Morgunn - 01.12.1970, Síða 59

M OIIG U N N
137
ur þó aldrei náð. Það er búið að gera hana að kenning eða játn-
ing, sem um er deilt og barizt. Af þessu leiðir, að mennirnir í
hringnum hætta að heyra kall hugsjónarinnar, sem þeir enn
nefna svo, heldur gerast verjendur hennar gagnvart þeim, sem
þeir telja óvini liennar. En til þess verða þeir að snúa sér við i
allar áttir frá hugsjóninni. Hún er ekki lengur framundan,
lieldur á bak við þá. Þeir snúa bakinu við henni. Og þá verður
að sjálfsögðu aðalatriðið að safna liði til þessarar baráttu og
efla flokkinn fyrst og fremst að vopnum, völdum og fé. Sagan
sýnir, að viða hefur þetta tekizt framar öllum vonum.
Skylt og rétt er að viðurkenna það, að í þessu baráttuliði eru
og hafa jafnan verið menn, sem ekki hafa misst sjónar á hinni
upphaflegu hugsjón. En þeir yfirgefa þó yfirleitt ekki flokkinn
cða söfnuðinn, en reyna í lengstu lög að telja sér trú um, að
verið sé að vinna fyrir hugsjónina, þrátt fyrir allt. Þeim dylst,
að þetta er fyrst og fremst orðin barátta á milli manna og snýst,
eins og allar þeirra styrjaldir fyrst og fremst um eigin hags-
muni og forréttindi, auð og völd.
Fyrir kemur, að einhverjum þessara manna, sem í hjarta
sínu finnst, að hinn rétti staður hugsjónarinnar eigi jafnan að
vera framundan, en ekki að baki þeirra, sem henni unna, verð-
ur það að líta við til þess að gá að hugsjóninni, hversu langt
hún nú muni vera að baki vígstöðvanna. Og þá bregður svo
undarlega við, að hann kemur þar hvergi auga á hana. Hún
er ekki þar. Hún er aldrei á eftir mönnunum. Hún er ævinlega
á undan þeim. Ef til vill hefur hann djörfung til að segja félög-
um sinum frá þessu, vitandi þó, að fyrir vikið verði honum út-
skúfað og hann ofsóttur. Ef til vill þykir honum skynsamlegra
og áhættuminna að þegja og láta eins og ckkert sé. Það fer eftir
upplagi hans og skapgerð.
Ég hef verið að rekja hér að framan í höfuðdráttum fremur
dapurlega sögu. Sjálfur kysi ég af heilum hug, að mér hefði
orðið það á, að fara hér með rangt mál og að minnsta kosti
stórlega ýkt. En því miður fæ ég ekki betur séð en að sagan sé
rétt í öllum mcginatriðum, hafi gerzt hvað eftir annað á liðnum
öldum og eigi sér viða stað enn þann dag í dag. Og sagan hlýt-