19. júní - 19.06.1992, Blaðsíða 41

lands var þar aðaldriffjöðrin þar að
baki. Það var svo mikið líf í félaginu
fyrstu árin. Strax árið eftir stofnun þess
kom það fjórum konum í bæjarstjórn.
Árið 1911 voru samþykkt lög um jafn-
rétti kvenna til menntunar, embætta og
námsstyrkja. Ég tel að það séu merkileg-
ustu lög sem sett hafa verið varðandi
konur hér á landi. Kosningarétt til Al-
þingis fengu konur svo 1915.
Það er oft talað um stöðnunar-
skeið í kvennabaráttunni frá
1920 til 1960. Var allur kraftur
úr KRFÍ þegar kosningarétturinn
var í höfn?
Nei, alls ekki. Það var vissulega ákveðið
hlé í réttindamálunum en þá einbeitti
félagið sér að félagsmálalöggjöfinni,
„sosíal" málum eins og þær kölluðu
það. Konur í Kvenréttindafélaginu eru
höfundar velferðarríkisins. Ég veit að
það er sterkt til orða tekið en þær hófu
umræðuna í sambandi við almanna-
tryggingalöggjöfina og unnu eins og
jarðýtur á bak við tjöldin. Þær notuðu
sömu aðferð og kynsystur þeirra í ná-
grannalöndunum, „lobbyisma"; þær
höfðu tal að þingmönnum og beittu
áhrifum sínurn. Reykjavík var svo lítil á
þessum tfma að segja má að allir hafi
þekkt alla. Auk þess voru þær konur
sem sátu á þingi félagar í KRFÍ og létu
að sér kveða innan félagsins. Félagið
átti oft frumkvæði að lögum sem snertu
konur og börn. KRFÍ stofnaði Mæðra-
styrksnefndina sem var aðalstarf félags-
ins í rúman áratug uns hún var gerð að
stofnun. Þá snéru þær sér að alefli að
launamálum. Þegar lögum um opinbera
starfsmenn var breytt árið 1945 og jafn-
réttisákvæði komst inn stóð Kvenrétt-
indafélagið þar að baki. Allir litlu áfang-
arnir sem náðust á þessum tíma voru fé-
laginu að þakka. Því meira sem ég les
um Kvenréttindafélagið því betur sé ég
að þær lyftu Grettistaki.
Af hverju hefur sagan verið
þöguð í hel?
Af hverju var aldrei talað um það að
konur byggðu Landspítalann? Að konur
unnu að stofnun Háskólans, en Hið ís-
lenska kvenfélag var beinlínis stofnað til
að vinna að háskólamálinu. Trygginga-
löggjöfin, Mæðrastyrksnefnd. . . Vegna
þess að konur eru ekki í beinum valda-
stöðum til að halda sjálfum sér á lofti.
Og ef þær hafa skrifað ævisögu sína þá
skrifa þær um aðra, ekki sjálfar sig. Þær
höíðu ekkert blað um tíma. Kvenna-
blaðið var vettvangur félagsins meðan
það var gefið út og Bríet endaði alla
fundi og allt sem hún gerði með því að
leggja til að íslenskar konur gæfu út
blað. Hún vissi hvað það var mikilvægt
að hafa málgagn.
Bríet var alveg einstök
Bríet var langt á undan sinni samtíð.
Hún skipti sér t.d. hvorki af bindindis-
málum né trúmálum. Hún virðist vera
mjög umburðarlynd í þeim efnum en
hún var það ekki í kvenréttindamálum.
Hún var aldrei ofstækisfull. En hún
mátti þola mikil vonbrigði, eins og árið
1926 þegar hún hefði átt að vera kosin
á þing. Konur brugðust henni enda
hætti hún þá að vera formaður Kvenrétt-
indafélagsins. Hún var reyndar heiðurs-
formaður eftir það og var alltaf á fund-
um fram á síðustu ár, en Laufey dóttir
hennar var formaður. Þær bjuggu sam-
an í Þingholtsstræti 18, húsinu þar sem
allt gerðist. Þar var Kvenréttindafélagið
stofnað, einnig Mæðrastyrksnefnd,
Mæðrafélagið, Vinnumiðstöð kvenna,
Félag afgreiðslustúlkna í brauð- og
mjólkurbúðum og áfram mætti telja.
Verst er að húsið var rifið fyrir nokkrum
árum, þetta var eitt sögulegasta hús
bæjarins.
Eru einhver áberandi kaflaskil í
kvennabaráttunni?
Það verða skil árið 1930 þegar Kvenfé-
lagasamband íslands var stofnað. Að-
dragandi þess er sá að konur gerðu sér
grein fyrir að það er ekki hægt að vinna
að kvenréttindamálum og húsmæðra-
málum á sama vettvangi. Það ber svo
margt á milli. Kvenfélagasambandið
varð fjöldasamtök en mun færri konur
voru í Kvenréttindafélaginu. Það má
ekki gleyrna því að þessi samtök vinna
oft saman, t.d. í sambandi við kvenna-
frídaginn 1975.
Ungar konur innan KRFÍ tóku sig til
og stofnuðu Úurnar árið 1968. Það var
fyrsta merkið um nýju kvennahreyfing-
una hér á landi. Þegar Rauðsokkahreyf-
ingin var stofnuð 1970 vildu margar
konur innan Kvenréttindafélagsins að
þær gengju til liðs við félagið. Ég man
að Anna Sigurðardóttir sagði að það
eina nýja sem Rauðsokkurnar hefðu
fram að færa væri hávaði og rauðir
sokkar! Svo verða auðvitað önnur skil
með tilkomu Kvennaframboðs og
Kvennalista en Kvenréttindafélag ís-
lands á enn fullan rétt á sér.
Að lokum Sigríður, hvenær
kemur bókin út?
Handritið er langt komið en vandinn er
að velja hvað á að vera með og hvað
ekki. Auðvitað er þetta einnig spurning
um kostnað. Mig langar að ítreka það
að mig bráðvantar Ijósmyndir, þær
hljóta að leynast einhvers staðar og
væru vel þegnar.
Konur í Kvenréttindafélaginu voru
ótrúlegar. Þær víluðu ekki fyrir sér að
ferðast um landið þvert og endilangt,
eins og samgöngur voru erfiðar á þeim
tíma. En þær voru ekki duglegar að
skrifa ævisögu sína. Saga Kvenréttinda-
félags íslands er saga íslenskra kvenna
og því verður að vanda vel til verksins.
HÓTEL VARMAHLIÐ
Skagafirði — sími 95-38170 — 95-38130
í gistihúsinu bjóðum við gistingu, heitan
mat, kaffi og margs konar þjónustu.
Á staðnum er einnig sundlaug, gufubað,
félagsheimili, póst- og símstöð og fleira.
Opiö frá kl. 8.00-23.30
41