Frjáls verslun - 01.05.2001, Qupperneq 39

Allt að 1.250 Islendingar byggja afkomu sína með einum eða öðrum hœtti og að einhverju
eða öllu leyti á ættfræðinni eða ættfræðitengdri starfsemi eftir því hvernig á það er litið.
Flestir eru þeir hjá Islenskri erfðagreiningu, eða um 500 starfsmenn, að ættfræðingunum í
húsnæði Friðriks Skúlasonar ehf. meðtöldum, og nœstflestir hjá UVS, eða um 40. Um 40
sjálfstætt starfandi ættfræðingar koma að útgáfu œttfrœðibóka og -rita á hverju ári.
Islendingar hafa sérstöðu hvað ættfræði
varðar þar sem ættfræðiupplýsingarnar,
sem aðgengilegar eru hér á landi, eru
einstakar í sinni röð. Til eru forn manntöl,
jafnvel allt að 2000 ára gömul, sem ná yfir
ákveðin svæði í Kína, en engin önnur þjóð í
heiminum getur rakið ættfræði sína jafn
heillega fyrir jafn stóran hóp manna jafn
langt aftur i tírnann og Islendingar. Islenskir
ættfræðingar hafa aðgang að manntali frá
1703 og ýmsum skriflegum heimildum, t.d.
kirkjubókum og ritum útgefnum af ættfræð-
ingum þessarar aldar og íýrri alda. Allir eru
sammála um að íslenska ættfræðin sé ein-
stök í sinni röð. Ættfræðin hefur verið „þjóð-
ardella“ í aldanna rás og þekktir eru margir
ættfræðingar sem lagt hafa á sig ómælda
vinnu i þágu fræðigreinar sinnar. Allir hafa
þeir átt eitt sameiginlegt fýrir utan ættfræð-
ina: Fjárhagslega erfiðleika!
Ekki gefið mikið af sér Rekstur ættfræði-
iýrirtækja hefur alla tíð gengið erfiðlega og
lítið verið upp úr ættfræðinni að hafa. Allnokkrir Islendingar
stunduðu ættfræðirannsóknir á 19. öld og voru þeir flestir vel
settir embættismenn sem gátu sinnt þessu hugðarefni sínu án
þess að hafa fjárhagsáhyggjur. Sem dæmi um það má nefna Jón
Pétursson, háyfirréttardómara og ættfræðing, sem þó segir svo
í formála að Tímariti sínu, 1. bindi, árið 1869: ...,,því að eg hefi
valla fengið alls 300 áskrifendur, sem er lángtum of lítið til þess
eg geti verið skaðlaus, þar eð prentun og einkum útsendíng
bóka hér á landi er svo kostnaðarsöm.“ Hann bætir við: „...Jjölgi
Jón Ingi Benediktsson, framkvœmdastjóri Líftœknisjóðsins MP Bio hf,
telur að ættfræðin hafi haft gríðarleg óbein áhrifí þjóðfélaginu, t.d. á
rannsóknarumhverfi þjóðarinnar, án þess að bein söluverðmœti hafi
orðið til í formi lyfja eða annarra afurða enn sem komið er.
Mynd: Geir Olafsson
kaupendum eigi, og ritið eigi gángi út, svo að eg af því að eins
hafi skaða og tímatöf, þá vona eg, að enginn lái mér, þó eg hætti
við það.“ I öðru bindi, sem kom út ári síðar, segist hann hafa
velkst í vafa um hvort hann ætti að halda ritinu áfram þvi að
kaupendur hafi verið svo fáir og ekki hafi þeim flölgað. Hins veg-
ar sjái allir að það sé tóm vitleysa að láta prenta bækur sem eng-
inn vilji kaupa eða lesa, það sé að verja tíma sínum og peningum
til einskis. Þó að ættfræðiáhugi hafi blómstrað og markaðurinn
verið talsverður síðustu áratugina hefur þessi fræðigrein ekki
gefið mikið af sér fram á síðustu ár og byggst nánast eingöngu
á áhuga og sjálfboðavinnu einstaklinga. .Ættfræðivinnan hefur
nfiðast við að gefa út bækur, hvort sem það eru stéttatöl eða
niðjatöl, og hefur talist gott að koma út á sléttu," segir Friðrik
Skúlason, eigandi Friðriks Skúlasonar ehf., en ættfræðin hefur
einmitt verið hans helsta tómstundagaman. „Eina ástæðan fyrir
því að þetta hefur breyst var tilkoma liftækniíýrirtækjanna því að
þau þurfa að nýta sér ættfræðina. Eina ijármagnið sem hefúr
komið inn í þessa grein var það sem barst þegar líftæknifýrir-
tækin fóru að taka þátt í uppbyggingu ættfræðigrunna og greiða
íýrir ættfræðiupplýsingar og það var ekki lýrr en nú á allra síð-
ustu árum. Þessi fýrirtæki hafa peninga sem ættffæðin hefur
aldrei haft. Allt i einu hefur komið tjármagn inn í grein sem öld-
um saman hefur verið í svelti."
Hvetjandi fyrir vísindamenn Fijáls verslun hefur kortlagt pen-
ingana í ættfræðinni í víðum skilningi og komist að þeirri niður-
stöðu að ættfræðin hafi átt þátt í þvi að færa um 6.500 milljónir
króna inn í landið á ári síðustu árin auk þess sem hún hefur, sem
hluti af líftæknirannsóknum sem stundaðar eru í landinu, haft
óbein áhrif í þjóðfélaginu, t.d. í áhrifum íslenskrar erfðagreining-
ar og UVS á rannsóknarumhverfi þjóðarinnar, án þess að bein
söluverðmæti hafi orðið til í formi lytja eða annarra afurða enn
sem komið er. Þessi óbeinu áhrif verða ekki metin til Jjár en ótvi-
rætt er að frumkvöðlar í líftæknigeiranum hafa fúndið leið til
þess að nýta íslensku ættfræðina með öðrum gögnum og fá ijár-
magn inn í landið eða, svo vitnað sé í Jón Inga Benediktsson,
framkvæmdastjóra Líftæknisjóðsins MP Bio hf.:
39