Morgunblaðið - 29.04.2009, Blaðsíða 25

STÆRSTA bábiljan í
Evrópuumræðunni er sú
að kvóti færist frá ís-
lenskum stjórnvöldum
til annarra aðildarríkja
Evrópusambandsins.
Staðreyndin er sú að all-
ur kvóti í staðbundnum
stofnum umhverfis Ís-
land verður áfram í
höndum íslenskra
stjórnvalda eftir aðild að
Evrópusambandinu. Samkvæmt gild-
andi reglum Evrópusambandsins er
kvóti í höndum þeirra ríkja sem hafa
veiðireynslu í viðkomandi fiskistofni.
Ekkert aðildarríkja ESB hefur veiði-
reynslu umhverfis Ísland í meira en
30 ár. Aldrei hefur verið litið lengra en
9 ár aftur í tímann þegar veiðireynsla
er metin. Þess vegna fer því víðsfjarri
að við ESB aðild Ísland muni erlendir
togarar gera sig heimakomna í ís-
lenskri lögsögu. Við þurfum hvorki
undanþágu eða sérlausn til þess að
tryggja að allur kvóti verði í höndum
Íslands eftir aðild að Evrópusam-
bandinu. Þetta er mikilsverð stað-
reynd sem áhrifamenn í fram-
kvæmdastjórn ESB hafa ítrekað
staðfest, m.a. á opnum fundum á Ís-
landi.
Getum tryggt yfirráðin?
Þeir sem hafa kynnt sér reglur
ESB í sjávarútvegi mæla ekki á móti
þessari staðreynd en sumir hafa sagt
að Evrópusambandið geti breytt
þessum reglum í kjölfar aðildar Ís-
lands með vegnum meirihluta í ráð-
herraráði sambandsins og þannig
rekið rýting í bakið á okkur og tekið
sér kvóta í íslenski lögsögu. Það er
rétt að hægt er að breyta öllum
reglugerðum og lagaákvæðum í Evr-
ópusambandinu eins og annars stað-
ar. Reglunum um eignarhald á kvóta
á grunni veiðireynslu hefur hins veg-
ar aldrei verið breytt og er einn af
hornsteinum núverandi sjáv-
arútvegsstefnu ESB. Breytingar eru
ákafalega ósennilegar því þær hefðu í
för með sér að verðmæti væru færð
frá einu aðildarríki til að láta þau í
hendur annars. Ef Íslendingar vilja
fá algera staðfestingu á því að kvóti í
staðbundnum stofnum
verði í höndum Ís-
lands, þá má setja
ákvæði þess efnis í að-
ildarsamninginn. Að-
ildarsamningar hafa
sama lagalega gildi og
sáttmálar sambandsins
og yrði því ekki breytt
nema með samþykki
Alþingis eða í þjóð-
aratkvæðagreiðslu á
Íslandi. Með þessu
væri gulltryggt að all-
ur kvóti í staðbundnum
stofnum innan íslensku lögsögunnar
verði í höndum Íslands til frambúðar.
Ákvarðanataka í höndum okkar
Í sjávarútvegi, rétt eins og í öðrum
málaflokkum, er sá háttur hafður á í
Evrópusambandinu að aðeins þau ríki
sem ákvörðunin snertir taka þátt í
ákvarðanatökunni. Þannig hafa
Eystrasaltsríkin ekki áhrif á ákvörðun
um aflamark í Miðjarðarhafi og Mið-
jarðarhafsríkin hafa ekki skoðanir á
kvótaákvörðun í Norðursjó. Þar sem
aðeins Ísland mun fara með kvóta í
staðbundnum stofnum umhverfis
landið, þá mun ákvörðunin um heild-
arkvóta í raun vera í höndum Íslend-
inga – svo lengi sem hún uppfyllir al-
menn skilyrði sjávarútvegsstefnu
ESB um að fylgja ráðleggingum vís-
indamanna. Samvæmt núverandi
kerfi yrði ákvörðunin þó formlega af-
greidd á fundi sjávarútvegsráðherra
allra aðildarríkjanna.
Ef það er þyrnir í augum Íslend-
inga að formleg ákvörðun verði tekin
í Brussel – jafnvel þó hún verði ekki
tekin „af Brussel“ – þá má hugsa sér
útfærslur í aðildarsamningi til þess
að koma til móts við þau sjónarmið.
Til að mynda er hægt að sjá fyrir sér
ákvæði á þá leið að engin ákvörðun
verði tekin um heildarafla í stofnum
sem einungis íslensk stjórnvöld út-
hluta úr án samþykkis Íslands. Þann-
ig yrði engin ákvörðun tekin nema
Ísland stæði að henni.
Sveigjanleiki er fyrir hendi
Ein af afleiðingum þess að vera
með gjaldmiðil sem ekki er gjald-
gengur í alþjóðaviðskiptum er sú að
við höfum þurft að setja á viðskipta-
höft sem ganga í berhögg við EES-
samninginn og það er einungis tíma-
spursmál hvenær hann fer í algert
uppnám og þar með framtíð utanrík-
isviðskipta landsins.
Enn er ósamið við erlenda kröfu-
hafa, lánakjör á alþjóðlegum mörk-
uðum eru með því versta sem gerist
ef lán fást, rekstrargrundvöllur nýju
bankanna er í óvissu og allar að-
stæður til atvinnureksturs með þeim
hætti að ábyrgir rekstraraðilar sem á
annað borð geta flutt rekstur úr landi
hljóta að hafa það til alvarlegrar
skoðunar. Evrópusambandsaðild er
engin töfralausn en þegar með aðild-
arumsókninni stígum við stórt skref í
átt til stöðugleika og eðlilegs við-
skiptaumhverfis. Við munum þurfa
að takast á við erfið verkefni í aðild-
arviðræðunum en hvort sem litið er
til löggjafar Evrópusambandsins eða
reynslu þeirra 22 ríkja sem hafa
gengið til liðs við það frá stofnun þess
þá blasir við að það er hægt að finna
lausnir. Sveigjanleiki er fyrir hendi.
Evrópusambandið hefur aldrei geng-
ið gegn grundvallarhagsmunum
nýrra aðildarríkja.
Eftir Aðalstein
Leifsson
» Við þurfum hvorki
undanþágu né sér-
lausn til þess að tryggja
að allur kvóti verði í
höndum Íslands eftir
aðild að Evrópusam-
bandinu.
Höfundur er lektor í viðskiptadeild Há-
skólans í Reykjavík.
Aðalsteinn Leifsson
Við getum samið við
Evrópusambandið
um sjávarútveg
Umræðan 25
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 29. APRÍL 2009
ÞAÐ TÓK okkur
aldir að verða sjálfstæð
á nýjan leik. Síðan tók
við áratuga löng bar-
átta til að öðlast yfirráð
yfir auðlindunum um-
hverfis landið, barátta
sem kostaði bein átök
við herveldi í Evrópu,
sem nutu þar beinlínis
fulltingis
Evrópubandalagsins,
sem nú er Evrópusambandið. Það er
einmitt á grundvelli fullveldis okkar
sem okkur hafa nú áskotnast full yf-
irráð yfir þessum auðlindum, sem þó
eru sannarlega okkar. Það er einnig á
grundvelli fullveldis okkar sem við er-
um jafnvel enn að gera tilkall til fjar-
lægari hafsvæða og hafsbotnsrétt-
inda, s.s. á Drekasvæðinu, og
umhverfis Hatton Rockall-klettinn,
fyrir utan samninga sem enn eru í
deiglunni varðandi nýtingu flökku-
fiskistofna. Við höfum gert okkur
gildandi á alþjóðavísu sem fullvalda
þjóð og notið góðs af. Það hefur tekið
okkur heila öld að byggja okkur upp
með því velferðarstigi, sem við þekkj-
um í dag, eftir að hafa áður verið í
ánauð erlends ríkisvalds. Tvíhliða
samningsréttur, eins og tilheyrir full-
valda ríki, hefur verið
undirstaða alls þessa.
Fullveldi er því tvímæla-
laust ein dýrmætasta
eign okkar sem þjóðar.
Ef við endum sem eitt
aðildarríkja ESB, þá
hverfur rétturinn til að
gera tvíhliða samninga
við önnur ríki. Svo sterk
er miðstýring ESB orð-
in, ásamt með hinu yf-
irþjóðlega valdi þess, að
það verður einfaldlega
bannað skv. reglum
þess, og öll samskipti við ríki utan
ESB fara fram gegnum Brussel.
Hagsmunir ESB í heild munu þar
verða í fyrirrúmi, en hagsmunir Ís-
lands njóta sín því aðeins að þeir fari
saman við hagsmuni heildarinnar.
Lagasetningar og tilskipanir þær
sem við munum verða ofurseld, verða
framleidd af valdastofnunum ESB,
en þær verða samsettar af fólki sem
ekki er kosið til þess verks af okkur,
að 99% hluta. Og þeir sem veljast til
setu í samkundum þessum af okkar
hálfu verða skv. ákvæðum sambands-
ins að taka fyrst og fremst mið af
hagsmunum heildarinnar og horfa
fram hjá hagsmunum heimalands
síns. Þá er vert að geta þess að dómar
dómstóls ESB í Lúxemborg eru yf-
irþjóðlegir og því æðri dómsvaldi að-
ildarríkja. Er hægt að kalla það svo
að við verðum áfram fullvalda ríki ef
við gerumst ofurseld þessu mið-
stjórnarvaldi?
Þá mun einnig verða stórskerðing
á íslenskum landbúnaði, þannig að
skv. áætlunum hagsmunasamtaka
þar myndu hverfa um 10.000 störf.
Og á það er nú bætandi, nema hvað?
Yfirráð okkar yfir auðlindunum verða
klárlega stórskert einnig, og má í því
sambandi benda á að Bretar eru sjálf-
ir að veiða um 20% af veiddum fiski í
sínum eigin sjó! Jafnvel þótt við bind-
um eignarhald auðlinda að nafninu til
í stjórnarskrá, hvað stoðar það þegar
við semjum frá okkur veiðiréttinn við
inngönguna í báknið? Við verðum
eins og hlunnindabóndinn sem hefur
samið frá sér veiðiréttinn í ánni þann-
ig að hann má lítið eða ekkert veiða
þar sjálfur. Loks er það staðreynd að
miðstjórn, eins og sú sem ræður ríkj-
um í Brussel og verður sífellt öflugri
og yfirþjóðlegri, hún er í eðli sínu
andstæð lýðræði. Gildir þar einu und-
ir hvaða formerkjum, eða með hvers
konar stjórnarfari, miðstýringin er
rekin. Afleiðingar þess eiga þegar
ýmsar birtingarmyndir í Evrópu og
nægir að nefna gerræðið sem sýndi
sig eftir að einstakar þjóðir höfðu
hafnað nýrri stjórnarskrá ESB með
þjóðaratkvæðagreiðslu. Næst skyldu
aðeins þjóðþing þessara landa hafa
með málið að gera og fólkið látið eiga
sig. Og þegar ríkisstjórn Íslands
verður orðin að umboðsaðila mið-
stjórnarinnar munu „Davíð og Dóri“
ekkert verða spurðir að því hvort þeir
styðji „fyrir hönd þjóðar sinnar“
stríðsrekstur í fjarlægum löndum.
Við munum einungis taka við tilskip-
unum þar um. Sterk undiralda er inn-
an ESB, um að gera það að herveldi,
sem er í fullu samræmi við aðra þró-
un þar í þá átt að efla miðstýringu og
yfirþjóðlegt vald þess.
Mikið reyna nú Evrópusinnar til að
eigna sér kosningaúrslitin, þrátt fyrir
að eini flokkurinn sem beinlínis hefur
inngöngu í ESB á stefnuskrá sinni sé
nú undir sínum besta árangri, og aðr-
ir tveir flokkar aðeins opnað fyrir
möguleikann á að skoða þetta mál.
En ég tek ofan fyrir Steingrími J.
Sigfússyni, fyrir að tjá þá skoðun sína
daginn eftir kjördag, að stærstu fjöl-
miðlar landsins hafi nú myndað elítu,
sem notar aðstöðu sína til að sveigja
almenning í átt að ESB. Landsmenn
verða að sporna við þessu og spyrja
sig þess hvort við viljum verða ný-
lenda þessa miðstýrða herveldis
framtíðarinnar, eða viljum við áfram
vera fullvalda þjóð.
Eftir Þorkel Á.
Jóhannsson
Þorkell Á. Jóhannsson
» Fullveldi er
tvímælalaust ein
dýrmætasta eign okkar
sem þjóðar.
Höfundur er flugmaður.
Fullveldi eða nýlenda?
ÞAÐ er ekki langt
síðan ég fór í heilsu-
búð að leita mér að
íslenskri lífrænni
mjólk. Ég byrjaði á
því að fara að kæli-
skápnum og þegar ég
sá hana ekki þar fór
ég að hillunni þar
sem hinar ýmsu
mjólkurtegundir voru
til sölu en fann hins
vegar enga lífræna
mjólk, og ekki einu sinni þessa
frábæru íslensku afurð sem hefur
verið nú á markaðnum í nokkur
ár. Ég ákvað því að leita mér ráða
og sneri mér til ungrar stúlku.
Þegar ég spurði hana svo hvort
þau væru ekki að selja „venju-
lega“ kúamjólk þá varð henni
augljóslega misboðið og svaraði
með votti af hroka að þetta væri
lífræn búð sem eingöngu seldi
heilsuvörur. Ég sagði henni þá að
til væri íslensk lífræn mjólk og
hvort þeir álitu ekki íslensku
mjólkina okkar vera hollustuvöru
sem erindi ætti á hillur heilsu-
búða. Án þess að rýna frekar í
það mál þá var ég hissa að heyra
þetta og taldi að afgreiðslufólk
heilsubúða væri vel að sér í heilsu
og næringu. Ég verð hins vegar
að viðurkenna að síðan ég lauk við
nám mitt í ayurvedískum lækn-
ingum hef ég hitt margt fólk sem
telur sig sérfræðinga á sviði
heilsu og er óhrætt við að fullyrða
um hina og þessa hluti. Ég hef
einnig heyrt margsinnis til af-
greiðslufólks heilsubúða fullyrða
hinar ýmsu „staðreyndir“ sem
mér finnst alltaf varhugavert þeg-
ar um er að ræða jafn órannsakað
svið og heilsumál og bætiefni.
Raunin er sú að í dag virðist allt
sem er nýtt af nálinni, framandi,
helst frá myrkviðum Amazon-
skóganna, vera lykillinn að full-
kominni heilsu, en allt sem undir
nefjum okkar liggur óþverri og
einhverra hluta vegna „of gott til
að vera satt“.
Ástæðan fyrir því að ég hef af-
ráðið að setjast niður og skrifa
nokkrar línur til íslenskra heilsu-
unnenda er að mér finnst fólk
hafa gengið svo langt í hinum
ýmsu öfgum og
kjánaskap í neyslu-
venjum sínum. Síðan
ég kom heim úr námi
í náttúrulækning-
unum ayurveda, hef
ég sífellt orðið vör við
hinar ýmsu rang-
hugmyndir sem virð-
ast hrjá landann og
sú stærsta og sorg-
legasta er þessi hug-
mynd um að gamla
góða kúamjólkin sé
okkur slæm, hrein-
lega óholl og þá sér-
staklega nýmjólkin. Það er orðið
ótrúlega algengt að fólk sé sann-
fært um að það hafi óþol fyrir
mjólk og hugmyndin sem virðist
gegnumgangandi er hreinlega sú
að mjólk sé óholl og eigi varla er-
indi lengur. Hins vegar er þetta
vaxandi mjólkuróþol tiltölulega
nýtt af nálinni og virðist nú hrjá
annan hvern mann en hér áður
fyrr gátu allir drukkið mjólkina
sína í öll mál án nokkurra vand-
ræða.
Enginn hefur látið sér detta í
hug að kannski sé það meltingin
sem farin er á skjön eftir að hillur
matvælaverslana fylltust af vörum
fullum af aukefnum, litarefnum,
fylliefnum, eða jafnvel skaðlegum
plastefnum (úr umbúðunum). Í
dag eru ekki enn til nægar upp-
lýsingar um þau áhrif sem þessi
efni hafa á meltingu og þ.a.l. önn-
ur líkamskerfi. Lífrænar vörur
hafa mikið verið rannsakaðar á
síðustu árum og raunin er sú að
þær eru hærri í vítamínum og
steinefnum en samsvarandi ólíf-
ræn vara og oft er þessi munur
gríðarlegur, 50% og meiri. Af öll-
um þeim lífrænu vörum sem rann-
sakaðar hafa verið er lífræna
mjólkin að koma best út hvað
næringarbúskap varðar. Sem sér-
fræðingur á sviði heilsu get ég
sagt ykkur að íslenska lífræna
mjólkin sem ég hef hingað til að-
eins séð í nokkrum verslunum á
höfuðborgarsvæðinu, er það besta
sem þið getið í ykkur sjálf og
börnin ykkar látið.
Samkvæmt hinum fornu ayur-
vedísku fræðum (yogafræðunum)
er mjólk ein af hinum 5 fullkomnu
fæðutegundum og hér áður fyrr
talin kóngamatur. Hins vegar get
ég nánast fullyrt að melting fólks
er ekki eins og hún var fyrir ára-
tug og hvað þá fyrir nokkrum
áratugum og þetta vandamál sem
fólk upplifir í tengslum við líf-
rænar mjólkurvörur er yfirleitt
tengt lélegri magaflóru og veik-
burða ónæmiskerfi (og á það eng-
ar rætur að rekja til mjólk-
urdrykkju). Ef þú ert sannfærð/ur
um að þú sért með óþol fyrir
þessum vörum þá hvet ég þig til
að t.d. sjóða mjólkina, bæta hana
með meltingarstyrkjandi jurtum
eða kryddum (til að aðstoða
greinilega veikburða meltinguna)
og umfram allt að drekka aldrei
mjólkina ískalda þar sem það ger-
ir hana afar tormelta. Mjólkin er
vissulega þung í maga enda til-
valin til að róa óróleika og svef-
nörðugleika og það er þessi ynd-
islegi þungi sem orsakar eitthvað
af þessum vandamálum. Ég hvet
landann til að taka þeim sem pre-
dika um skaðsemi mjólkur var-
lega og endurskoða mál sitt og
prófa sig áfram. Ég persónulega
hef litla trú á þessari miklu
vinnslu mjólkurafurða og tel unn-
ar mjólkurvörur vera óhollar,
meira að segja undanrenna, þar
sem hún hefur verið svipt lífi sínu
og öllum fituleysanlegu næring-
arefnunum sem eru okkur nauð-
synleg. Unnar mjólkurvörur eru
ekki lengur mjólkurvörur eins og
náttúran ætlaði okkur að inn-
byrða þær. Ég hvet þig til að
skoða þig um og leita í næstu búð
sem selur lífræna mjólk og prófa
þessa dásamlegu matvöru sem er
sú besta sem þú getur í þig látið.
Eftir Fjólu Björk
Jensdóttur »Ég hef einnig heyrt
margsinnis til af-
greiðslufólks heilsubúða
fullyrða hinar ýmsu
„staðreyndir“ sem mér
finnst alltaf varhugavert
þegar um er að ræða
jafn órannsakað
svið og heilsumál og
bætiefni. Fjóla Björk Jensdóttir
Höfundur er ayurvedískur ráðgjafi,
listakona og stjörnuspekingur.
Kúamjólkin – Hollustuvara
eða „meinvaldur“?