Frjáls verslun - 01.05.2003, Síða 46

i I-
MULre
-1B milljónir króna
(85% lánshlutfall)
-14 milljónir króna
(80% lánshlutfall)
-10 milljónir króna
(70% lánshlutfall)
ámarkslár
- til íbúðakaupa og bygginga
sku. tillögum félagsmálaráðherra
LfcLj 1 71 | i LLi
LijJ £i£J
|-rp—
L tí l
Ly
hópi hagfræðinga og flármálamanna. Koma þar nokkur atriði
til. Margir óttast oiþenslu og verðbólgu í kjölfarið. Tíma-
setningin þykir óheppileg vegna framkvæmdanna við Kára-
hnjúka enda þykir heppilegra að fara í þessar breytingar þegar
meiri slaki er í hagkerfinu. Iiklegt þykir að samkeppni verði um
verktaka og iðnaðarmenn og í kjölfarið geti fasteignaverð farið
hækkandi, sérstaklega á höfuðborgarsvæðinu. Þá hafa margir
bent á að framkvæmdirnar fyrir austan leiði til þenslu í þjóð-
félaginu og ekki sé á það bætandi. Það verði því að gera auka-
ráðstafanir til að draga úr ofþenslu ef tillögurnar eigi að verða
að veruleika. „Ef framboð íbúðalána eykst og fólk nýtir sér þau
mun verðlag á fasteignum hækka, sérstaklega á svæðum þar
sem ekki er framboð á lóðum og ekki hægt að byggja í framtíð-
inni. A nýbyggingasvæðum fer af stað þensla í verktakageir-
anum í kjölfar aukinnar eftirspurnar og það er slæmt á sama
tíma og þessar miklu framkvæmdir eiga sér stað fyrir austan.
Samkeppni verður um iðnaðarmenn og byggingaverktaka,
launin skrúfast upp og spenna verður á vinnumarkaði. Hækkun
á fasteignaverði og útlánaþensla leiða til þess að óstöðugleiki
verður í útlánakeríinu, fasteignaverð fer af stað í verðlaginu og
þar með verðbólga," segir Tryggvi Þór Herbertsson, forstöðu-
maður Hagfræðistofnunar Háskóla Islands.
„Það fyrsta sem maður rekur augun í er að það er verið að
auka töluvert ríkisábyrgðir og setja Ibúðalánasjóð í samkeppni
á markaði þar sem enginn annar hefur ríkisábyrgð. Þetta er því
töluverð stefnubreyting þar sem áherslan hefur verið á að draga
úr ríkisumsvifum. Yið höfum lengi lifað við það að vextir séu
hærri hér en annars staðar. Núna finnst mér menn leita í gömlu
verkfæraskúffuna eftir leiðum til að lækka vaxtakostnað með
því að velja íjárfestingar til að niðurgreiða og í þessu tilfelli eru
það íbúðaijárfestingar í meira mæli en áður. Hugsanlegt er að
taka frekar þessar breytingar í gegnum önnur kerfi, t.d. vaxta-
bótakerfið. Hvað markaðinn varðar eru áhrifin óljós.
Tillögurnar eru róttækar og ekki ljóst hvaða áhrif þetta hefur á
buddu þeirra sem eiga í fasteignaviðskiptum. Mikil hætta er á
að fasteignaverð hækki, sérstaklega á meðalstórum eignum, en
fasteignir eru þannig markaðsvara að það er ekki auðvelt að
auka framboðið skyndilega. Þetta þýðir að menn hafa meira fé
milli handanna til að eltast við sömu eignirnar og áður og þá
munu menn væntanlega yfirbjóða. Það er því ákveðin hætta á að
verð spennist upp. Einnig er hætta á að hagræði af lægri
vöxtum verði étið upp af nauðsyninni til að taka hærra lán. Það
er því mikilvægt að skoða þessi mál vandlega og breyta ekki
kerfinu fyrr en menn eru búnir að átta sig á þvi hvernig þetta
Björn Þorri Viktorsson, formaóur Félags fasteignasala:
Lykillinn er erlendis
w
Eg held að fasteignasalar hljóti að fagna betra aðgengi að
hagstæðum lánum. Margir eru með dýr bankalán til
skamms tíma á háum vöxtum og hafa verið að sligast undan
því en mun minni vanskil hafa verið hjá fólki með 90% lán.
Þessi breyting mun því væntanlega auðvelda fólki að komast
út úr erfiðri skammtímaljármögnun. Kollsteypur í efnahagslífi
geta verið hættulegar og því líst mér vel á að breyta þessu í
skrefum á nokkrum árum,“ segir Björn Þorri Viktorsson,
formaður Félags fasteignasala, og tekur fram að þetta sé sín
persónulega skoðun því að félagið hafi ekki enn mótað sér
neina skoðun á málinu.
„Fasteignaverð mun halda áfram að stíga og jafnffamt má
búast við sveiflum í verðþróun eins og á undanförnum árum.
Verðbólga getur farið af stað og lánin hækkað umfram markaðs-
verðmæti eignarinnar og þá getur fólk lent illa í því. Þetta þekkja
menn frá tíma bankakreppunnar í Skandinavíu í byijun níunda
áratugarins. Það er þvi rétt að
huga að stöðugleika í efnahagslífi.
Verðtrygging er ekki fyrir hendi í
nágrannalöndum okkar og því er
spurning um að hætta verðtrygg-
ingu eða afnema hana,“ segir
Björn Þorri.
„Einnig er mikilvægt að
tryggja góða markaðssetningu á
íslenskum húsbréfum á erlendum
markaði til að afföll fari ekki niður
úr öllu valdi. Islenski markaður-
inn er grunnur og viðkvæmur fyrir breytingum. Þar ræður
lögmálið um framboð og effirspurn. Erlendi markaðurinn er
lykillinn að því að hægt sé að fara af stað með þessar breyt-
ingar,“ segir hann. [B
Björn Þorri Viktorsson,
formaður Félags fast-
eignasala.
46