Frjáls verslun - 01.05.2003, Qupperneq 17

FJÁRDRÁTTUR í FYRIRTÆKJUM
á hvítflibba
akahlaup!" er hún
nefnd algengasta
aðferðin sem menn
við flárdrátt í fyrir-
um. Hún er svona:
Ikeri, eða aðrir þeir
Textí: Myndir: sem eru me^ prÓkÚTU yfir
Jón G. Hauksson Geir Ólafsson heffinu- frestar innborgun
frá viðskiptavini og setur
hana þess í stað inn á sinn prívatreikning. Síðan er „staðan
löguð“ eftir nokkra daga eða vikur þegar næsti viðskiptavinur
greiðir sinn reikning og þannig höktir svikamyllan áiram.
Svikarinn er auðvitað í öngstræti. Hann á aldrei útgönguleið og
glæpurinn kemst upp nema honum sé „komið fyrir“ í bók-
haldinu og enginn reki augun í misferlið.
,Jakahlaup“ er þetta nefat vegna þess að þetta er eilíft, jaka-
hlaup“ þess sem stelur. Hann veltir glæpnum stöðugt á undan
sér. Hann má helst ekki fara í frí, annars slitnar keðjan og
glæpurinn kemst upp. En hvernig er þetta hægt? Kæruleysi í
eftirliti, óbilandi traust á þeim sem fremur verknaðinn og mikil
færni og þekking hans í að blekkja.
Hagstætt umhverfi fyrir fjárdrátt Bókhaldsumhverfið þarf engu
að síður að vera hagstætt þeim sem dregur sér fé. Það er td. afar
lega. En fullt af stjórnendum nenna ekki að lesa yfir
útprentanir.
5. AÐ ÍHUGA HEIÐARLEIKA umsækjenda mjög vand-
lega þegar ráðið er í lykilstöður. Það er alltaf slæmt að
eiga við óheiðarlegt fólk á vinnustöðum. Warren Buffett,
Ijárfestir í Bandaríkjunum, sagði eitt sinn að frekar vildi
hann hafa latan, kláran og heiðarlegan mann í vinnu
heldur en óheiðarlegan og eldkláran vinnuþjark.
„Imyndað ykkur hvernig er að eiga við slíkan mann og
hvað hann getur gert manni?“
6. AÐ FYLGJAST MEÐ lífsgæðakapphlaupi helstu lykil-
manna. Það er ekkert að því að hafa viðvörunarbjöllur í
gangi og gjóa með öðru auganu á það hvort bókarar og
gjaldkerar berist mjög á og hafi það „einum of gott“ miðað
við launin sem þeir fá. Auðvitað getur það átt sér eðlilegar
skýringar; arfar, lán, happdrættisvinningur og fl. Það þarf
ekki að hefja neinar nornaveiðar.
7. AÐ SETJA STRANGAR REGLUR um aðgang að lykil-
orðum í bókhalds- og greiðslukerfam. Hveijir eiga að vita
hagstætt umhverfi fyrir svik ef fyrirtæki senda ekki reglulega út
yfirlit til viðskiptavina sinna um skuldastöðu þeirra þar sem búið
er að stemma innborganir þeirra af. Þar með sjá þeir aldrei
aðsent yfirlit þar sem þeir eru sagðir í skuld þótt þeir hafi greitt
reikningana. Það dettur engum viðskiptavini í hug að hringja inn
eftir að hann hefur innt af hendi greiðslu til að spyrja hvort hann
skuldi ekki örugglega ennþá. Hann hefar hvort sem er
sönnunina í hendi um að hann sé búinn að greiða.
Fjárdráttur aðalgjaldkera Landssímans, Sveinbjörns Krist-
jánssonar, byggðist í meginatriðum á aðferð ,jakahlaupsins“,
frestun innborgana frá viðskiptavinum og að „laga stöðuna" svo
reglulega. Hann kom glæpnum ekki fyrir í bókhaldinu og átti
sér því aldrei von að komast út úr þessum hildarleik sínum.
Hvernig gat svikamyllan tifað svo lengi? Það hefar samt vakið
athygli hve svikamylla hans gat tifað lengi án þess að upp um
hana kæmist „Hvernig í Jjáranum er þetta hægt?“ er algengasta
setningin í þjóðfélaginu vegna þessa máls. Hún hófst fyrir
tjórum árum, eða haustið 1999, og stóð yfir allt þar til hann var
nappaður. Það sýnir vel hvað blekking hans var mikil að á þessu
tímabili hefar Landssíminn farið í gegnum miklar úttektir vegna
fyrirhugaðrar einkavæðingar hans. Allt kom iyrir ekki. Hann
naut trausts, svo mikils trausts að svarskráin Jrá bankanum sem
hann fór inn í og breytti sér í hag áður en hún var lesin inn í
lykilorðin og hafa aðgang að kerfanum? Gjaldkeri má alls
ekki hafa lykilorðið að bókhaldinu til að komast inn í það.
8. AÐ SENDA LYKILFÓLK, eins og Jjármálastjóra,
gjaldkera og bókara í langt og samfellt sumarfrí. Og það
helst yfir mánaðamót. Það kunna að vera ,fyrstu merki um
að eitthvað sé í gangi“ fari gjaldkeri aldrei í frí og telji sig
ómissandi.
9. AÐ SENDA REGLULEGA út yfirlit til viðskiptavina um
skuldastöðu þeirra þar sem búið er að stemma inn-
borganir þeirra af. Annars sjá þeir aldrei að þeir eru sagðir
í skuld þótt þeir séu búnir að greiða reikningana. Þetta tor-
veldar gjaldkerum að fresta innborgunum frá þeim -
stunda svonefat ,jakahlaup“ þar sem hoppað er á milli við-
skiptavina og „staðan löguð" eftír hentugleikum. Með
þessu yfirliti hafa viðskiptavinirnir bæst í hóp þeirra sem
hafa eftírlit með gjaldkeranum.
10. AÐ KAUPA TÖLVUTÆKNI sem læsir svarskránni frá
bankanum svo gjaldkerar komist ekki inn í hana og breyti
skuldastöðu Jyrirtækja sér í hag áður en hún er lesin inn í
17