Morgunblaðið - 17.05.2009, Qupperneq 4

4 FréttirVIKULOK
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. MAÍ 2009
Stjórn Kaupþings ákvað að fellaniður allar persónulegar
ábyrgðir starfsmanna sinna af lán-
um sem þeir höfðu fengið til að
kaupa hlutabréf í bankanum.
Ákvörðunin var tekin á stjórnarfundi
hinn 25. september, örfáum dögum
áður en bankahrunið hófst. Lánin
sem starfsmennirnir fengu eru upp
á rúmlega 50 milljarða króna.
Ákvörðunin er riftanleg en henni
hefur þó enn ekki verið rift. Kaup-
höllin áminnti hins vegar gamla
Kaupþing opinberlega fyrir að hafa
ekki tilkynnt til sín um niðurfelling-
arnar á ábyrgðum starfsmannanna.
Exista, sem var stærsti eigandiKaupþings fyrir hrun, felldi líka
niður skuldir sem starfsmenn þess
höfðu stofnað til vegna kaupa á
bréfum í félaginu sjálfu. Lánin sem
starfsmennirnir tóku voru á gjald-
daga í september 2009.
Í bréfi sem forstjórar félagsins,
Erlendur Hjaltason og Sigurður Val-
týsson, sendu vegna þessa segir að
„lán starfsmanna … eru tryggð með
veði í Exista-bréfunum. Starfsmenn
bera því ekki persónulega ábyrgð á
greiðslu lánsins. Hrökkvi andvirði
Exista-bréfanna ekki fyrir eft-
irstöðvum þegar lánið fellur á gjald-
daga í september 2009 verða engar
frekari kröfur gerðar á hendur
starfsmönnum og eftirstöðvar láns-
ins felldar niður“.
Kauphöll Íslands getur vísað mál-um sem þessum til Fjármálaeft-
irlitsins (FME). Samkvæmt upplýs-
ingum frá FME hefur það haft
ofangreindar niðurfellingar skulda
til skoðunar.
Í svari eftirlitsins við fyrirspurn
Morgunblaðsins um málin segir að
„um afar umfangsmikil mál er að
ræða og varða þau lánveitingar til
hundraða starfsmanna. Meðal þess-
ara mála eru tvö mál sem Kauphöllin
hafði haft til skoðunar. Ekki er hægt
á þessu stigi að upplýsa um hvort og
hve mörgum málum verði vísað til
ákæruvalds“.
Atburðarásin
FRÉTTASKÝRING
Eftir Þórð Snæ Júlíusson
thordur@mbl.is
Þ
að virðist hafa verið viðtekin venja í ís-
lensku viðskiptalífi að verðlauna
stjórnendur fyrirtækja með góðum
kaupréttarsamningum. Heimildir
Morgunblaðsins herma að þeir hafi
tíðkast hjá að minnsta kosti tugum fyrirtækja og
félaga. Slíkir samningar gerðu stjórnendunum
kleift að fá lánafyrirgreiðslu til þess að eignast
hluti í félögum. Þetta var oft rökstutt með því að
verið væri að tengja saman hagsmuni stjórnenda
og hluthafa félagsins öllum til hagsbóta. Ef stjórn-
endurnir ráku fyrirtækið/félagið með þeim hætti
að gengi hlutabréfa þess hækkuðu þá áttu allir að
græða.
Grundvallarmunur var hins vegar á stöðu
stjórnendanna annars vegar og hluthafanna hins
vegar. Stjórnendurnir þurftu nefnilega hvorki að
leggja út fé né að bera ábyrgð á lánunum sem þeir
tóku þegar þeir keyptu sín hlutabréf. Hluthafarnir
tóku áhættu með fjárfestingu sinni og gátu tapað
öllu sínu. Stjórnendurnir gátu einungis grætt.
Gátu ekki tapað einni krónu á lánunum
Morgunblaðið sagði frá því í vikunni að Teymi
hefði tekið yfir skuldir tveggja félaga, TT1 og TT2
ehf., sem voru í eigu forstjóra og fjármálastjóra fé-
lagsins. Teymi á og rekur alls níu fyrirtæki. Á
meðal þeirra eru Vodafone, Tal, Skýrr og EJS. Yf-
irtakan á skuldum stjórnendanna átti sér stað hinn
3. október þegar Teymi var afskráð úr Kauphöll-
inni. Sameiginleg skuld félaganna tveggja stóð í
829 milljónum króna í lok febrúar.
Stjórnendurnir tveir, Árni Pétur Jónsson og
Ólafur Þór Jóhannesson, höfðu fengið að kaupa 70
milljón hluta að nafnvirði í Teymi í ágúst 2007 og
voru viðskiptin við þá hluti af kaupréttarsamningi
þeirra. Glitnir, sem í dag er hinn ríkisrekni Ís-
landsbanki, lánaði að fullu fyrir kaupunum. Þeir
Árni og Ólafur voru ekki í neinum persónulegum
ábyrgðum fyrir kaupunum og þurftu því ekki að
borga krónu ef illa færi. Sú ábyrgð féll á Teymi
samkvæmt samningunum. Stjórnendurnir gátu
því ekki tapað einni krónu á viðskiptunum.
Teymi var á þessum tíma skráð almennings-
hlutafélag í eigu tæplega þúsund hluthafa. Í árs-
skýrslu félagsins fyrir árið 2007, sem er helsta
upplýsingarit minni hluthafa, segir að það hafi ver-
ið „stefna samstæðunnar að veita aðeins dótt-
urfélögum ábyrgðir“. Á sama tíma var Teymi í
ábyrgðum fyrir skuldum félaga Árna og Ólafs, sem
voru ekki dótturfélög Teymis.
Þrátt fyrir að stjórnendurnir gætu ekki tapað á
viðskiptunum gátu þeir hins vegar grætt vel ef
gengi bréfanna hefði hækkað þar sem hlutunum
fylgdi söluréttur sem átti að verða virkur í ágúst-
lok 2010. Ef ekki hefði verið fyrir hrun íslensks
viðskiptalífs hefðu mennirnir tveir mögulega getað
selt með góðum hagnaði eftir rúmt ár.
Í staðinn var Teymi afskráð úr Kauphöllinni og
á sem stendur í nauðasamningum við kröfuhafa
sína. Eignir félagsins eru metnar á 23,7 milljarða
króna samkvæmt fylgiriti með nauðasamning-
unum. Þar af eru um 11,2 milljarðar króna í svo-
kölluðum óefnislegum eignum, eða viðskiptavild.
Skuldir félagsins eru hins vegar um 47 millj-
arðar króna. Samkvæmt kynningu sem gerð var
fyrir kröfuhafa félagsins, sem eru fyrst og fremst
ríkisbankarnir NBI og Íslandsbanki, miðast
nauðasamningarnir við 75-80% eftirgjöf á skuldum
félagsins. Hluthafar og lánardrottnar sjá því fram
á að hafa tapað þorra fjárfestingar sinnar í félag-
inu.
Skatturinn skoðar niðurfellingar
Nokkur svona mál eru komin inn á borð rík-
isskattstjóra, enda er það skoðun skattyfirvalda að
niðurfellingar á skuldum starfsmanna séu skatt-
skyldar nema viðkomandi einstaklingar séu
ógreiðslufærir vegna gjaldþrots, nauðasamninga
eða séu í formlegu greiðsluaðlögunarferli.
Skúli Eggert Þórðarson ríkisskattstjóri sagði í
Morgunblaðinu á fimmtudag að meginreglan væri
sú að ef eignarauki yrði af eftirgjöf skulda þá
myndaði hann skattskyldar tekjur í höndum við-
takanda. Það ætti enn frekar við ef niðurfellingin
væri hluti af samningi milli launagreiðanda og
launþega því þá stæðu enn frekari rök til þess að
um laun væri að ræða.
Gróðavon án áhættunnar
 Tugir félaga og fyrirtækja gerðu kaupréttarsamninga við stjórnendur sína sem tryggðu
að þeir gátu ekki tapað á hlutabréfakaupum  Gróðinn gat hins vegar orðið mjög mikill
Forstjórinn Árni Pétur Jónsson og Ólafur Þór
Jóhannesson gátu ekki tapað á kaupum sínum.
Teymi Vodafone, stærsta síma-
félag á Íslandi, er ein af helstu
eignum félagsins. Stjórnendur
Teymis fengu áhættulausa
kaupréttarsamninga.
Ef yfirtaka Teymis á skuldum félaganna tveggja fór
fram áður en félagið var afskráð úr Kauphöll Ís-
lands var hún tilkynningaskyld.
Þórður Friðjónsson, forstjóri Kauphallarinnar,
segir að ekki sé búið að athuga það með formlegum
hætti hvenær yfirtakan á skuldunum átti sér stað.
Hann segir miklar líkur á því að Kauphöllin muni
vísa þessu máli til Fjármálaeftirlitsins (FME). „Við
teljum að þetta mál, og raunar önnur sem tengjast
svona efni, þurfi frekari skoðun. Það er langlíkleg-
ast að við vísum einfaldlega málinu áfram til frek-
ari skoðunar vegna þess að Teymi er ekki lengur í
samningssambandi við okkur eftir afskráningu. Við
tókum á Kaupþingsmálinu í haust á þeim for-
sendum að þeir voru enn í sambandi við okkur þeg-
ar það kom upp. Því gátum við áminnt þá.
En við svona aðstæður eins og eru núna er Fjár-
málaeftirlitið sá aðili sem við vísum málum til. Við
teljum eðlilegast að þeir skoði þetta frekar en við
þar sem það er ekki hægt að fá botn í svona mál
með öðrum hætti en að spyrjast fyrir um þau.“
Gæti spillt rannsókn mála
Aðspurður hvort Kauphöllin hafi orðið vör við
fleiri svona mál segist Þórður ekki geta sagt til um
það. „Ef mál er ekki í opinberri umfjöllun, og við
förum að segja frá því að við höfum sent það til
Fjármálaeftirlitsins, þá gætum við verið að spilla
fyrir rannsókn málsins. Því get ég ekki alveg svarað
til um það. En við vísum töluvert mörgum málum til
eftirlitsins þótt við veitum ekki upplýsingar um ein-
stök mál.“
Vísa Teymismáli til Fjármálaeftirlits
Opinn kynningarfundur
Háskólanum í Reykjavík, Ofanleiti 2, 3. hæð
Mánudaginn 18. maí kl. 17:15
585-6500 audur.is
Allir velkomnir
Stattu vörð um viðbótarlífeyris-
sparnaðinn þinn