Morgunn - 01.06.1953, Side 78

72
M O R G U N N
orkufyrirbæri, sem allra óbrotnast, er hafi síðan þróazt
og tekið stakkaskiptum eftir ákveðnum lögmálum. — En
er ekki augsýnilega eitthvað bogið við þá hugsun? Getur
hún t. d. gert grein fyrir því, með hvaða hætti hið fyrsta
líf hafi orðið til upp úr hinu lífvana efni? Getur hún gert
grein fyrir, hvernig hin fyrsta meðvitund varð til? Sé hér
nægilegt til skýringar að tala um einhver óþekkt vaxtar-
lögmál, væri þá ekki jafngáfulegt að segja, að hin fyrsta
orsök eða aflgjafi hafi orðið til úr engu, samkvæmt ein-
hverju óþekktu vaxtarlögmáli ? Slikt væri þó auðsæ hugs-
anavilla. — En er það þá ekki líka hugsanavilla, að gera
ráð fyrir að hið fyrsta líf og meðvitund hafi kviknað? Er
ekki ólíkt skynsamlegra að ganga út frá því, að líf og
meðvitund tilheyri frá eilífð undirstöðu eða aflgjafa fram-
vindunnar, og sé miðlað frá honum til lífveranna, sem vér
þekkjum?
Það er eftirtektarvert og í rauninni mjög furðulegt,
hversu varfærnir ýmsir hugsuðir og rannsakendur á sviði
þróunarinnar hafa verið í því að knýta ýmis af leyndar-
dómsfyllstu fyrirbærum hennar við hugmyndina um mátt-
uga vitsmunaveru, sem hafi eilíflega verið til og starfi í
þróuninni eða stjórni henni. Úr því að vér erum rökfræði-
lega til neyddir að ganga út frá því, að einhver undirstaða
eða aflvaki að framvindu tilverunnar hafi alltaf verið til,
er fjarri því, að það sé nokkrum rökfræðilegum erfiðleik-
um bundið að hugsa sér þennan aflvaka sem máttuga vits-
munaveru, sem stjórni þróuninni með ákveðið markmið
fyrir augum. Sú hugmynd um hina eilífu undirstöðu lífs-
ins, leysir oss þvert á móti frá rökfræðilegum vandkvæð-
um, sem ella hljóta að verða á vegi vorum, svo sem þeim,
að gera oss grein fyrir, hvernig líf og meðvitund hafi getað
orðið til af rótum lífvana efnis eða réttara sagt af rótum
meðvitundarlausra orkustrauma. Og sú hugmynd um
undirstöðu lífsins hjálpar oss sömuleiðis til að gera oss
skynsamlega grein fyrir þeiri óviðjafnanlegu ráðsnilli, sem
kemur iðulega fram í starfi og viðbrögðum hinna lægstu