Fréttablaðið - 30.09.2010, Blaðsíða 28

28 30. september 2010 FIMMTUDAGUR
AF NETINU
Skipulagt skemmdarverk
Íslendingar urðu í
gær vitni að stórslysi
Samfylkingarinnar í
beinni útsendingu
frá Alþingi. Fjórir
þingmenn flokksins
ætluðu að veiða Sjálfstæðisflokkinn
í gildru með því að beita atkvæðum
sínum taktískt til að tryggja saksókn
gegn Geir H. Haarde, fyrrverandi
forsætisráðherra, fyrir Landsdómi.
Allir vissu, að slík niðurstaða myndi
leiða til þess, að þingmenn Sjálfstæð-
isflokksins myndu í kjölfarið annað
hvort ganga út úr Alþingishúsinu eða
lýsa frati á atkvæðagreiðsluna með
því að sitja hjá í atkvæðagreiðslu um
hina þrjá ráðherrana úr ríkisstjórn
Geirs. Slík afstaða hefði leitt til sak-
sóknar gegn öllum ráðherrunum og
afhjúpað sjálfstæðismenn á Alþingi,
sem óprúttna flokksgæslumenn.
Sjálfstæðismenn höfðu hins vegar
krók á móti bragði. Þeir tóku ekki
þátt í sandkassaleik Samfylkingar-
þingmannanna en stóðu þess í stað
fast við yfirlýsta sannfæringu sína
um, að ekki væri rétt að leiða neinn
ráðherra úr ríkisstjórn Geirs H. Haarde
fyrir Landsdóm. Eftir sitja fjórir þing-
menn Samfylkingarinnar með sárt
ennið. Flétta þeirra gekk ekki upp og
þjóðin hefur á þeim ímugust.
Sjálfsagi sjálfstæðismanna í
gær var virðingarverður. Hann var
ennfremur jafn útsmoginn og hann
er sjaldséður. Voru það e.t.v. Skúli
Helgason, Helgi Hjörvar, Ólína
Þorvarðardóttir og Sigríður Ingibjörg
Ingadóttir, sem féllu í gildru sjálf-
stæðismanna? Skelfingarsvipurinn
á Ólínu í Kastljósinu í gærkvöldi bar
vitni um, að hún gerði sér grein fyrir
því, að hún, ásamt félögum sínum
þremur, hafði misreiknað sig hrapal-
lega. Engu líkara var, en Ólína hefði
séð draug.
http://www.pressan.is/pressu-
pennar/OlafurArnarson
Ólafur Arnarson
Eitt sinn töluðu menn um stjarn-fræðilegar upphæðir í efna-
hagsmálum. Nú eru stjarnfræðing-
ar farnir að tala um efnahagslegar
tölur til að lýsa alheiminum. Vitna
þá í hrunkostnað og margvíslegan
stríðsrekstur. Stríðið í Írak búið að
kosta þrjú þúsund milljarða doll-
ara, og bankakreppan á Wall Street
skammt undan, fyrir utan hrun-
tölur víðar að. Afganistan ótalið.
Öll þessi núll og aukastafir rugla
jafnvel þá í ríminu sem glíma við
sólkerfi og vetrarbrautir. Í þessu
sambandi er ein tala mjög lítil: 20
milljarðar dollara. Hún er talan
sem segir hve mikið vantar upp á
að ríku löndin standi við loforð sín
um þróunaraðstoð í ár. Lág tala á
mælikvarða mannlegra mistaka,
en myndi muna mikið um hana hjá
fátæka fólkinu. Ekki síst hjá þeim
litla milljarði manna sem lifir af
170 krónum á dag.
Markmiðin forgangsraða
Nú hafa leiðtogar heimsins enn
fundað um svonefnd þúsaldar-
markmið, sem eru skilgreining á
þeim markmiðum sem menn setja
sér að ná fyrir fátæku löndin árið
2015. Fimm ár til stefnu og þótt
margt hafi áunnist er enn þá svo
langt í land að fimm ár duga engan
veginn. Aldamótin síðustu voru
notuð til að spýta í lófana í þró-
unarmálum, skilgreina forgangs-
röðina betur og setja háleit mark-
mið sem átti að ná á stuttum tíma.
Kosturinn við þessi markmið er sá
að þau snúast um hluti sem auð-
velt er að ná samstöðu um: Hjálpa
þeim sem búa við mesta örbirgð,
koma í veg fyrir að konur farist
úr barnsnauð, stemma stigu við
hættulegum sjúkdómum, tryggja
öllum börnum grunnskólagöngu og
koma í veg fyrir hungur. Ókostur-
inn við þau er hins vegar sá að séu
þau ekki löguð að aðstæðum hverju
sinni passa þau hvergi.
Ísland og þúsaldarmarkmiðin
Ef íslensk þróunaraðstoð í Mal-
aví er skoðuð þá fylgir hún grunn-
hugsun þúsaldarmarkmiðanna. Eitt
þeirra er að útvega hreint vatn og
hreinlætisaðstöðu. Í ár lýkur verk-
efni sem gengur einmitt út á að
koma upp nokkur hundruð vatns-
bólum í þorpum þar sem engin
voru fyrir; 20 þúsund heimili munu
njóta. Í þessum mánuði verður
tekin í notkun ný fæðingardeild í
litlu þorpssjúkrahúsi sem Íslend-
ingar hafa byggt upp. Konur sem
áður fæddu á bastmottum í leirkof-
um úti í þorpunum fá nú aðgang að
góðri fæðingardeild og sængur-
kvennaþjónustu. Spítalinn er líka
með litla skurðstofu sem var opnuð
fyrir tveimur árum, þar er hægt að
gera keisaraskurði í neyðartilvik-
um, í stað þess að bíða sjúkrabíls og
aka 50 km leið. Í afskekkri sveit eru
verkamenn að hefja smíði á fæðing-
argangi við litla heilsugæslustöð
sem þjónar 15.000 manns. Marga
mánuði á ári eru allir vegir ófærir
meðan regntíminn stendur og úti-
lokað að koma konu í barnsnauð til
aðstoðar með sjúkrabíl. Hver kona
á að meðaltali sex börn svo ljóst
má vera að í þessari sveit er rík
þörf fyrir þjónustu af þessu tagi.
Þessir hlutir stuðla að því að Mal-
aví mun geta sýnt fram á lækkaða
dánartíðni mæðra og ungbarna árið
2015. Ekki má gleyma að í héraðinu
hafa Íslendingar byggt eða endur-
gert 23 grunnskóla. Þar vinnum
við líka samkvæmt þúsaldarmark-
miðunum og vantar enn mikið upp
á, í þessu 800 þúsund manna hér-
aði eru 300.000 börn á grunnskóla-
aldri og meira en helmingur hefur
ekki skólastofu til að sitja í, heldur
fer kennsla fram undir tré. Ólæsi
er mikið í þessu héraði, meira en
helmingur kvenna ólæs. Íslending-
ar styrkja 90 leshringi fyrir full-
orðinnafræðslu.
Horft að neðan
Meðan hinir háu herrar og frúr
ræddu stöðu mála á þingi Samein-
uðu þjóðanna gekk lífið sinn vana-
gang við Malavívatn. Sjúkrabíl-
arnir sem Íslendingar gáfu voru
stöðugt á ferðinni. Vonast er til að
gólfdúkurinn á nýju fæðingardeild-
ina komist á alveg næstu daga og
þá verður nýjum fæðingarbekkj-
um rúllað inn. Við fengum fregnir
af því að verktakinn væri kominn
á vettvang til að grafa fyrir við-
byggingu í heilsugæslustöðinni í
sveitinni afskekktu, nú hefst kapp-
hlaup við tímann því rigningarnar
byrja í desember. Við sendum smot-
terí af byggingarefni sem vantaði
til þorpsbúa úti á mörkinni, þeir
ákváðu að byggja sjálfir skólastof-
ur en fengu aðstoð frá okkur með
steypu og járn. Upphæðin er svo
lág að hún mælist ekki á hinum
stóra kvarða þúsaldarmarkmið-
anna. Samt eru þessar skólastofur
hluti af þeim. Það er ágætt að vita
til þess að þessar áþreifanlegu og
raunverulegu lífskjarabætur muni
á endanum rata inn í skýrslur og
verða hluti af aukastöfum og pró-
sentum sem verða ræddar af kappi
í þingsölum um víða veröld.
Ísland og þúsaldarmarkmiðin
Þróunaraðstoð
Stefán Jón Hafstein
umdæmisstjóri
Þróunarsamvinnu-
stofnunar í Malaví
Dalshrauni 13 og Grensásvegi 48, sími 578-9700
Allt lambakjöt kemur beint
frá bónda í Öxnadal
Hamborgarar,
sérbökuð brauð fylgja með
Tilbúnar súpur og eldaðir réttir
Forréttir & eftirréttir
Nú styttist í að nýr vegur um Lyngdalsheiði verði tekinn í
notkun, íbúum og landsmönnum
öllum til hagsbóta. Vegurinn leys-
ir af hólmi hættulegan veg sem
er að mestu malarvegur og þar
að auki ófær mestan hluta vetrar.
Af þessu tilefni sér Tryggvi Fel-
ixson ástæðu til að rita grein hér
í Fréttablaðið þann 24. september
og fer því miður ekki allskostar
rétt með.
Tryggvi talar um að vegalagn-
ingin brjóti í bága við almenn og
viðurkennd náttúruverndarvið-
mið. Ég veit ekki hvað það þýðir en
tel mig vita að Tryggvi taki svona
til orða til þess að þurfa ekki að
segja að öll skilyrði náttúrvernd-
ar eru uppfyllt. Vegagerðin vann
mat á umhverfisáhrifum og leit-
aði umsagnar svo sem vera ber
hjá Umhverfisstofnun, Fornleifa-
vernd ríkisins, Bláskógabyggð,
Ferðamálaráði, Heilbrigðiseftir-
liti Suðurlands, Landgræðslunni
og Þingvallanefnd. Veglagningin
var heimiluð af Skipulagsstofn-
un og umhverfisráðherra að upp-
fylltum skilyrðum um að fylgst
yrði með mengun af völdum, eins-
og það heitir, „loftaðborins köfnun-
arefnis“ og hefur það verið gert.
Litið var til viðmiðana sem fram
koma í lögum og reglum, verndar-
áætlunum, skipulagsáætlunum og
í alþjóðlegum sáttmálum og fallist
var á að vegurinn væri í samræmi
við þessi viðmið.
Rétt er að árétta að vegurinn
liggur ekki innan Þingvallaþjóð-
garðs og ekki á skráðu svæði
heimsminjaskrár UNESCO. Breyt-
ing verður vissulega á ásýnd lands
en eingöngu á afmörkuðum svæð-
um og hefur Vegagerðin kapp-
kostað að velja veglínu þannig að
verndun jarðmyndana sé tryggð
og samspil haldi sér. Samkvæmt
rennslislíkani eru megin straumar
vatns norðar en vegstæði Lyngd-
alsheiðarvegar auk þess sem engin
áform eru uppi um vatnstöku á
Þingvallasvæðinu.
Umferð mun aukast með nýjum
vegi en það hefði einnig gerst þótt
haldið yrði áfram að keyra Gjá-
bakkaveginn og ljóst að umferð
eykst sökum þess að Þingvellir
eru komnir á heimsminjaskrá S.þ.
Varðandi mengun vegna umferð-
ar er líklegt að hún minnki sökum
þess að hraði á nýja veginum verð-
ur jafnari og þar sem halli er lítill
miðað við Gjábakkaveginn verður
mengun minni en ella af völdum
útblásturs.
Umferð um þjóðgarðinn er stýrt
með því að hámarkshraði er 50 km
og lega vegarins ýtir undir róleg-
an akstur, það mun ekki breytast.
Þingvallanefnd er svo í lófa lagið
að banna umferð flutningabíla um
þjóðgarðinn reynist það nauðsyn-
legt til verndar náttúrunni.
Mikilvægast er þó að umferð-
aröryggi eykst verulega auk auk-
innar greiðfærni sem er hvort-
tveggja keppikefli í allri vegagerð
á Íslandi sem annarsstaðar. Það
er rangt að mögulegt hafi verið að
bæta Gjábakkaveginn enda liggur
hann mun hærra í landi um hæð-
óttara land. Það hefði heldur ekki
orðið til þess að minnka umferð-
ina. Nýi vegurinn er því byggður
með langtímahagsmuni íbúa, veg-
farenda, landsmanna og náttúr-
unnar í huga.
Rök í skötulíki
Samgöngumál
G. Pétur
Matthíasson
upplýsingafulltrúi
Vegagerðarinnar
Nú eru stjarnfræðingar farnir að
tala um efnahagslegar tölur til að
lýsa alheiminum.
Að Berlín væri gjöreyðilögð í stríðinu var okkur ung-
mennum þeirra ára harla lítið
undrunarefni. Í þessu síðasta
vígi Hitlers voru ótrúlega illvíg-
ir bardagar fanatískra þýskra
hersveita við rússneska herinn
og eftir stóðu rústir einar. Berl-
ín sýndist manni af fréttamynd-
um ekki annað en steinhrúga.
Um tuttugu árum síðar gafst
höfundi þessara lína tækifæri að
heimsækja borgina, þá hersetna
af sigurvegurunum en múrinn
skildi að Vestur og Austur Berlín.
Farið var í gegnum hinn fræga
Check Point Charlie inn í þýska
Alþýðulýðveldið. Í endurreisn-
inni var um að ræða tvær borg-
ir, að vísu aðskildar en þó sam-
vaxnar og hvor mjög svo með
sínum brag, önnur spennandi,
hin grá og leiðinleg; vesturhlut-
inn var birtingarmynd allsnægta
fyrir hina fangelsuðu austurbúa.
Ekki var útlit fyrir annað en að
hin tilkomulitla Bonn yrði höf-
uðborg Vestur Þýskalands um
ókomin ár En 1989 féll Berlín-
armúrinn, Þýskaland sameinast
3. október 1990 og með Berlín að
höfuðborg þá hina sömu og fyrr-
um varð til sem stórborg á keis-
aratímanum.
Berlín varð að rísa að nýju
og gefur það borginni sérstak-
an sess meðal stórborga eins og
París, London og Washington. Um
80 % miðborgarinnar var eyði-
mörk eftir stríðið og einu mesta
byggingarátaki sögunnar er það
að þakka að þarna er núna nær 4
milljóna manna glæsileg nýtísku-
borg. Og höfuðborg Þýskalands,
stærsta aðildarríkis Evrópusam-
bandsins, sómir sér vel á vatna-
skilum sinnar erfiðu fortíðar og
bjartrar framtíðar nýrrar Evr-
ópu. Brandenborgarhliðið sem
áður var á mörkum Austur og
Vestur Berlínar er táknrænt
nýtt hlið við að þungamiðja Evr-
ópusambandsins hefur færst til
austurs. En það verður heldur
ekki hlaupið frá fortíðinni. Átak-
anlegt geypistórt minnismerki er
um milljónir gyðinga sem myrtir
voru af mönnum Hitlers. Sýnis-
horn er af múrnum og Checkpoint
Charlie. Því geyma Þjóðverjar
þessa fortíð og sinna nýju hlut-
verki. Þeirra er stærsta hagkerfi
Evrópusambandsins sem hefur
notið hins frjálsa innri markaðs
um vöxt og viðgang undanfarna
áratugi.
Ein afleiðing söguþróunarinn-
ar þegar Þýskaland sameinast
og höfuðborgin flyst til Berlín-
ar, var að samvinna Norðurland-
anna tók á sig nýja og glæsilega
mynd. Tekið var höndum saman
um að byggja þar sameignin-
lega sendiráðsskrifstofur land-
anna fimm. Hvergi er sendiráð
Íslands betur sett en í því sam-
félagi. Höfundur átti þess kost
fyrir skemmstu að heimsækja
þarna hinn margreynda sendi-
herra Gunnar Snorra Gunnars-
son, fyrrum ráðuneytisstjóra,
og starfslið hans. Ánægjulegt
var að geta kynnst því að í þessu
sameiginlega sendiráðasvæði
hefur á röskum áratug áunnist
sterk staða í Þýskalandi hvort
sem er í stjórnmálatengslum,
viðskiptum eða menningarlegri
útbreiðslu. Og starf sendiráðs-
ins í Berlín er sömuleiðis rækt
eftir föngum í Póllandi, Króatíu,
Serbíu og Montenegró. Sé litið
til austurs er Berlín ákjósanleg-
ur staður.
Berlín
Utanríkismál
Einar
Benediktsson
fyrrverandi sendiherra