Fréttablaðið - 16.12.2010, Blaðsíða 80

64 16. desember 2010 FIMMTUDAGUR
Í þann mund sem risavaxin þota
af gerðinni Boeing 747 hefur sig á
loft frá Heathrow, einhverjum fjöl-
farnasta flugvelli veraldar, er lítil
stúlka úti að leika sér fyrir fram-
an húsið heima hjá sér í Hammer-
smith í London. Hún heitir Hanna
Lára Andrews, á breskan föður en
íslenska móður. Hún veltir því and-
artak fyrir sér hvert þessi gljáandi
vél, sem er með skrokk eins og heilt
fjölbýlishús, sé að fara? Eða hin
fallega flugvélin, hvert fer hún?
Flugvélar fara nánast jafnoft á loft
á Heathrow og strætisvagnar stansa
á stoppistöðvum við Oxford Street.
Það er verkfall í neðanjarðarlest-
arstöðvunum. Gríðarleg umferð er
um götur borgarinnar. Á mánudag-
inn eignuðust Karl prins og Díana
prinsessa af Wales son – prins
William. Þetta er árið 1982.
Seinna á Hanna eftir að upp-
lifa óvænt ævintýri, langt frá erli
stórborgarinnar, í stórbrotinni og
óspilltri náttúru. Þar kynnist hún
fossum, fjöllum, hverum, jöklum
og eldfjöllum.
Rúmum sólarhring síðar:
Klukkan er að verða níu að kvöldi.
Kolniðamyrkur er úti. Boeing 747-
vélin, sem Hanna sá daginn áður í
London, er nýflogin yfir eyna Jövu í
Indónesíu. Nánast allir um borð, 247
farþegar og sextán manna áhöfn,
horfast í augu við dauðann. Ástandið
þarna uppi í háloftunum á sér enga
hliðstæðu í flugsögunni.
Fyrst er eins og einhvers konar
eldingar og einkennilegur ljósa-
gangur, umljúki vélina – nokkuð
sem flugmennirnir hafa aldrei áður
upplifað. Svo kemur þykkur reykur
upp í farþegarýminu.
Farþegarnir sjá eldblossa koma
aftan úr öllum fjórum hreyflun-
um. Þá halda sumir að vélin muni
springa. Síðan drepst á einum
hreyfli, þá öðrum, síðan þeim
þriðja og loks er vélin orðin afllaus
með öllu. Allir fjórir Rolls Royce-
hreyflarnir eru dauðir. Flugmenn-
irnir fá með engu móti skilið hvað
er á seyði. Engin tæki virðast starfa
eins og þau eiga að gera. Þeir eru
lentir í aðstæðum sem enginn hefur
ratað í áður svo að vitað sé.
Þessi rúmlega þrjú hundruð tonna
risaþota frá British Airways, BA
009, svífur nú niður í átt að hyld-
júpu Indlandshafinu. Sumir far-
þeganna hugsa með hryllingi til
hákarlanna þar niðri. Margir biðjast
fyrir. Ókunnugir sessunautar hald-
ast þétt í hendur. Fjöldi barna er um
borð – þar af átta ungbörn.
Loftþrýstingur minnkar skyndi-
lega í flugstjórnarklefanum. Flug-
mennirnir eiga þá að setja á sig
súrefnisgrímur og björgunarvesti.
En gríma eins flugmannsins virk-
ar ekki og því verður Eric Moody
flugstjóri að steypa vélinni niður í
súrefnisríkara loft.
Skömmu síðar falla
mörg hundruð súrefnis-
grímur niður úr loftinu í
farþegarýminu. Við það
magnast hræðsla far-
þeganna og undarlegustu
hugsanir leita á þá: Finnst
líkið af mér? Ég gleymdi
að borga rafmagnsreikn-
inginn áður en ég fór að
heiman. Amma í hópnum
hugsar með trega til þess
að barnabörnin hennar
muni aldrei fá bolina sem
hún keypti handa þeim á
Oxford Street.
Yfirflugþjónninn stend-
ur í reyknum með súrefn-
isgrímu á andlitinu, vasa-
ljós í annarri hendinni og
gjallarhorn í hinni. Ljós-
in eru slokknuð – aðeins
EXIT-neyðarútgangsljós-
in loga. Flugliðarnir eru
farnir að undirbúa neyð-
arlendingu á sjónum.
Flugmennirnir hafa reynt um
fjörutíu sinnum að endurræsa
hreyflana. Vélin er sambandslaus
við umheiminn. Eitthvað í loftinu
truflar talstöðvarsamskipti en eng-
inn veit hvað það er. Svitinn renn-
ur niður eftir andliti flugvélstjór-
ans sem er að reyna að endurræsa
hreyflana. Eftir nokkrar mínút-
ur, kannski sekúndur, munum við
farast, hugsa flestir – þar á meðal
flugmennirnir. Í rauninni er fólk-
ið orðið fullvisst um að það muni
deyja, spurningin er bara hvernig.
Lendir vélin utan í fjalli á Jövu eða
fer hún í sjóinn? Drukkna allir eða
deyja þeir strax við nauðlendinguna
í öldunum?
Enginn um borð hefur minnstu
hugmynd um að vélinni var flogið
inn í öskuský frá eldfjalli sem hafði
byrjað að gjósa rúmri klukkustund
áður. Þetta flug á eftir að breyta
flugsögunni. Og þessi saga á síðar
eftir að berast til Íslands og hafa
gríðarleg áhrif á umheiminn.
Á flótta undan hamfaraflóðum
Við erum stödd í gróðursælum
hvammi undir klettahömrum fyrir
austan Vík í Mýrdal. Lóan syngur,
birkið ilmar og þíður sjáv-
arniður ómar í fjarska.
Ferskur andvarinn leik-
ur um andlit ungrar konu
þar sem hún horfir á tært
bergvatnið liðast niður
eftir hvamminum.
Þetta er Hanna Lára
Andrews sem var lítil
stúlka í stórborginni
London þegar risaþot-
unni BA 009 var flogið
áleiðis til Ástralíu og nátt-
úruöflin gripu í taumana
yfir Indlandshafi. Flugið
komst í heimsfréttirnar.
Hanna vinnur hér með
nokkrum Íslendingum við
hvannskurð. Það er verið
að keyra uppskeruna að
bæ undir Eyjafjöllum:
„Ég fann atvinnuaug-
lýsingu á netinu. Það vant-
aði fólk til að skera hvönn
úti í sveit. Mér leist vel á
að geta notið frelsisins og
ekið til Reykjavíkur um helgar.
Í stórborg sækir hugurinn ósjálf-
rátt út í náttúruna. Sérstaklega
þegar maður hefur fengið tækifæri
til að upplifa hana. Ég kom sem barn
til Íslands á sumrin og um jólin, var
í Hafnarfirði hjá ömmu minni og
frænku. Ég elskaði landið og naut
þess að geta farið nánast hvert sem
ég vildi. Mér fannst alltaf erfitt að
snúa aftur heim til London.
Svo ákvað ég að breyta lífi mínu
og flytjast til Íslands. Ég varð bara
gripin þessari löngun og sú staða
hafði komið upp að ég var ekki leng-
ur bundin London vegna vinnu. Ég
var harðákveðin í að fara og læra
íslensku í háskólanum. og njóta mín.
Anda að mér hreinu loftinu, drekka
ferskt vatn og vera úti í náttúrunni.
Það vantaði fólk í hvannskurð
í sex vikur um sumarið. Þetta er
gott, hugsaði ég með mér, ég hef
gott af þessu. Ég var forvitin og fór
austur.
„Mér fannst unaðslegt að vinna
úti allan daginn, hvort sem var í
sól eða rigningu. Það var líka mjög
gaman að kynnast fólkinu í sveit-
inni. En svo var þessi tími senn á
enda.“
Páll Eggert Ólafsson er sonur
hjónanna Ólafs Eggertssonar og
Guðnýjar Valberg Andrésdóttur á
Þorvaldseyri:
„Hópurinn sem var að tína hvönn-
ina kom gjarnan í lok dags. Við
tókum á móti hráefninu sem var
sett í vél og svo á þurrkbretti. Fólk-
ið vann við að pakka og fleira, en
við aðstoðuðum. Það var oft líf og
fjör þarna í hlöðunni, enda var þetta
ungt og skemmtilegt fólk.
Upp úr þessu þróuðust nánari
kynni með Hönnu og Páli og hún
fluttist síðar til hans austur að Þor-
valdseyri. Þeim fæddist svo sonur
þann 3. apríl 2009. Þegar leið að
jólum það ár fór Hanna að kynnast
því hvernig íslensk náttúra getur
hagað sér:
„Ég þekkti ekkert til jarðskjálfta
eða eldgosa. Slíkt gerist bara ekki
í Englandi. En um jólin varð jarð-
skjálfti. Ég kippti mér ekkert sér-
staklega upp við það og var óhrædd.
Svo fór fólkið að tala um hvort gos
væri í aðsigi. Það voru haldnir
almannavarnafundir í sveitinni og
ég fylgdist með.“
Íbúar undir Eyjafjöllum, í Fljóts-
hlíð og Landeyjum voru æ oftar
minntir á hættuna á eldgosi. […] Páll
á Þorvaldseyri var við öllu búinn frá
því í byrjun mars:
„Við höfðum fylgst stöðugt með
skjálftamælingum á vef Veðurstof-
unnar í þrjár vikur. Ég vissi innst
inni að eitthvað myndi gerast. Vís-
indamennirnir sögðu það ekki beint
út en maður las milli línanna hjá
þeim að þeir byggjust við eldgosi.“
[…] Komið var rétt fram yfir mið-
nætti aðfaranótt sunnudagsins 21.
mars. Poula Kristín Buch (sem á fær-
eyska móður en er fædd og uppalin á
Íslandi) er eiginkona Sigurðar Þórs
Þórhallssonar bónda á Önundar-
horni. Bærinn er sunnan þjóðveg-
arins en í sjónlínu við Þorvaldseyri
og Eyjafjallajökul. Þau hjónin eiga
fjórar dætur. Sú elsta býr í Reykja-
vík, sú næstelsta er í Menntaskól-
anum á Laugarvatni en þær yngstu
tvær eru enn heima. Poula sat við
tölvuna, klukkan var 00.22:
„Yngstu dæturnar tvær, Sylvía,
sjö ára, og Andrea, níu ára, voru sof-
andi inni í herbergjunum sínum. Sig-
urður kom allt í einu til mín og hélt
á báðum gsm-símunum okkar. Það
hafði komið sms í þá samtímis. Ég
tók minn síma og leit á skilaboðin.
Þar stóð:
„Eldgos er að hefjast í Eyjafjalla-
jökli. Rýmið samkvæmt áætlun.“
Mér brá skelfilega, varð litið
á hendurnar á mér og sá að þær
skulfu. Við Sigurður horfðum hvort
á annað smástund. Við vissum að
við áttum að rýma á sem stystum
tíma.
„Ég tek Andreu og þú tekur
Sylvíu,“ sagði hann.
Ég rauk inn í barnaherbergi, reif
Sylvíu upp, skellti henni uppréttri
á gólfið og byrjaði að klæða hana í
föt þótt hún væri varla vöknuð. Var
þetta virkilega svona hjá foreldr-
um mínum í Vestmannaeyjagosinu?
hugsaði ég. Ég átti heima í Eyjum og
fór með þeim og öðrum Vestmanna-
eyingum með báti upp á land þegar
við flúðum eldgosið í Heimaey. Þá
var ég sex ára. Á þessum andartök-
um rifjaðist þetta upp.“
Andrea litla fylgdist með foreldr-
um sínum:
„Mamma stóð þarna og ég skildi
ekkert hvað hún var að gera. Ég
spurði og spurði: „Hvað er að ger-
ast? Pabbi, erum við að fara í heim-
sókn?“
Ég var í náttkjólnum en við vorum
greinilega á leiðinni út. Ég klæddi
mig í skó, var ekki í neinum sokk-
um, og pabbi setti mig í allt of litla
úlpu. Og svo var ég allt í einu komin
með stóra húfu. Pabbi var greinilega
stressaður og klæddi mig í einhverj-
ar snjóbuxur utan yfir allt saman.
Þetta var skrýtið.“
Eftir nokkrar
mínútur,
kannski sek-
úndur, mun-
um við farast,
hugsa flestir
– þar á meðal
flugmennirnir.
Í rauninni er
fólkið orðið
fullvisst um
að það muni
deyja, spurn-
ingin er bara
hvernig.
ÚTKALL: PABBI, HREYFLARNIR LOGA
Í nýjustu Útkalls-bók sinni fléttar Óttar Sveinsson saman frásagnir af eldgosinu í Eyjafjallajökli í ár og einu sögulegasta farþegaflugi
samtímans, þegar BA 009 flaug inn í öskuský og hrapaði næstum því í hafið. Fréttablaðið birtir kafla úr bókinni,
Í GEGNUM ELD OG ÖSKU Eric Moody, sennilega frægasti flugstjóri samtímans (annar frá vinstri), með Patriciu, eiginkonu sinni, á Þorvaldseyri í haust. Hin hálfíslenska Hanna Lára Andrews horði á flugvél hans taka upp
frá London. Vélin sú, með 263 um borð, var næstum lent í Indlandshafinu eftir að hafa verið flogið inn í öskuský. Á myndinni er Hanna Lára við hlið Erics heima hjá sér á Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum. Við hlið hennar
er maður hennar Páll með soninn Ólaf í fanginu. Foreldrar Páls, Ólafur Eggertsson og Guðný Andrésdóttir eru hægra megin. LJÓSMYND/ EGGERT JÓHANNESSON