað réttast er og dæmi
þess finnast í bók Ólafs að samferðamenn
greinir á um gang sögunnar. En jafn-
vel þó að oft sé ógjörningur að sanna
skýláusa nákvæmni sögunnar í einstökum
smáatriðum er mikils vert að hún geym-
ist, því að hún er ávöxtur islenzkrar
þjóðar í landi sínu.
Ódáðahraun er íslenzk bók. Hún lýsir
einum þeim landshluta, sem flesta fýsir
að vita nokkur skil á. Hún lýsir í öðru
lagi merkum þáttum úr lífi og bar-
áttu þjóðar okkar. í þriðja lagi sýnir
hún hvernig ísland var kannað náttúru-
fræðilega en á því sviði eigum við líka
góðar hetjusögur. í fjórða lagi gefur hún
glögga mynd af því hvernig nútíðar-
menn stunda fjallferðir og útilegur sér
til gamans og hressingar
Þannig er þessi bók. Hún er alþýðlegt
fræðirit, fróðlegt og skemmtilegt af-
lestrar. Þekki ég þá illa þjóð mína ef
þessi bók er henni ekki hugstæðari lest-
ur en miðlungsskáldsögur fjarlægra þjóða.
Svo skal þá bent á það að þetta mikla
rit sýnir það, að oft verður meira úr
tómstundum þeirra manna. sem mikil-
virkir eru við lífstarf sitt. Sést það hér
sem víðar að samvizkusamleg ástundun
og karlmannleg elja, verður drýgri til
manndómsverka, en aðstaða og ytri skil-
yrði ein sér. H. K.
Úr útlegð. Ljóðabók eftir Jónas
Stefánsson frá Kaldbak. Gefin
út í Winnipeg 1944.
Fyrir stuttu síðan fékk ég þessa bók í
hendur, enda mun hún nýlega komin til
sölu hérlendis. Ég greip hana með for-
vitni. Hún er eftir gamlan kunningja
minn. Hann er Þingeyingur og kennir
sig við bæinn Kaldbak við Húsavík. Kom-
inn af hinni kunnu Fellsselsætt. Fæddur
31 marz 1882. Búfræðingur úr Hólaskóla
1902. Fluttist til Ameríku 1913. Giftist
þar íslenzkri konu, Jakobínu Sigurgeirs-
dóttur frá Grund, og gerðist bóndi í
Mikley.
Fyrri hluta sumarsins 1913 vorum við
Jónas kaupamenn saman á Héðinshöfða
á Tjörnesi, þar sem Einar Benediktsson
átti æskuheimili fyrrum, en Jón Gauti
Jónsson frá Gautlöndum bjó þá. Þarna
unnum við að beitarhúsabyggingu við
sjó fram og lauguðum okkur hreina af
ryki daganna í sjónum á kvöldin. Og
þarna slóum við kappslátt eftir að hey-
annir hófust. Ég var þá 18 ára en Jónas
rúmlega þrítugur. Hann var ágætlega
vaskur maður til verka og þar af leiðandi
heppilegt til eftirbreytni fyrir mig — á
beim aldri sem ég var — að vera með
honum að verki. Mér þykir við eiga að
geta um þennan vaskleika Jónasar til
verka, áður en ég ræði um skáldskap
hans, af því að það er sannarlega
hróðrarauki fyrir hvert skáld, ef það
hefir sýnt dug sem maður.
Oft lét Jónas hendingu fjúka á sam-
verudögum okkar, og kvæði nokkur lét
hann mig heyra eftir sig, en það er
ekki fágætt í Þingeyjarsýslu. að menn
yrki sæmilega, og boðar ekki, nema
endur og eins, útgáfu ljóðabókar. Og ég
leit svo á, þegar Jónas hvarf til Ameríku,
að þá væri þessi „son og sjóður" ís-
lands þar með „sokkinn í þjóðahafið".
En nú er ljóðabók komin frá hendi
hans eins og kveðja heim. Hann nefnir