Morgunblaðið - 29.04.2009, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 29. APRÍL 2009
Mikill við-búnaðurer nú um
allan heim vegna
svínaflensu, sem
borist hefur í
menn og virðist nú
smitast á milli manna, og á Ís-
landi var í gær lýst yfir hættu-
stigi vegna veikinnar. Þegar
hafa á annað hundrað manns
látist af völdum veikinnar í
Mexíkó og í gær hafði verið
greint frá staðfestum tilfellum
í sjö löndum. Einu dauðsföllin
hafa átt sér stað í Mexíkó.
Svínaflensan þykir um
margt minna á spænsku veik-
ina sem braust út 1918 og varð
að talið er 50 milljónum manna
að bana.
Veikin virðist ekki vera jafn
skæð utan Mexíkó og hún er
innan landsins en engu að síð-
ur er nauðsynlegt að fara að
öllu með gát því að faraldurinn
getur hæglega magnast.
Þegar áhættumatsskýrsla
nefndar, sem Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir skipaði í utanrík-
isráðherratíð sinni, kom út í
mars beindist athyglin fyrst
og fremst að umfjöllun hennar
um efnahagsmál en þar er
einnig rækilega varað við
hættunni sem stafað geti af
farsóttum. Í raun má lesa út úr
skýrslunni að farsóttir séu ein
helsta ógnin sem steðjað geti
að landinu.
Eins og fram hefur komið í
fjölmiðlum er mikill viðbún-
aður til staðar hér á landi,
birgðir af lyfjum
þónokkrar og
rækilega fylgst
með þróun mála
úti í heimi.
Í áhættumats-
skýrslunni segir
hins vegar að auka þurfi birgð-
ir á nauðsynjalyfjum, tryggja
að bóluefni og önnur lyf séu
geymd þannig að auðvelt sé að
dreifa þeim þegar nauðsyn
krefur og styrkja svokallaða
farsóttagreiningu sem felst í
vöktun á tilkynningaskyldum
sjúkdómum, ferðum til og frá
landinu og sjúkdómstilfellum á
bráðamóttökum sjúkrahúsa og
heilsugæslna.
Rétt er að fara ofan í þessar
ábendingar og færa það til
betri vegar sem er ábótavant.
Heimsfaraldrar blossa
reglulega upp og geta verið af-
drifaríkir. Það segir sína sögu
að Alþjóðaheilbrigðisstofnun
Sameinuðu þjóðanna mæltist
hvorki til þess að ríki lokuðu
landamærum sínum né settu
takmarkanir á ferðir fólks þótt
viðvörunarstigið vegna svína-
flensunnar hefði verið hækk-
að. Ástæðan er sú að veiran
hafi þegar breiðst út og verið
geti að smitaðir ferðalangar
sýni engin einkenni. Það sé
sem sagt of seint að loka að
sér.
Þótt ekki sé ástæða til ótta
er full þörf á árvekni. Ef
breyting verður á þróun far-
aldursins er fyllsta varkárni
besti kosturinn.
Farsóttir eru
ein helsta ógnin
sem steðjað getur
að landinu}
Hættan á heimsfaraldri
Sendinefnd Ör-yggis- og sam-
vinnustofnunar
Evrópu (ÖSE),
sem fylgdist með
þingkosningunum
um síðustu helgi, sá engin
merki um annað en að kosning-
arnar færu vel fram og heið-
arlega.
Stundum hafa komið upp
hnökrar í framkvæmd kosninga
hér á landi, sem að sjálfsögðu
ber að taka mjög alvarlega. Að
þessu sinni virðist hins vegar
allt hafa gengið eins og bezt
varð á kosið.
Gróin lýðræðisríki eins og Ís-
land eru alls ekki yfir gagnrýni
hafin hvað varðar framkvæmd
lýðræðislegra kosninga. Þess
vegna var koma sendinefndar
ÖSE sjálfsögð og eðlileg og alls
ekki til marks um að stofnunin
hefði grun um að pottur væri
brotinn við framkvæmd kosn-
inga, eins og einhverjir hafa
reynt að halda fram.
Athyglisvert er hvaða eina
atriði sendimenn ÖSE draga
fram í viðræðum við fjölmiðla.
Geert-Hinrich Ahrens, for-
maður sendinefndarinnar,
nefnir misvægi at-
kvæða í samtali við
Morgunblaðið í
gær. „Til dæmis
hefur lengi verið
fólksflótti frá
landsbyggðinni til höfuðborg-
arsvæðisins. Afleiðingin er sú
að nú þarf fleiri atkvæði á bak
við hvert sæti í Reykjavík en
t.d. í Norðvesturkjördæmi
þannig að vægi atkvæða er
mismikið. Þetta er helsta atrið-
ið sem við getum bent á,“ segir
Ahrens.
Nú sitja stjórnarflokkarnir
við að semja um nýjan stjórn-
arsáttmála, þar á meðal um
stjórnkerfisbreytingar. Þeir
hljóta að taka á hinu óréttláta
misvægi atkvæða í landinu, ef
þeim er alvara í tali sínu um
lýðræðisumbætur.
Hvaða rök eru fyrir því að
hafa allt að tvöfalt misvægi at-
kvæða í landinu eftir búsetu?
Hvað segði alþjóðasamfélagið
ef í einhverju landi væri t.d.
tvöfaldur munur á atkvæða-
vægi fólks, sem væri af mis-
munandi kynþætti eða þjóð-
erni? Er eitthvað betra að
mismuna fólki eftir búsetu?
Hvert er eina
atriðið sem ÖSE
dregur fram?}
ÖSE og misvægi atkvæða
V
ið megum síst af öllu ganga að
þessu viðfangsefni með þrá fyrir
forna innilokun og einangrun, al-
teknir af ótta og kjarkleysi. Við
verðum að sýna reisn og og styrk
og forðast einangrunarþörf og minnimátt-
arkennd.“ Svona tjáðu menn sig í skýrslu
„Aldamótanefndar“ Sjálfstæðisflokksins árið
1989 þar sem rætt var um þann möguleika að
Ísland gengi til viðræðna við Evrópusam-
bandið, sem þá hét reyndar Evrópu-
bandalagið. Einn höfunda skýrslunnar var
Davíð Oddsson, þáverandi borgarstjóri.
Auðvitað geta hann og aðrir sjálfstæðis-
menn sem vilja ekki að sótt verði um aðild
sagt að liðnir séu tveir áratugir og margt
breytt. En viðvörunarorðin hljóta samt að
enduróma gegnum tíðina af því að þau eiga
alltaf við. Við getum ekki brugðist við samtímanum með
því að draga okkur inn í einhvern gluggalausan kuðung í
von um að þetta líði allt hjá, eins og hvert annað óveður.
Eftir afhroðið sem sjálfstæðismenn guldu í kosning-
unum er óneitanlega erfitt að vera bjartsýnn – í bili.
Gleymum samt ekki að aftur verður kosið á þessu landi.
Og það er mikil huggun að sjá að nýr formaður flokksins
er fljótur að læra og líklegur til afreka. Einhvern veginn
efaðist ég um að ungur maður sem hefði allt með sér,
ættina, auðinn og útlitið, gæti líka verið gott leiðtogaefni.
Svona er maður nú tortrygginn og öfundsjúkur, gott að
ég skuli vera einn um þetta í okkar góða landi.
En skiptar skoðanir meðal flokksmanna
um aðild að ESB eru staðreyndir sem ekki
hverfa. Hvað eigum við að gera sem erum
ósammála afstöðu landsfundar flokksins?
Hann vísaði málinu frá og það gengur ekki til
lengdar, þjóðin þarf að taka af skarið. Við vit-
um nú þegar næstum því nóg til að geta tekið
afstöðu, erum búin að fá svör við 90% spurn-
inganna um það sem mestu skiptir.
En það eru þessi 10% sem skipta núna öllu
máli og svörin fáum við ekki nema með um-
sókn. Við vitum ekki hvernig epli er á bragðið
nema við smökkum á því, sama hvað við heyr-
um margar lýsingar á því, bæði ljótar og fal-
legar. Það er auðvitað rangt að kosið hafi ver-
ið að þessu sinni um aðild að ESB, aðildin var
aðeins eitt af mörgum málum og réð varla úr-
slitum fyrir marga kjósendur. En Sjálfstæð-
isflokkurinn á að viðurkenna að hann er klofinn í málinu
og sýna að hann er ábyrgur. Hann veit að deilurnar um
aðild að ESB verða ekki útkljáðar nema sótt verði um og
kosið um niðurstöðuna í þjóðaratkvæði. Þess vegna er
best að allir flokkar á Alþingi komi sér saman um að lögð
verði fram þingmannatillaga um aðildarumsókn. Hún
yrði vafalaust samþykkt. Sigur fyrir Samfylkinguna?
Sama er mér, hún á eftir að tapa svo oft í framtíðinni …
Glæsilegast væri að Sjálfstæðisflokkurinn tæki frum-
kvæðið að þessari lausn, skæri vinstrimenn úr snörunni
með þeim rökum að ekki sé hægt að verja núna meiri
tíma í ESB-þrasið. Við þurfum niðurstöðu. kjon@mbl.is
Kristján
Jónsson
Pistill
Þingmenn leyfi þjóðinni að ráða
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
V
erktakar þurftu áður að
geta sýnt fram á að eigið
fé væri jákvætt, en þar
sem fá verktakafyr-
irtæki geta nú státað af
slíkri stöðu hefur krafa um örugga
verktryggingu verið sett í forgang.
Þetta hefur aftur leitt til þess að rætt
er við fleiri aðila við samningsgerð og
sjaldnar en áður samið við lægstbjóð-
anda.
Hreinn Haraldsson vegamálastjóri
segir að síðustu mánuði hafi í aukn-
um mæli verið kallað eftir upplýs-
ingum frá fjórum til sjö lægst-
bjóðendum í útboði og farið sé yfir öll
þeirra gögn áður en gengið sé til
samninga. „Við förum fram á verk-
tryggingar og förum yfir verk-
efnastöðu og ef fyrirtæki eru með
mikið í gangi treystum við þeim
stundum ekki til að skila stóru, nýju
verki á umsömdum tíma,“ segir vega-
málastjóri.
Hreinn segir að þetta hafi leitt til
þess að oftar hafi verið samið við fyr-
irtæki sem eigi kannski þriðja eða
fjórða lægsta tilboð. Aukin varkárni
einkenni alla samningsgerð. Til að
tryggja samkeppni á þessum mark-
aði hafi ekki verið stætt á öðru en að
taka út kröfu um jákvætt eigið fé fyr-
irtækja þar sem fá fyrirtæki séu með
slíka fjárhagsstöðu. „Á móti erum við
harðari á að menn hafi allar sínar
verktryggingar í lagi og tækjakostur
og fjárhagsleg staða sé þannig að
bæði við og þeirra viðskiptabanki
geti treyst því að þeir klári sig af
verkinu,“ segir Hreinn.
Draga til baka tilboð
í Raufarhafnarveg
Hann segir að flestir verktakar
hafi haldið sínu striki. Fyrirtæki hafi
til þessa staðið við tímasetningar sín-
ar og ekki hafi borist tilkynningar um
að fyrirtæki þurfi að hverfa frá verki.
Ljóst sé þó að erfitt sé hjá mörgum,
ekki síst þeim sem séu með tæki sín
til dæmis á kaupleigu í erlendri mynt.
Spurður um fréttir þess efnis að
Lýsing hafi tekið hátt í 40 vinnutæki
verktakafyrirtækisins Klæðningar
og hvort það hefði áhrif á vinnu á
Lyngdalsheiði sagðist Hreinn ekki
hafa upplýsingar um slíkt. Hann
sagði að þetta dæmi væri það fyrsta
sem gæti haft einhver áhrif.
Hins vegar hefði Klæðning dregið
tilboð sitt í Raufarhafnarveg til baka.
Fyrirtækið bauð 250 milljónir króna í
framkvæmdina eða 55,9% af áætlun
sem hljóðaði upp á 447 milljónir
króna. Ekki hefur verið gengið frá
samningum um verkið, sem á að vera
lokið haustið 2010.
Lág tilboð í vegaframkvæmdir
endurspegla ástandið í þjóðfélaginu á
síðustu mánuðum. Nefna má af ný-
legum dæmum að hið lægsta nítján
tilboða í Álftanesveg nam 68% af
kostnaðaráætlun, en Loftorka bauð
561 milljón í verkið. Kostnaðar-
áætlun nam 825 milljónum króna.
Þrettán fyrirtæki buðu í fram-
kvæmdir á Norðausturvegi. Hektar
bauð 738 milljónir sem eru 51,3% af
1.440 milljóna kostnaðaráætlun.
Heflun bauð 341 milljón í fram-
kvæmdir á Vestfjarðavegi í Múla-
sveit eða sem nemur 58,8% af 580
milljóna áætlun.
Eins og áður sagði hefur í fleiri til-
vikum en áður ekki verið samið við
lægstbjóðendur á síðustu mánuðum.
Breyttar kröfur í við-
ræðum við verktaka
Ljósmynd/Vegagerðin
Góður gangur Mjög vel hefur gengið við lagningu Suðurstrandarvegar í
vetur og er verktakinn, KNH ehf. frá Ísafirði, langt á undan áætlun.
VEGAGERÐIN hefur breytt vinnu-
brögðum þegar gengið er til
samninga við verktaka um fram-
kvæmdir. Rætt er við fleiri bjóð-
endur og lægstbjóðandi getur
ekki gengið að samningi vísum.
Í nóvember síðastliðnum var
ákveðið að bíða með öll verkút-
boð í vegagerð þar til séð yrði
hver yrði framvinda efnahags-
mála og hversu umfangsmikil
lækkun framlaga til vegamála
yrði. Í lok janúar greindi Krist-
ján Möller, samgönguráðherra,
frá því að á ný væri hafinn und-
irbúningur og auglýsing útboða
vegna verkefna á næstu miss-
erum í samræmi við samgöngu-
áætlun og fjárveitingar 2009.
Þrátt fyrir 6 milljarða króna
lækkun útgjalda í ár er reiknað
með að árið verði annað mesta
framkvæmdaárið í vegamálum.
Á síðasta ári runnu um 25
milljarðar til framkvæmda og í
ár mun tæplega 21 milljarður
fara til framkvæmda. Áætlað er
að um 14 milljarðar af framlagi
til nýframkvæmda í ár séu þeg-
ar bundnir í verkefnum sem
komin voru af stað í fyrra. Milli
6 og 7 milljarðar verða til ráð-
stöfunar í ný verkefni. Aðrir
stórir liðir í vegamálum eru
rúmir 5 milljarðar til viðhalds,
3,7 milljarðar til vetrar- og sum-
arþjónustu á vegum og 1,4 millj-
arðar til að styrkja ferjur og sér-
leyfishafa í fólksflutningum og
innanlandsflugi.
Annað stærsta árið
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/