Morgunn - 01.12.1957, Page 12

98
MORGUNN
með sér verkum uppi yfir jörðinni og himininn deplar
augum til næturinnar.
Ræða þessi er að vísu torveld skilningi, sem er bráðlát-
ur og heimtar skemmtileg efni. En við endurlestur nýtur
hún sín betur en við frumlestur. Þessi ræða verður ekki
skýrð né brotin til mergjar á skrifborði mínu, nema eitt
atriði hennar. En það atriði er að mínu viti hjarta ræS-
unnar, eða þungamiðja hennar.
Sókrates hrekur guðleysisákæruna með þeim rökum, að
hann hafi heyrt rödd í hugskoti sínu, sem hann kallar
„rödd guðsins“. Hún bauð honum að tala og breyta eins og
hann kenndi og breytti. Og röddin bauð honum að láta
ótalað og ógert, það sem hann lét liggja í þagnargildi og
óframið. Hann kvaðst fylgja leiðsögn þessarar raddar við
ræðuflutninginn. Þessi fullvissa gaf honum styrk til þess
að bjóða andstæðingunum byrginn, vefja þeim um fingur
sér, draga burst úr nefi þeirra og stinga upp í þá gin-
kefli. Trúnaðartraust Sókratesar á „rödd, guösins“ virðist
hafa verið jafn óbilandi sem trúartraust Jesú á föðurnum,
forsjón hans og handleiöslu. Ekki var þó Sókrates sann-
færður um annað líf og ekki iðkaði hann bænir né föstur.
Hann skírskotar, andspænis dómendunum, til breytni sinn-
ar og orða á almannafæri, þvílíkt sem Jesús gerði and-
spænis Pílatusi. En mikill skaði er það, að meistarinn he-
breski lét undir höfuð leggjast að verja sig á svipaðan
hátt, sem gríski spekingurinn varði sig. Þá hefði mann-
kynið átt tvær ræður, sem borið hefðu af öllum öðrum
ræðum. Og þá mundi mannskepnan vita meira um meistar-
ann frá Nasaret en hún veit. En þá hefði Platós jafn-
ingi þurft að vera í lærisveinahópnum og varðveita ræð-
una fyrir gleymsku og glötun. —
Sókrates er ekki aleinn til frásagnar um rödd guðs í
hugskotinu. Spámenn Gyðinga komast svipað að orði, eða
þeir menn, sem rituðu spádóma. Jahve talaði til þeirra,
bauð þeim og skipaði þeim fyrir verkum. Múhamed, spa-
maður Araba, þóttist fá vitranir frá Allah, — eins og