Morgunblaðið - 29.04.2009, Blaðsíða 15

1
2
3
5
6
4
X
X
HEIMS-
FARALDUR
Berst þráfaldlega
milli manna
Sýkir fyrst og fremst dýr,
fáir menn sýkjast
Veira berst á milli
dýra, veldur
ekki sýkingu í mönnum
Veira berst á milli
dýra, veldur
sýkingu í mönnum
Veira stingur sér niður á
stangli en breiðist ekki
auðveldlega út
Veira berst á milli manna og
getur valdið staðbundnum
faraldri
Veira breiðist út og veldur
þrálátum faraldri í a.m.k.
tveimur löndum
Þrálátur faraldur í a.m.k.
tveimur heimshlutum
Hættustig
Núgildandi hættustig
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) hefur hækkað
viðbúnaðarstig sitt úr þriðja í fjórða vegna svínaflensunnar sem
kom upp í Mexíkó og hefur breiðst út til fleiri landa
WHO segir að fimmta stigið myndi jafngilda
viðvörun um að heimsfaraldur sé yfirvofandi
Heimildir: Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin, fréttir fjölmiðla
VIÐBÚNAÐUR VEGNA SVÍNAFLENSU
Ameríka Evrópa
HEIMSHLUTAR
WHO
Afríka
A-Miðjarðarhaf SA-Asía V-Kyrrahaf
Fólk með sótt-
varnagrímur á leið
upp úr jarðlest í
Mexíkóborg í gær.
Talið er líklegt að
svínaflensan dreifist
milli manna með loft-
inu. Reuters
15
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 29. APRÍL 2009
VEIRUEIND INFLÚENSU AF A-STOFNI
HEIMSFARALDUR
Efri hluti öndunarfæra
SMIT
FLENSUVEIRA AF A-STOFNI
Heimildir: NIAID / WHO / CDC /
Örverufræðideild UCT
NA gen
Segir fyrir um n-ensím
(neuraminidase)
Er með 9 ólíkar tegundir
vaka, 2 sýkja menn
HA gen
Segir fyrir um
rauðkornakekki
Er með 13 ólíkar tegundir
mótefnisvaka,
3 sýkja menn
NP gen
Segir fyrir um
kjarnaprótín
Flensuveirur af A-,
B- og C- stofni eru
með ólík
kjarnaprótín
NS gen
Segir fyrir um
ns-protín
PA, PB1, PB2 gen
Segir fyrir um þrjár
undireiningar
liðunarensíms RKS
Nýja flensuafbrigðið er með erfðaefni sem finnast í
veirum í fuglum, svínum og mönnum, meðal annars í
evrópskum og asískum svínaveirum
M gen
Segir fyrir um
millifrumuprótín
Inflúensuveiran sýkir þekjufrumur
öndunarfæranna, frumur
sem hópast saman til að
mynda hlífðarlag sem
þekur yfirborð líffæris eða
fóðrar líkamshol
N-ensím (neuraminidase)
Um 100 á eind
Auðveldar útbreiðslu
veirunnar með því að
"skera" nýja æxliknappa
af sýktum frumum
Rauðkornakekkir (H)
Um 500 á veirueind
Gera veiru kleift að
sýkja þekjufrumur
öndunarfæranna
Hnattlaga eind sem
þakin er tvöföldu
lípíðlagi og með
átta RKS-erfðaefni
Yfirborðsprótín
Tvöfalt lípíðlag
Ríbósakjarnsýra
(RKS)
Kjarnprótín
Millifrumuprótín
2
Veiruhimnan blandast
saman við frumuhimnuna
sem tekur veiruna í sig
Veiran þarfnast sérstaks
ensíms (sem nefnist
neuraminidase á ensku) til að
komast út úr sýktum frumum
og dreifast til annarra frumna
1
Rauðkornakekkir
á veirunni festast
við munnvatns-
sýru á frumu-
himnunni
Frumukjarni
Mótandi RKS
Frumuhimna
Munnvatnssýra
Veiran losar erfðaefni sitt
(RKS) sem fer inn í
frumukjarnann
RKS-erfðaefni veirunnar eru
síðan endurgerð og til verður
mótandi RKS (mRKS)
3
Veiruprótín og RKS
sameinast til að búa til
nýja veirueind
5 Nýjar veiru-
eindir sýkja
aðrar frumur
6
Fruman notar mRNA til að
búa til nýtt veiruprótín
4
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) hefur staðfest að í að
minnsta kosti sumum sjúkdómstilfellanna er um að ræða nýtt
afbrigði af flensuveiru af A-stofni, af undirstofninum H1N1
Óttast er að nýtt og mannskætt afbrigði
af svínaflensuveiru í Mexíkó geti
leitt til heimsfaraldurs
1918
1957
1968
H1N1
H2N2
H3N2
Spænska veikin
Asíuinflúensan
Hong Kong-flensan
20-50 milljónir
>1 milljón
700.000
Ár UndirstofnFaraldur Tala látinna
Heimsfaraldur getur hafist ef flensuveiran fær nýja rauðkorna-
kekki (H) og/eða nýtt n-ensím (neuraminidase) þar sem menn
myndu ekki hafa neina vörn gegn nýju undirtegundunum
FRÉTTASKÝRING
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
T
veir menn leituðu í gær
til læknis vegna veik-
inda. Þeir komu til
landsins frá Bandaríkj-
unum fyrir nokkrum
dögum. Þó svo að ekki sé staðfest að
þeir séu sýktir af inflúensu er farið
með mál þeirra sem óstaðfest tilfelli
um svínaflensu. Og tilfellum á eftir
að fjölga mikið á næstunni. Það er
fyrst og fremst fjöldi farþega sem
kemur hingað til lands sem tryggir
að mörg óstaðfest tilfelli koma upp.
Fæstir ef nokkrir af þeim verða
sýktir.
Í gær var sett á hættustig hér-
lendis vegna ótta um að svínaflensan
verði að heimsfaraldri. Í gærkvöldi
var fundað með yfirstjórn Keflavík-
urflugvallar vegna aðgerða þar á
næstu dögum. Meðal þess sem gert
verður er að auka upplýsingagjöf til
ferðamanna frá áhættusvæðum. Auk
þess verður komið upp aðstöðu í
Leifsstöð fyrir heilbrigðisstarfs-
menn. Þangað geta farþegar sem
koma til landsins leitað finni þeir
fyrir einhvers konar einkennum.
Komi upp minnsti grunur um að
um sýkingu sé að ræða verður farið
út í framhaldsmeðferð, sýni tekið og
niðurstöðu beðið.
Ekki verður farið út í það að
kanna hvern og einn farþega, og er
því ekki búist við að neinar tafir
verði á starfsemi flugvallarins.
Helsta ástæða þess að farið er í svo
vægar aðgerðir að svo stöddu er sú
staðreynd að allir þeir sem veikst
hafa utan Mexíkó hafa náð sér að
fullu. Raunar er enn ekki vitað hvers
vegna svo mörg dauðsföll hafa orðið í
Mexíkó.
En hafa verður í huga að aðstæður
geta breyst hratt. Ef upp kemur al-
varlegt tilvik í Evrópu má búast við
að áætlanir verði endurskoðaðar og
jafnvel gripið til harðari aðgerða.
Engin ástæða er til að óttast svína-
flensuna að svo komnu máli.
Engar ferðatakmarkanir hafa ver-
ið gerðar en þó er varað við að
ferðast til Mexíkó að þarflausu.
Birgðastaðan könnuð
Í áhættumatsskýrslu sem gefin
var út í mars sl. voru ábendingar
vegna farsótta. Meðal annars að
auka þyrfti birgðir af nauðsynjalyfj-
um og ákveðnum hjúkrunarvörum.
Haraldur Briem sóttvarnarlæknir
segir að farið hafi verið yfir birgðir
lyfjainnflytjenda þegar efnahags-
lægðin fór yfir landið og komið hafi í
ljós að þessi mál eru í ágætu horfi.
Þó er unnið að því um þessar mundir
að bæta stöðuna.
Einnig er unnið að því að kanna
birgðir matar og olíu í landinu og er
það samkvæmt viðbragðsáætlun.
Ekki hafa fengist niðurstöður úr
þeim könnunum.
Komið hefur fram að veirulyf séu
til fyrir yfir 30% þjóðarinnar. Það er
hærra hlutfall en víðast hvar í Evr-
ópu. Lyfin eru geymd á miðlægum
stað ásamt hlífðarfatnaði en ná-
kvæm staðsetning er ekki gefin upp.
Á næstu dögum verður hugað að
dreifingu lyfja til sjúkrastofnana á
landsbyggðinni.
Bóluefni er ekki til við svínaflensu
en verið er að leggja drög að fram-
leiðslu þess. Íslendingar tryggðu sér
fyrir nokkrum árum kauprétt-
arsamning á bóluefni og tryggir sá
samningur gott sæti í biðröð eftir
efnunum. Búast má við bóluefnum
eftir nokkra mánuði og ekki er ólík-
legt að það efni verði í næstu árs-
tíðabundnu bólusetningu.
Ljóst þykir að svínaflensan berist
til landsins en alls óvíst að hún hafi
mikil skaðleg áhrif. Símafundir eru
daglega við Alþjóðaheilbrigð-
ismálastofnunina (WHO) og vand-
lega fylgst með þróuninni. Ekki
verður gripið til dramatískra að-
gerða fyrr en þeirra er þörf.
Fáum fullt
af tilfellum
 Aðstaða fyrir ferðamenn í Leifsstöð
Augljóst er að hér koma upp
óstaðfest tilfelli af svínaflensu. Í
gær voru tekin sýni úr tveimur Ís-
lendingum sem komu frá Banda-
ríkjunum. Engin ástæða er þó
fyrir almenning að óttast.
Í viðbragðsáætlun vegna heims-
faraldurs inflúensu er komið inn
á hlutverk ríkisstjórnarinnar,
þar á meðal hvað varðar fjöl-
miðlasamskipti. Þar segir að
meginhlutverk ríkisstjórn-
arinnar sé að tryggja upplýs-
ingamiðlun til almennings og að
telja kjark í þjóðina á neyð-
arstundu.
„Forsætisráðherra er ábyrgur
fyrir því að ríkisstjórnin komi
einhuga fram og að tryggja skil-
virka upplýsingamiðlun til al-
mennings og fyrirbyggja
hræðslu. Hann ber ábyrgð á að
tryggja að upplýsingar séu sett-
ar fram tímanlega, á skýran og
samhæfðan hátt.“
Þar segir einnig að brýnt sé
að öll ráðuneyti komi að málum
enda muni stjórnvöld standa
frammi fyrir að taka mjög stór-
ar og afdrifaríkar ákvarðanir.
„Því er brýnt að ríkisstjórn
standi sameinuð í meiri háttar
ákvarðanatöku.“
Forsætisráð-
herra fyrirbyggi
hræðslu
Skilgreiningar
Háskastig viðbragðsáætlana Almanna-
varna eru þrjú: Óvissustig, hættustig
og neyðarstig. Óvissustigið samsvarar
3. stigi Alþjóðaheilbrigðismálastofn-
unarinnar (WHO), hættustigið 4. og 5.
stigi WHO og neyðarstigið 6. stigi
WHO.
Skilgreining hættustigs
 Engin staðfest sýking hérlendis.
 Litlar hópsýkingar af völdum nýs
undirflokks inflúensuveirunnar brjót-
ast út hjá mönnum á takmörkuðu
svæði en veiran virðist ekki hafa lagað
sig vel að mönnum.
 Umtalsverðar hópsýkingar brjótast
út hjá mönnum en þær eru enn stað-
bundnar. Vísbendingar um að veiran
aðlagist mönnum í vaxandi mæli en þó
ekki þannig að umtalsverð hætta sé á
heimsfaraldri.
Ráðstafanir
 Ráðstafanir gerðar til að koma í veg
fyrir að sýktir einstaklingar komi til Ís-
lands.
 Komi fólk frá sýktum svæðum til Ís-
lands fer fyrsta læknisrannsókn fram í
flughöfnum og höfnum.
 Söfnun og úrvinnsla faralds-
fræðilegra upplýsinga.
 Hugsanlega þarf að loka einhverjum
höfnum eða flugvöllum.
 Heimasóttkví hugsanlega beitt gegn
þeim sem eru einkennalausir en gætu
hafa smitast.
 Skip hugsanlega sett í sóttkví.
 Skipulögð dreifing inflúensulyfja
meðal áhættuhópa íhuguð.
 Athuga með heimköllun Íslendinga
frá svæðum þar sem hópsýkingar hafa
brotist út.
Skilgreining neyðarstigs
 Stofn inflúensuveirunnar hefur
fundist í einum eða fleiri einstaklingum
hérlendis eða heimsfaraldri hefur verið
lýst yfir. Vaxandi og viðvarandi út-
breiðsla smits meðal manna.
Ráðstafanir
Viðbragðskerfi að fullu virkjað.
 Samkomubann, lokun skóla o.fl.
 Útskrift sjúklinga af sjúkrahúsum.
 Skipulögð dreifing inflúensulyfja
meðal áhættuhópa.
Auk þess er skoðað hvort sett verði á
samkomubann eða ferðafrelsi verði
takmarkað með einhverjum hætti, s.s.
með því að grípa til afkvíunar byggð-
arlaga og landsins alls og einangrunar
sýktra manna.