Fréttablaðið - 16.12.2010, Blaðsíða 20

20 16. desember 2010 FIMMTUDAGUR
Ofmælt væri að segja að
hörð átök geisi milli þriggja
hópa um það hvernig klukk-
an er stillt miðað við sólar-
ganginn á Íslandi. Engu að
síður hafa umræður um
hvort breyta eigi klukkunni
ítrekað sprottið upp, og
takast þar á þrjár fylkingar
sem ekki gefa neitt eftir.
Á þriðjudag lagði hópur fjórtán
þingmanna fram þingsályktunar-
tillögu þar sem lagt er til að klukk-
unni hér á landi verði seinkað um
eina klukkustund, allan ársins
hring.
Ítrekað hafa verið lögð fram
frumvörp á undanförnum árum þar
sem lagt hefur verið til að tekinn
verði upp sumartími hér á landi,
klukkan með öðrum orðum færð
fram um klukkustund.
Þriðji hópurinn vill svo halda
óbreyttu ástandi, þrátt fyrir að
sólin sé ekki hæst á lofti hér á landi
klukkan 12 á hádegi, heldur í kring-
um 13.30, á höfuðborgarsvæðinu að
minnsta kosti.
Árið 1968 var fest í lög á Íslandi
að klukkan hér skyldi miðast
við miðtíma Greenwitch á Bret-
landi. Samhliða var lagt niður það
fyrirkomulag að flýta klukkunni
um klukkustund á sumrin. Opin-
bera heitið á þeim gjörningi var
sumartími, en ýmsir vildu heldur
kalla það óþarfa hringl með klukk-
una, eins og Þorsteinn Sæmundsson
stjarnfræðingur hefur bent á.
Vellíðan á björtum morgnum
Raunar var sá tími sem festur var
í lög sumartíminn sem gilt hafði
fram að því, og því mætti segja
að eilífur sumartími hafi ríkt á
Íslandi síðan. En það eru ekki allir
sáttir við.
„Klukkan á Íslandi er rangt skráð
miðað við stöðu Íslands á hnettinum
og miðað við sólargang,“ segir Guð-
mundur Steingrímsson, þingmaður
Framsóknarflokks. Hann er í fylk-
ingarbrjósti þingmannanna fjórtán
sem vilja breyta klukkunni.
„Við leggjum áherslu á sjónar-
mið almennrar vellíðunar,“ segir
Guðmundur. Hann segir markmið-
ið að fækka myrkum morgnum. Að
sama skapi yrði þá dimmt fyrr á
daginn.
Fjölmargar rannsóknir á und-
anförnum árum hafa leitt í ljós
að líkamsklukkan stillir sig eftir
gangi sólar, og þá sérstaklega í upp-
hafi dags, segir Guðmundur. Hann
segir unglinga sérstaklega við-
kvæma fyrir truflunum. Þannig
minnki rangt skráð klukka einbeit-
ingu skólanema, sem vakni þreytt-
ir á morgnana, þegar líkaminn segi
þeim að enn sé nótt.
„Í mínum huga gera rannsóknir
á áhrifum birtu á líkamsklukkuna
útslagið,“ segir Guðmundur. Hann
segir þó vissulega til rök fyrir því
að halda óbreyttu skipulagi. Stað-
bundin áhrif geti leitt til andstöðu,
þar sem sólin hverfi snemma bak
við fjöll.
Guðmundur segist ekki óttast
harða andstöðu þeirra þingmanna
sem styðja fyrri tillögur um upp-
töku sumartíma verði tillaga fjór-
tánmenninganna tekin fyrir á
Alþingi.
„Þetta verður ansi spennandi
umræða og skemmtileg. Það verð-
ur gaman fyrir fólk að heyra stjórn-
málamenn tala um eitthvað annað
en Icesave, þó það sé auðvitað mikil-
vægt mál líka,“ segir Guðmundur.
Nær að finna aðra leið til að vakna
Guðlaugur Þór Þórðarson, þing-
maður Sjálfstæðisflokksins, flutti
ásamt öðrum þingmönnum þings-
ályktunartillögu um upptöku sumar-
tíma hér á landi á Alþingi veturinn
2005 til 2006. Sambærileg frumvörp
hafa ítrekað verið lögð fram áður á
Alþingi. Tillaga Guðlaugs dagaði
uppi í þinginu eins og fyrri tillögur
um málið.
„Markmiðið er að gera lífið
skemmtilegra, gera það að verkum
að fólk geti notið sólarinnar lengur á
vorin og haustin. Við eigum stutt en
yndislegt sumar, og það er frábært
að sjá fólk nýta það til útiveru. Þegar
fer að dimma gerist það hratt, það að
geta fengið auka klukkustund gefur
lífinu aukið gildi,“ segir Guðlaugur.
Hann segist ekki par hrifinn af
tillögu fjórtán þingmanna um að
seinka klukkunni um klukkustund.
„Þetta er náttúrulega glórulaust,
ég sé engin málefnaleg rök fyrir
þessari breytingu,“ segir Guðlaug-
ur. Hann segir léttur í bragði að
nær væri fyrir þingmennina fjór-
tán að finna einhverja aðra leið til
að vakna á morgnana sem hafi ekki
jafn mikið rask fyrir aðra borgara í
för með sér.
Hann reiknar með að leggja
þingsályktunartillögu sína fram
aftur eftir áramót. „Það stefnir
greinilega í hörð átök um klukkuna
á Alþingi,“ segir Guðlaugur.
Þarf alltaf málamiðlun
Þriðji hópurinn vill svo engar
breytingar á klukkunni. Einn af
þeim sem lagt hafa þeim málstað
lið sitt er Þorsteinn Sæmundsson
stjörnufræðingur, en hann var
einn þeirra sem komu að þeirri
ákvörðun að festa tímann við mið-
tíma Greenwitch árið 1968.
„Ekki er unnt að stilla klukkur
eftir sönnum sóltíma, og þess
vegna er í rauninni ekkert sem
kallast getur rétt klukka í þeim
skilningi að hún fylgi sólinni. Still-
ing klukkunnar er og verður ætíð
málamiðlun, og skoða þarf kosti
og galla hverrar lausnar,“ skrifaði
Þorsteinn í grein í Morgunblaðinu
fyrr á árinu.
Hann segir í samtali við Frétta-
blaðið skoðun sína ekki hafa breyst
frá því greinin var rituð, og þings-
ályktunartillaga þingmannanna
fjórtán breyti engu þar um.
„Það sem einum finnst mikil-
vægt finnst öðrum litlu skipta svo
að leita verður þeirrar niðurstöðu
sem flestir geta sætt sig við. Þetta
var gert við lagasetninguna 1968,
og góð sátt ríkti um niðurstöðuna
í áratugi. Nú er komin til sögunn-
ar ný kynslóð sem þekkir ekki
forsögu málsins og vill breyting-
ar, ýmist í þá átt að flýta klukk-
unni eða seinka henni,“ skrifar
Þorsteinn.
Hann segir að þegar tíminn var
festur árið 1968 hafi flestir viljað
losna við hringlið með klukkuna,
sem kostað hafi umstang tvisvar
á ári þegar klukkunni hafi verið
breytt. „Það sem úrslitum réði
var ósk manna um lengri birtu-
tíma eftir vinnu og meiri tíma til
útivistar,“ skrifar Þorsteinn.
Fleiri búa við fljóta klukku
Íslendingar eru raunar alls ekki
einir um að búa við of fljóta
klukku. Það sama á við í Rússlandi,
Kína, Kanada og Alaska, þar sem
klukkan er víða einni til tveim-
ur klukkustundum á undan belta-
tíma að vetri, og jafnvel meira að
sumri.
„Við lagasetninguna 1968 var
markmiðið að fara þá leið sem
flestir landsmenn gætu sætt sig
við. Ef taka ætti ákvörðun á ný og
allar hliðar málsins væru skoðað-
ar er ég þess fullviss að niðurstað-
an yrði óbreytt,“ segir Þorsteinn
að lokum.
00.00 01.00 02.00 03.00 04.00 05.00 06.00 07.00 08.00 09.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00 24.00
Brjánn
Jónasson
brjann@frettabladid.is
Kl. 08.00
Kl. 17.00
Kl. 12.00
Kl. 08.00
Kl. 08.00
Kl. 17.00
Kl. 17.00
Kl. 12.00
Kl. 12.00
Kl. 12.00
Kl. 12.00
20. júlí
17. desember
Baráttan um tímann dregst á langinn
Klukkan miðað við til-
lögu fjórtán þingmanna
um að seinka henni
um klukkustund.
Klukkan eins og hún
er í dag.
Klukkan eins og hún
yrði yfir sumartímann
ef tillaga um að taka
upp sumartíma yrði
samþykkt.
SÓLARLAG Í REYKJAVÍK Tillögur mismunandi hópa þingmanna myndu ýmist þýða að sólarupprás og sólarlag yrðu fyrr á daginn
eða síðar. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Lög um tímareikning á Íslandi
segja fyrir um hvernig klukkan hér
á landi er stillt. Lögin, sem sett
voru árið 1968 eru afar knappt
orðuð. Í þeim er raunar aðeins ein
lagagrein með tólf orðum.
Orðrétt segir þar: „Hvarvetna á
Íslandi skal telja stundir árið um
kring eftir miðtíma Greenwich.“
Tólf orð í lögum
FRÉTTASKÝRING: Hugmyndir um breytingar á klukkunni
Á þessari mynd má sjá hvaða áhrif
breytingar á klukkunni sem verið hafa
í umræðunni myndu hafa. Sýndir eru
tveir dagar í venjulegu ári, og hversu
hátt sólin fer á loft þessa daga. Sólirnar
í efri boganum passa við hæð sólar 20.
júlí. Sólirnar í neðri boganum passa
við sólarganginn eins og hann er á
morgun, 17. desember.
Súlurnar sem teiknaðar hafa verið
inn á sólarganginn sýna hvar sólin
er stödd þegar klukkan slær átta
um morgun, tólf á hádegi og fimm
um seinnipartinn. Grænu súlurnar í
miðjunni sýna klukkuna eins og hún er
í dag miðað við sólarganginn. Bláu súl-
urnar sýna hvernig klukkan yrði miðað
við sólarganginn ef tillaga um að
seinka klukkunni yrðu að veruleika.
Rauðu súlurnar sýna svo hvernig
klukkan yrði miðað við sólargang-
inn ef sumartími yrði tekinn upp,
eins og sumir þingmenn hafa
lagt til.
Mögulegar breytingar
skoðaðar