Morgunblaðið - 20.02.2009, Blaðsíða 26

Elsku afi, Hofsá var þinn
staður, þar er ávallt góður
dagur, því þú áttir veröld
þar, hér og alls staðar.
Þín
Saga.
HINSTA KVEÐJA
26 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. FEBRÚAR 2009
✝ Sigurður Helga-son fæddist í
Reykjavík 20. júlí
1921. Hann lést á
Mustique, St. Vin-
cent, The Grenad-
ines í Karíbahafinu
8. febrúar síðastlið-
inn. Hann var sonur
hjónanna Helga
Hallgrímssonar full-
trúa og Ólafar Sig-
urjónsdóttur kenn-
ara. Systkini
Sigurðar eru: Hall-
grímur (látinn), Ást-
ríður, Gunnar og Jón Halldór (lát-
inn).
Eiginkona Sigurðar var Unnur
Hafdís Einarsdóttir, f. 20.2. 1930,
d. 1.10. 2005. Þau eignuðust fjögur
börn, þau eru: 1) Ólöf, f. 26.6.
1954, gift L. Ware Preston III, f.
13.3. 1954. Börn þeirra eru Cora,
f. 9.5. 1983, Haley Edda
f. 9.11. 1985, og Wes, f. 27.8.
1988. 2) Edda Lína rekstrarhag-
fræðingur, f. 14.4. 1957, sambýlis-
maður Robert J. Jackson, f. 15.2.
1955. Dóttir Eddu er Saga, f. 1.10.
1997; börn Roberts af fyrra hjóna-
bandi eru Jake, f. 28.8. 1999 og
Harry, f. 25.9. 2001. 3) Helgi
skurðlæknir, f. 29.1. 1961, kvæntur
aðarstörfum. Hann sat í stjórn
International House í New York
frá 1986, var meðlimur Wings
Club í New York frá 1962 og sat í
stjórn 1972-75. Hann var formað-
ur Íslensk-ameríska félagsins
1975-87, í Rotaryklúbbi Reykja-
víkur frá 1978, í fulltrúaráði
Landakotsspítala 1979-90, í stjórn
American Scandinavian Founda-
tion í New York 1970-75 og frá
1982, stjórnarformaður Álafoss
hf. 1986-91, stjórnarmaður í
Verslunarráði Íslands 1982-91, í
framkvæmdastjórn VSÍ 1978-87, í
landsnefnd Alþjóðaverslunarráðs-
ins 1984-91, í stjórnarnefnd Al-
þjóðasamtaka flugfélaga (IATA)
1988-90 og Samtaka Evrópuflug-
félaga 1979-90. Sigurður sat í
stjórn The Mustique Company og
var formaður fjárhagsnefndar
þess félags 1994-98. Hann sat
einnig í stjórn Stangveiðifélagsins
Hofsár ehf. frá árinu 1999.
Sigurður hlaut ýmsa viðurkenn-
ingu um ævina. Hann varð heið-
ursborgari Winnipeg 1965, hlaut
riddarakross hinnar íslensku
fálkaorðu 1972, Grand Officier af
Chène-orðuna í Lúxemborg 1986
og gullmerki Flugmálafélags Ís-
lands 1986. Vorið 2007 hlaut hann
Harry Edmonds-viðurkenningu
International House.
Minningarathöfn um Sigurð
verður í Dómkirkjunni í Reykja-
vík í dag og hefst hún kl. 15.
Karólínu B. Porter, f.
23.6. 1967. Synir
þeirra eru Sigurður
Jakob, f. 14.4. 1991,
Kristján Víkingur, f.
11.9. 1997, og Einar
Tindur, f. 26.2. 2002.
4) Sigurður Einar
flugstjóri, f. 26.10.
1966, kvæntur Ingi-
björgu V. Kaldalóns,
f. 6.9. 1968. Börn
þeirra eru Unnur, f.
19.8. 1996, Margrét
Stella, f. 28.12. 1999,
og Stefán Snær, f.
25.1. 2007.
Sigurður lauk námi í við-
skiptafræðum frá Columbia-
háskóla í New York árið 1947.
Hann var framkvæmdastjóri Orku
og Steypustöðvarinnar 1948-61,
varaformaður stjórnar Loftleiða
hf. 1953-74, framkvæmdastjóri
Loftleiða í New York 1961-74,
framkvæmdastjóri Flugleiða hf.
1974-79 og forstjóri Flugleiða hf.
1979-84. Hann var síðan stjórn-
arformaður Flugleiða til ársins
1991. Hann sat í stjórn Cargolux í
Lúxemborg 1977-86, þar af sem
varaformaður árin 1980-86.
Sigurður var virkur í fé-
lagsstarfi og gegndi ýmsum trún-
Afi, þegar ég frétti af veikindum
þínum fór ég að spá í hvort þú áttaðir
þig á hve djúpstæð áhrif þú hefur haft
á líf mitt. Ég hef alltaf haft orð á því
hve þakklátur ég er fyrir tækifærin
sem þú veittir mér til að dveljast með
fjölskyldu og vinum á Mustique eða
freista gæfunnar í töfrandi laxveiði-
ám á Íslandi. En ég hef aldrei þakkað
þér fyrir hvað þú varst góður afi. Þeg-
ar ég hugsaði um hve góður afi þú
hefur verið fór ég að halda að mér
skjátlaðist. Ég komst fljótt að þeirri
niðurstöðu að ég hef eiginlega aldrei
litið á þig sem afa, heldur sem vin.
Ég held að í heimi nútímans sé al-
veg einstakt að geta litið á afa sinn
sem vin. Mig langar að þakka þér fyr-
ir að vera svona góður vinur. Þú hefur
gefið mér ferðalög og gjafir sem
munu fylgja mér alla ævi. Þegar flest-
ir vinir mínir slökuðu á við ströndina í
sumarfríum skalf ég í óbyggðum með
afa mér við hlið. Á þeim augnablikum
spurði ég stundum sjálfan mig hvar
ég vildi heldur vera. Þegar ég lít um
öxl get ég ekki ímyndað mér betri
stað en árbakka á Íslandi með vini
mínum … þér.
Ég vil þakka þér fyrir að vekja mig
klukkan 7 á morgnana til að fara að
veiða. Ég vil þakka þér fyrir að gæta
þess að ég léti reyna tvisvar á hnútinn
áður en ég kastaði. Ég vil þakka þér
fyrir að leggja stöðugt áherslu á mik-
ilvægi þess að klæða sig vel. Eflaust
finnst mörgum dæmigert fyrir afa að
lesa yfir barnabörnunum. Ég held að
það hafi verið vinarbragð. Þegar ég
fór að hugsa um hvað vinátta er í raun
fann ég tilvitnun í Aristóteles á net-
inu: „Vinátta er ein sál sem tekið hef-
ur sér bólfestu í tveimur líkömum“.
Þetta á við um okkur, því þú hafðir
hagsmuni mína alltaf í huga og þér
var jafnumhugað um mínar tilfinn-
ingar og þínar eigin. Þegar ég veiktist
illa eitt sumarið fann ég að þér sárn-
aði að ég komst ekki með þér að veiða,
en mér sárnaði ekki síður. Ég vissi að
ég var að missa af samveru með vini
mínum og að þessum kafla lífsins
væri lokið.
Vináttan sem hófst við stangveiðar
á Íslandi varð uppspretta innblásturs.
Þú hefur veitt mér innblástur á marg-
an hátt. Hvort sem það er veran við
Þverá, þar sem þú fékkst þrjá laxa á
skömmum tíma og klifraðir síðan upp
mjög brattan klett að bílnum – eða
þegar þú sagðir mér frá æsku þinni á
sveitabæ á Íslandi og hvernig þú
varðst síðan frumkvöðull í flug-
rekstri. Það gladdi mig að geta sýnt
þér í sumar hvernig hvatning þín varð
til þess að ég hætti mér út í hið
óþekkta og stofnaði eigið fyrirtæki.
Þú kenndir mér vel og sýndir mér
hverju hægt er að áorka ef maður
hefur löngun og dugnað til að ná ár-
angri.
Ég vona innilega að þegar ég eign-
ast barnabörn beri ég gæfu til að feta
í fótspor þín og vera þeim sá innblást-
ur sem þú varst mér. Fátækleg orð fá
aldrei lýst innblæstrinum og vinátt-
unni sem þú veittir mér en ég varð
þeirrar gæfu aðnjótandi að eiga afa
sem var mér innblástur og fyrirmynd
– en fyrst og fremst góður vinur.
Kærleikskveðjur,
Wes.
Ég hitti Sigurð Helgason fyrst árið
1974. Þá var unnið að sameiningu
Flugfélags Íslands og Loftleiða undir
merkjum Flugleiða. Mér hafði verið
boðið starf hjá nýja félaginu og þá
hitti ég alnafna minn þegar ég var
boðaður á fund hjá þremur forstjór-
um félagsins. Eitt fyrsta verk okkar
stjórnenda á fjármálasviði eftir stofn-
un Flugleiða var að heimsækja Sig-
urð á skrifstofu hans í New York, en
þar hafði hann starfað frá árinu 1961.
Ég sá fljótt að flestum stærri málum
Loftleiða á sviði fjármála og markaðs-
mála var stjórnað frá New York.
Nokkrum mánuðum síðar fluttist Sig-
urður og fjölskylda hans til Íslands og
Sigurður varð forstjóri fjármála og
markaðsmála hjá Flugleiðum. Um
1979 varð hann eini forstjóri Flug-
leiða og ég varð fljótlega fram-
kvæmdastjóri fjármálasviðs. Þá voru
miklir erfiðleikar í flugrekstrinum.
Þetta viðfangsefni treysti enn frekar
samband okkar Sigurðar, sem þá
hafði þróast í trúnaðarsamband. Sig-
urður þurfti sem forstjóri Flugleiða
að taka stórar og erfiðar ákvarðanir
til að halda fyrirtækinu gangandi. Þá
reyndi bæði á getu og leiðtogahæfi-
leika Sigurðar.
Þegar ég kom til Flugleiða sá ég
strax að mikill munur hafði verið á
stjórnun Loftleiða og Flugfélags Ís-
lands. Loftleiðamennirnir höfðu verið
í alþjóðlegum flugrekstri, en Flug-
félagsmennirnir störfuðu svipað og
önnur íslensk fyrirtæki. Ég sá að Sig-
urður hafði mikla alþjóðlega reynslu
af viðskiptum og lærðum við yngri
mennirnir mikið af honum. Ég man
að Sigurður sagði stundum að það
væru engin íslensk fyrirtæki til að
bera sig saman við og þess vegna yrð-
um við að þekkja mjög vel öll best
reknu flugfélög heimsins og hann
lagði mikið upp úr því að Flugleiðir
gætu borið sig saman við þessu fyr-
irtæki.
Árið 1983 réð Sigurður mig sem
svæðisstjóra Flugleiða í Ameríku og
þá sá ég hvað þeir Loftleiðamenn með
Sigurð í fararbroddi höfðu unnið mik-
il afrek í að kynna félagið og Ísland.
Hvar sem ég heimsótti ferðaskrifstof-
ur eða flugfélög þekkti fólk flugfélag-
ið „Icelandic“ og það naut virðingar.
Við Íslendingar njótum enn góðs af
þessu mikla markaðsstarfi sem unnið
var á árunum 1961-1974 í Ameríku af
Sigurði og hans samstarfsmönnum.
Þar eru enn eru margir sem ennþá
kalla félagið „Icelandic“.
Það var ekki síst fyrir tilstuðlan
Sigurðar að ég var ráðinn forstjóri
Flugleiða 1985. Hann sat áfram sem
stjórnarformaður félagsins til ársins
1991. Á þessum árum voru teknar
stórar ákvarðanir í öllum rekstri
Flugleiða. Við ákváðum að endurnýja
allan flugflota félagsins í alþjóðaflugi
og innanlandsflugi. Við Sigurður vor-
um mjög samtaka í öllum þessum
stóru ákvörðunum ásamt stjórn Flug-
leiða. Með þeim var lagður grundvöll-
ur að framtíð félagsins og leiðakerfi
eins og við þekkjum það og þær gerðu
ferðaþjónustuna á Íslandi að einni af
þremur stærstu atvinnugreinum
þjóðarinnar.
Eftir að Sigurður lét af starfi
stjórnarformanns Flugleiða vorum
við í reglulegu sambandi og hann kom
á nokkurra mánaða fresti til mín á
skrifstofuna og við fórum yfir rekstur
félagsins. Hann spurði líka mikið um
önnur flugfélög og félaga okkar,
stjórnendur annarra alþjóðaflug-
félaga. Ég sá að síðustu árin fylgdist
hann mjög vel með öllu um flugmál á
netinu og sendi mér reglulega grein-
ar, sem hann vissi að ég hefði áhuga á.
Við vorum í tölvupóstsambandi alveg
fram í lok janúar á þessu ári.
Ég þakka Sigurði fyrir 35 ára sam-
starf og vináttu, sem aldrei bar
skugga á. Við Peggy sendum fjöl-
skyldu Sigurðar innilegar samúðar-
kveðjur við andlát hans.
Sigurður Helgason,
fyrrverandi forstjóri Flug-
leiða/Icelandair.
Sigurði Helgasyni kynntist ég í að-
draganda sameiningar íslensku flug-
félanna við stofnun Flugleiða h/f árið
1973. Ég var ráðuneytisstarfsmaður
á þeim tíma og tók þátt í samninga-
viðræðunum. Svo æxlaðist að ég varð
starfsmaður Flugleiða þá í upphafi í
fimm ár, árin 1974-1979, og var Sig-
urður yfirmaður minn allan þann
tíma.
Sameiningin var erfið. Fyrirtækin,
sem sameinuð voru, áttu í vanda og
sameiningunni fylgdu miklar tilfinn-
ingar og átök. Sigurður var eindregið
fylgjandi sameiningunni. Sigurður
hafði numið og starfað í New York
um og eftir stríðslok. Síðan hafði
hann orðið framkvæmdastjóri Loft-
leiða í New York í tólf ár áður en hann
kom heim og varð einn af forstjórum
Flugleiða árið 1974. New York var
hans önnur heimaborg. Hann var
mótaður af alþjóðlegu og nútímalegu
umhverfi samkeppnisrekstrar. Hann
hafði aflað sér yfirgripsmikillar þekk-
ingar á flugrekstri. Honum fylgdu
ferskir vindar. Ábyrgðarsvið hans
fyrstu árin eftir heimkomu voru
markaðsmál og fjármál.
Það var mikið verkefni að sameina
tvö fyrirtæki og byggja upp nýtt. Sig-
urður tók til hendinni af miklum
krafti. Hann vildi að vinnubrögðum
og starfsháttum svipaði til þess, sem
hann best þekkti erlendis. Hann gekk
mjög hratt til verks, setti markmið og
sagði fyrir um ýtarlegar rekstrar-
áætlanir. Hann setti mönnum fyrir,
hann vildi fá skjót svör, ákvarðanir og
aðgerðir. Hann miðlaði af þekkingu
og reynslu.
Þessi ár voru rekstri Flugleiða erf-
ið. Fjármagn var af skornum
skammti, samkeppni var mikil og
vaxandi, flugfloti við aldur og breytt
tækni knúði á um fjárfestingar. Um-
hverfi stjórnmála var hvikult. Sumar
orrustur unnust en aðrar ekki. Sig-
urður lét þó aldrei deigan síga. Hann
var öflugur talsmaður innan fyrir-
tækis sem utan. Málflutningur hans
mótaðist af því umhverfi, sem hann
kom úr. Honum fannst íslenskt um-
hverfi oft síðbúið til þess að takast á
við ögranir og framþróun. Hann átti
til að fara hratt yfir og aflaði sér þá
stundum andófsmanna. Lenti í
ókyrrð og sviptivindum.
Við töluðum mikið saman á þessum
árum. Við ferðuðumst líka saman er-
inda fyrirtækisins. Fyrir kom að
vinnudegi lauk með kraftgöngu; hóf-
legur undirbúningur fyrir nýjan dag.
Í áföngum urðu Flugleiðir öflugt
og traust fyrirtæki, sem byggði enn
sterkari tengingar við umheiminn.
Samtímis skapaðist grundvöllur fyrir
ferðaþjónustu í landinu sem undir-
stöðuatvinnugrein. Í allri þessari
uppbyggingu íslensks flugrekstrar
skipti Sigurður Helgason miklu máli.
Ungum mönnum, sem bættust í
starfsmannahópinn á þessum upp-
hafsárum, var þetta ævintýri. Ég
hvarf til annarra starfa, en við vorum
áfram samstarfsmenn um langa tíð.
Ég hafði komið heim frá framhalds-
námi erlendis í rekstri fyrirtækja.
Fyrir mér urðu þessi upphafsár sem
masterklassi í praktík. Sú reynsla
hefur oft komið sér vel. Ég þakka
samfylgdina. Ég sendi fjölskyldu Sig-
urðar Helgasonar einlægar samúðar-
kveðjur.
Hörður Sigurgestsson.
Sigurður Helgason var einn af
helstu áhrifamönnum íslenskrar flug-
sögu. Hann starfaði að flugmálum í
hartnær 40 ár, fyrst sem stjórnar-
maður Loftleiða og framkvæmda-
stjóri fyrirtækisins í Bandaríkjunum,
síðan sem forstjóri Flugleiða í áratug,
1974-1984 og loks stjórnarformaður
félagsins. Hann vék úr stjórn 1991, og
hætti þá afskiptum af félaginu.
Sigurður tók þátt í ævintýralegum
uppgangi Loftleiða og stýrði þeirri
starfsemi félagsins sem var hvað arð-
bærust á árum velgengninnar. Hann
var jafnframt við stjórnvölinn hjá
Flugleiðum þegar félagið gekk í
gegnum mestu erfiðleikatíma í sögu
þess í kringum 1980. Hann þekkti
tímana tvenna í þessum rekstri og var
leiðandi jafnt í sögulegri uppbygg-
ingu og erfiðum samdrætti.
Sigurður var að mörgu leyti á und-
an sinni samtíð í viðhorfi til viðskipta.
Samstarfsmenn hans hafa sagt að
framkoma hans og hugsunarháttur
hafi verið miklu líkari því sem nú tíðk-
ast en því sem algengast var á Íslandi
á sjötta og sjöunda áratugnum. Hann
var heimsborgari og færði til Íslands
þekkingu og alþjóðastrauma í stjórn-
un fyrirtækja sem mörgum var fyr-
irmynd og hefur fylgt Icelandair Gro-
up alla tíð síðan.
Sigurður hafði á efri árum lifandi
áhuga á starfsemi Icelandair Group
og heimsótti okkur á skrifstofurnar
reglulega. Hann var glæsimenni og
átti auðvelt með að hrífa fólk með sér.
Hann kom í heimsókn nokkrum mán-
uðum eftir að ég tók við forstjóra-
starfinu fyrir rúmu ári síðan. Áttum
góða stund og þótti mér mjög fróðlegt
að hlusta á hann fara í stuttu máli yfir
sögu flugsins á Íslandi. Þar var hann
á heimavelli.
Ég vil fyrir hönd Icelandair Group
þakka Sigurði Helgasyni að leiðarlok-
um fyrir mikilvæg störf hans í þágu
fyrirtækisins og íslenskra flug- og
ferðamála, og færi aðstandendum
hans samúðarkveðjur.
Björgólfur Jóhannsson
forstjóri Icelandair Group.
Fólkið, sem maður hittir á lífsleið-
inni markar sín margvíslegu spor í til-
veru manns.
Það var fyrir rúmum 35 árum að
fundum okkar Sigurðar fyrst bar
saman.
Fjölskyldan var þá nýflutt til Ís-
lands eftir margra ára dvöl í Banda-
ríkjunum, en Sigurður hafði snúið
heim til þeirra verka að stýra upp-
byggingu hins nýstofnaða flugfélags
Flugleiða. Yngri dóttirin Edda Lína
og ég urðum því samferða í mennta-
skóla og fljótlega óaðskiljanlegar vin-
konur.
Sigurður var sterkur persónuleiki
og oft gustaði hressilega um hann. Yf-
irbragð hans og framkoma gat fælt
menn frá. Hann var ekki allra.
Kannski vegna þess að fáir þekktu
hann og hann hleypti fáum að. Maður
þurfti að sanna sig.
Á næstu árum varð heimili Unnar
og Sigurðar fastur punktur í tilveru
minni. Ótal sinnum lá leið mín þang-
að. Alltaf var vel tekið á móti manni
og aldrei fann maður annað en maður
væri velkominn. Þau sýndu mér
væntumþykju, virðingu og traust.
Þrátt fyrir annasamt starf fylgdist
heimilisfaðirinn vel með því hvernig
okkur vinkonunum vegnaði. Í ófá
skiptin sat Sigurður með okkur og
ræddi um heima og geima. Reyndi á
þekkingu okkar og þor. Hann hafði
sitthvað til málanna að leggja er jók á
lærdóminn, dýpkaði skilninginn og
fjölgaði sjónarhornunum. Þannig fór
maður ríkari af hans fundi en kom.
Á þessum stundum spannst taug
vináttu og kærleika sem aldrei hefur
fallið skuggi á.
Nú er hans lífshlaup á enda.
Gott var að eiga vináttu hans,
trygga og umhyggjusama.
Þess minnist ég nú með þakklæti.
Ragnhildur Skarphéðinsdóttir.
Það hljóta að hafa verið blendnar
tilfinningar hjá átta ára sveini að vera
í fyrsta sinn sendur upp í sveit og
kynnast nýjum heimi fjarri bernsku-
veröldinni. Sigurði var það raunar til
gæfu, hann vandist útiveru, skynjaði
fegurð landsins, kynntist atorku-
miklu fólki sem stundaði búskap við
erfiðar aðstæður. Sigurður lærði í
æsku að njóta náttúrunnar og virða
hana – og hann lærði að veiða. Ég átti
margsinnis uppbyggilegar viðræður
við Sigurð um vernd náttúrunnar,
skipulag við veiði og hvernig mætti
best tryggja sjálfbærni veiðiánna.
Hann var annálaður verndarsinni og
fulltrúi varúðar og hógværðar í nýt-
ingaráætlunum.
Fyrir nokkrum áratugum hlýddi
ég á hann flytja ræðu í Bandaríkj-
unum þar sem hann var að kynna flug
til Íslands og ferðamennsku. Hann
talaði eins og herforingi sem kunni
sitt fag út í æsar. Þegar við ræddum
saman um þann háska sem nátt-
úrunni stafar af margvíslegu jarð-
raski og hrokafullri umgengni skynj-
aði ég aftur þessa fagmennsku sem
honum var svo töm og hann hafði lært
sem barn í sveitinni. Sigurður ruddi
brautina fyrir þá ferðamennsku sem
nú blómstrar og er gildasti þátturinn í
flugsamgöngum okkar. Hann gerði
flugrekstur að veigamikilli atvinnu-
grein á Íslandi og var virtur meðal
áhrifamanna beggja vegna Atlants-
ála. Hvar sem hann kom að verki
lagði hann mikið á vogarskálarnar.
Við hjá verndarsjóði NASF þökk-
um honum heilladrjúgar leiðbeining-
ar í nær 20 ár. Börnum og öðrum ætt-
ingjum Sigurðar sendi ég
samúðarkveðjur.
Orri Vigfússon.
Það duldist engum er átti sam-
skipti við Sigurð Helgason, að hann
vildi helst hafa sinn hátt á hlutunum.
Hann var afdráttarlaus í skoðunum,
fljótur að greina kjarnann frá hism-
inu, en hafði takmarkaða þolinmæði
Sigurður Helgason