Fréttablaðið - 30.09.2010, Blaðsíða 24

24 30. september 2010 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
SKOÐUN
Steinunn
Stefánsdóttir
steinunn@frettabladid.is
Þingmönnum er iðulega legið á hálsi fyrir að greiða atkvæði eftir flokks-
línum fremur en eigin sannfæringu.
Þegar það svo gerist að flokkslínur eru
ekki til staðar, en hver og einn gerir
upp hug sinn á eigin forsendum, kveð-
ur við nýjan tón. Einstaklingsbundnar
ákvarðanir verða að flokkslínum og for-
dæmdar. Í atkvæðagreiðslu um ákærur
á hendur fyrrverandi ráðherrum kusu
Sjálfstæðismenn allir sem einn. Af
hverju? Mér segir svo hugur að fjöl-
margir kjósendur Sjálfstæðiflokksins
vilji kalla saman landsdóm, þá skoðun
hef ég í það minnsta heyrt frá venju-
legum sjálfstæðismönnum síðustu dag-
ana. Í þingflokki þeirra réði hins vegar
flokkslínan.
Þegar þingmenn fara ekki eftir
flokkslínum í atkvæðagreiðslu gerast
óvæntir hlutir, sér í lagi þegar mjótt
er á munum. Ég mótaði mína afstöðu á
grundvelli niðurstaðna skýrslu rann-
sóknarnefndar Alþingis, vinnu þing-
mannanefndarinnar, fræðigreinum og
samræðum við fjölmarga einstaklinga
sem þekkja vel til, m.a. lögfræðinga.
Ég samþykkti ákærur á þrjá ráðherra,
en hafði mikilar efasemdir um fyrrver-
andi utanríkisráðherra. Ekki af því að
hún bæri ekki mikla pólitíska ábyrgð
á störfum ríkisstjórnarinnar sem for-
maður annars stjórnarflokksins, held-
ur vegna skipanar stjórnarráðsins í
afmörkuð ráðuneyti. Ákæruvald Alþing-
is er bundið við lög um ráðherraábyrgð.
Ráðherraábyrgð er bundin við embætt-
isverk ráðherra og tekur til lagalegrar
ábyrgðar þegar pólitískri ábyrgð slepp-
ir. Efnahagsmál, ríkisfjármál og mál-
efni fjármálamarkaðar heyra ekki
undir utanríkisráðherra. Þetta er auð-
vitað umdeilanleg afstaða, en hún er
byggð á málefnalegum forsendum.
Ég vek athygli á því að þeir sjálfstæð-
ismenn sem hafa gagnrýnt mig eftir
atkvæðagreiðsluna eru sammála þessu
mati mínu. Þeirra gagnrýni getur því
vart talist málefnaleg hvað þetta varðar.
Niðurstaða atkvæðagreiðslunnar var
ekki í samræmi við mína afstöðu, enda
taldi ég rétt að ákæra þrjá ráðherra.
Meirihluti Alþingis var sammála mér
um tvo ráðherra af fjórum. Þessari
niðurstöðu verð ég að una eins og aðrir
þingmenn.
Málefnaleg afstaða
Landsdómur
Sigríður
Ingibjörg
Ingadóttir
þingkona
SamfylkingarinnarFyrirlestur
William R. Beardslee, geðlæknir og prófessor við Harvard
Medical School, verður gestur Geðverndarfélags Íslands á
morgun, föstudaginn 1. október og mun flytja fyrirlestur
á Grand Hóteli kl. 12.
Fyrirlesturinn ber heitið „IOM Report on Preventing Mental,
Emotional and Biobehavioral Disorders Among Young People:
Implications for Policy and Practice“.
Fyrirlesturinn er öllum opinn.
Geðverndarfélags Íslands
Við hæfi
Svandís Svavarsdóttir umhverfis-
ráðherra hefur úrskurðað sjálfa sig
vanhæfa til að taka afstöðu sem
umhverfisráðherra til aðalskipulags
Ölfuss vegna Bitruvirkjunar. Skýringin
er sú að hún hafði lýst andstöðu við
virkjunina þegar hún var borgarfulltrúi
í Reykjavík á sínum tíma. Fordæmi
eru fyrir þessu, til dæmis vék Siv
Friðleifsdóttir úr umhverfisráðuneytinu
við meðferð mála vegna
Þjórsárvera og Norðlinga-
ölduveitu á sínum tíma.
Ástæðan var hin sama og
Svandís gefur nú; fyrri
yfirlýsingar um afstöðu til
málsins.
Milli flokka
Þegar Siv sté til hliðar var flokksbróðir
hennar úr Framsóknarflokknum, Jón
Kristjánsson, settur í hennar stað. Það
vekur hins vegar athygli að nú flyst ekki
bara skipulag Ölfuss og spurningar um
Bitruvirkjun heldur allur málaflokkurinn
umhverfis- og skipulagsmál milli stjórn-
arflokkanna, frá ráðherra Vinstri grænna
og yfir til Samfylkingarráðherrans,
Guðbjarts Hannessonar,
heilbrigðis-, trygginga- og
félagsmálaráðherra. Hann
er settur til þess að fjalla
um málið í stað Svand-
ísar en ekki eitthvert
flokkssystkina hennar
úr VG.
Lengi tekur Guðbjartur við
Tvennt vekur athygli við þetta. Eitt er
að ráðherrar Samfylkingarinnar eru
mun virkjanasinnaðri en ráðherrar
VG. Væntanlega telja áhugamenn um
Bitruvirkjun líkurnar á því að skipulagið
verði staðfest hafa aukist við þessa
breytingu. Voru kannski allir fimm ráð-
herrar VG búnir að gera sig vanhæfa í
málinu með fyrri yfirlýsingum? En það
er líka athyglisvert að þetta verkefni sé
sett á skrifborð Guðbjarts Hannessonar
af öllum þeim ráðherrum sem í boði
voru. Hefur hann ekki yfirdrifið nóg að
gera, maðurinn? Stýrir nú þegar tveim-
ur stærstu ráðuneytum landsins og
ráðstafar annarri hverri krónu úr
ríkissjóði. peturg@frettabladis.isE
kki eru nema fáeinir áratugir síðan konur sem bjuggu við
ofbeldi, andlegt, líkamlegt eða kynferðislegt, áttu í fá eða
engin hús að venda. Þær báru þjáningu sína í hljóði eða
áttu í besta falli systur, móður eða vinkonu sem þær gátu
trúað fyrir aðstæðum sínum.
Með stofnun Kvennaathvarfsins fyrir tæpum 30 árum og síðar
Stígamóta varð bylting í þjónustu við konur sem beittar höfðu verið
ofbeldi, og karla raunar líka því Stígamót sinna einnig þjónustu við
karlmenn sem hafa orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi.
Engu að síður er ljóst að langt er í land til að ná því markmiði að
útrýma ofbeldi karla gegn konum
í nánum samböndum en með það
markmið samþykkti þáverandi
ríkisstjórn aðgerðaáætlun árið
2006.
Liður í aðgerðaáætluninni
er úttekt á stöðunni og voru á
dögunum kynntir tveir hlutar
hennar; rannsókn á viðbrögðum
heilbrigðisþjónustunnar við konum sem þangað leita og hafa verið
beittar ofbeldi af maka eða fyrrverandi maka og rannsókn á starfi
félagasamtaka sem aðstoða konur sem beittar hafa verið ofbeldi.
Í rannsókn á heilbrigðiskerfinu kemur fram að víðast hvar er
hvorki skimað fyrir ofbeldi í nánum samböndum né er til áætlun um
hvernig bregðast skuli við ef starfsfólk heilbrigðiskerfisins verður
þess áskynja að skjólstæðingar búa við slíkt ofbeldi. Þannig er það
í raun að mestu undir hverjum og einum heilbrigðisstarfsmanni
komið hvort því er yfir höfuð gefinn gaumur hvort konur sem til
heilbrigðisþjónustunnar leita kunni að búa við ofbeldi af hálfu maka
og einnig hvernig brugðist er við ef í ljós kemur að það er raunin.
Fram kemur að starfsfólk í heilbrigðisþjónustunni finnst það hafa
ónóga þekkingu á málaflokknum og sérstaka athygli vekur að það
segist feimið eða skorta öryggi til að spyrja konur að því hvort þær
hafi orðið fyrir ofbeldi af hálfu maka. Flestir gera sér þó grein fyrir
að þar er við eigin vanda að etja fremur en að það óttist í raun að
konur bregðist illa við þessum spurningum.
Fram kemur að hægt getur gengið að fá konur til að tjá sig um
heimilisofbeldi við heilbrigðisstarfsfólk þar sem þó er beitt mark-
vissum spurningum um það, eða skimun.
Aflið á Akureyri eru samtök sem styðja við konur sem hafa orðið
fyrir ofbeldi. Hjá þeim kemur fram að eftir að farið var að spyrja
konur í mæðraskoðun á Akureyri markvisst um ofbeldi, auk þess
sem almenn árvekni bæði í heilsugæslu og meðal almennings gagn-
vart þessu ofbeldi jókst, þá hefur konum sem leita til Aflsins snar-
fjölgað.
Þessi reynsla sýnir með óyggjandi hætti hversu miklu máli skiptir
að leita markvisst að ofbeldi í nánum samböndum. Með því móti
mætti fjölga þeim konum sem leita sér aðstoðar til að komast út úr
þessum aðstæðum og þannig drægi úr ofbeldinu.
Ofbeldi í nánum samböndum er samfélagsmeinsemd. Það þarf
átak og hugrekki til að brjóta upp slíkar aðstæður. Það er því til
mikils að vinna að finna þær konur sem fyrir ofbeldinu verða og
fjölga þeim sem leita sér styrks til að losna úr viðjunum.
Markviss leit að konum sem búa við ofbeldi.
Að leita, finna og
styðja svo