Morgunblaðið - 29.04.2009, Blaðsíða 14

FRÉTTASKÝRING
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
L
jóst er að svínaflensan
getur haft mikil og slæm
efnahagsleg áhrif í heim-
inum öllum. Dr. Keji Fu-
kuda, aðstoðaryfirmaður
Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar,
WHO, hefur viðurkennt að beðið hafi
verið með að hækka viðvörunarstigið í
kjölfar svínaflensunnar vegna þess að
menn væru „mjög meðvitaðir um að
breytingar [á stiginu] hefðu mikil póli-
tísk og efnahagsleg áhrif á löndin“.
Viðbrögðin eru misjöfn eftir löndum
en í Hong Kong, Rússlandi og á Taív-
an er hafinn undirbúningur að því að
setja ferðamenn í sóttkví ef grunur
leikur á að þeir séu smitaðir. Enn hafa
stjórnvöld þó víðast hvar ekki lagt
bann við ferðalögum til landa þar sem
hætta er talin á smiti. En þau brýna
fyrir fólki að fara ekki þangað að nauð-
synjalausu.
Einkum eru það fyrirtæki í ferða-
þjónustu og samgöngum sem verða
fjárhagslega fyrir barðinu á veikinni
en fleiri eru uggandi. Verðfall hefur
orðið á mörgum mörkuðum og máttu
þeir þó ekki við miklu fyrir.
Ósáttir við nafnið á veikinni
Framleiðendur á svínakjöti í
Bandaríkjunum reyna nú að sögn The
New York Times að slá á ótta almenn-
ings og benda á að heitið á pestinni sé
óheppilegt og villandi vegna þess að
veiran virðist breiðast út án þess að
svín komi þar beinlínis við sögu.
„Ég geri ráð fyrir að allt verði að fá
eitthvert nafn,“ segir Kyle Stephens,
svínabóndi í Amarillo í Texas. „En
stærsti vandi okkar er að fá fólk til að
trúa ekki því versta heldur kynna sér
málið betur.“
Alþjóðlegir fjárfestar eru þegar
byrjaðir að grípa til fyrirbyggjandi
ráðstafana og reyna að finna þau fyr-
irtæki og greinar sem líklegust séu til
að verða fyrir áföllum, segir í frétt
BBC. Hlutabréf í flugfélögum og hót-
elum hafa þegar lækkað í verði enda
búist við verulegum samdrætti í ferða-
mennsku.
Hrun varð á markaði fyrir svo-
nefnda afleiðusamninga í framleiðslu
sojabauna og maís í Bandaríkjunum
en slíkar vörur eru mikilvægt fóður í
kjötframleiðslu sem gæti dregist sam-
an í heiminum. En verð á bréfum í
lyfjafyrirtækjum hefur hækkað nokk-
uð, ekki síst Roche sem framleiðir Ta-
miflu, eitt af þekktustu flensulyfj-
unum.
Kína, Indónesía og Rússland hafa
bannað innflutning á svínakjöts-
afurðum frá Mexíkó og þrem banda-
rískum sambandsríkjum þar sem vart
hefur orðið við veikina.
Mexíkó hefur þegar orðið fyrir
þungu höggi af kreppunni, Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn, AGS, hafði áður
spáð að framleiðsla Mexíkóa myndi
dragast saman um 4% á árinu.
Nú bætist við að ferðamönnum
snarfækkar.
Börum, stórverslunum, kvikmynda-
húsum og jafnvel kirkjum var lokað
yfir helgina í Mexíkóborg. Mörg flug-
félög hafa samþykkt að viðskiptavinir
geti frestað ferðum til landsins og
þýska ferðaskrifstofan TUI, sem selur
ferðir þangað, hefur nú aflýst þeim.
Mörg ríki herða eftirlit
á landamærunum
Mörg ríki hertu í gær gæslu á
landamærum í kjölfar þess að æ
fleiri tilfelli svínaflensu greinast
nú í heiminum. Sum ríki hyggjast
setja ferðamenn sem grunaðir
eru um að vera smitaðir í sóttkví.
 Búist er við samdrætti í ferðaþjónustu og samgöngum verði svínaflensan skæð
14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 29. APRÍL 2009
Svínaflensan breiðist út
Er þetta svínaflensa?
Nei, yfirdýralæknir segir að
um sé að ræða nýtt veiruafbrigði
sem berst milli manna. Uppruni
þessa nýja afbrigðis er óljós en í
því er blanda af erfðaefni frá
inflúensuveirum manna, svína og
fugla.
Hvað á þá að kalla hana?
Ísraelar hafa viljað nefna hana
Mexíkó-veikina en við litlar und-
irtektir. Alþjóðaheilbrigðisstofn-
unin breytti raunar nafninu í gær
og heitir veikin Novel influenza
virus. Ekki hefur fundist viðeig-
andi íslenskt nafn.
Hefur svínaflensa
komið upp áður?
Já, meðal annars í Bandaríkj-
unum 1976. Hún olli mikilli skelf-
ingu þótt hún leiddi aðeins einn
mann til dauða. Nokkrir aðrir
sýktust og var þá farið af stað
með mikla bólusetningu. Hún
hafði hins vegar þá slæmu auka-
verkun að gera fólk berskjaldaðra
en ella fyrir Guillain-Barre-
sjúkdómi en hann getur valdið
tímabundinni lömun og jafnvel
dauða. Vegna þess var hætt við
bólusetninguna eftir 10 vikur en
þá höfðu um 40 milljónir Banda-
ríkjamanna verið bólusettar. Ekk-
ert varð síðan úr svínaflensu-
faraldri, um 200 veiktust en ekki
allt að 60 milljónir manna eins
og spáð hafði verið.
Hefur svínaflensa
komið upp hér á landi?
Hún hefur aldrei greinst hér en
skimað hefur verið fyrir henni í
nokkur ár. Allt frá árinu 1994
hafa verið tekin sýni með nokk-
urra ára millibili úr svínum og
leitað að mótefnum gegn veir-
unni.
Kemur grisjan að gagni
við að verjast smitun?
Já, að nokkru leyti. Minni
hætta er á að smitað fólk dreifi
veirunum með hósta eða hnerra
en fólk getur smitast með öðrum
hætti, til dæmis með snertingu.
Sóttvarnarlæknir mælir þó ekki
með að Íslendingar taki upp á því
að nota grímur. Starfsfólk á
Leifsstöð eða áhafnir flugvéla
mun ekki bera þær.
S&S
Svo virðist sem svínaflensan hafi
komið upp hálfum mánuði fyrr en
talið var. Var fyrsti sjúklingurinn
Edgar Hernandez, fjögurra ára
gamall drengur, í þorpinu La Gloria
í Veracruz-ríki. Þar er gríðarlega
stórt svínabú og hafa íbúarnir
lengi kvartað undan flugnagerinu
og fnyknum frá stóru „svínaskíts-
lóni“ skammt frá.
Í fyrstu var talið, að Hernandez,
sem náði sér að fullu, hefði lagst í
venjulegri inflúensu en nú hefur
verið staðfest, að um svínaflensu
var að ræða. Lagðist hún á marga
íbúana og raunar var mikið um
flensu eða öndunarfærasjúkdóma
í þorpinu þegar í febrúar. Þá komu
starfsmenn heilbrigðisyfirvalda á
vettvang, einöngruðu þorpið og
eitruðu fyrir flugunum, sem fylltu
allar vistarverur. Um 3.000 manns
búa í La Gloria og frá því í febrúar
hafa um 60% þeirra þurft á lækn-
ishjálp að halda. Það er því hugs-
anlegt, að pestin hafi þá þegar ver-
ið hafin.
Á svínabúinu er alin nærri ein
milljón dýra á ári en það er að
hluta í eigu Smithfield Foods í
Bandaríkjunum, heimsins stærsta
framleiðanda svínaafurða.
Svínaflensan hefur lamað dag-
legt líf í Mexíkó að mörgu leyti en
margir óttast efnahagslegu áhrifin
meira en sjúkdóminn sjálfan. Sem
dæmi má nefna, að nokkur ríki
hafa þegar bannað innflutning
svínaafurða frá Mexíkó og salan í
miklum eftirlætisrétti, carnitas,
steiktu svínakjöti, er gersamlega
hrunin. svs@mbl.is
Upptök flensunnar hugsanlega í litlu
þorpi rétt við gríðarstórt svínabú
AP
Frískur og fær Edgar Hernandez á heimili sínu í La Gloria. Hugs-
anlegt er, að hann hafi veikst fyrstur en hann jafnaði sig þó fljótlega.